Bokt.nl

Citaat:

Eenieder die zich al eens ingelezen heeft in de mogelijke complicaties bij een paardenbevalling, zal zich hopelijk wat bewuster zijn geworden over het gevaar dat iedere bevalling inhoudt en dus van het nut om bij iedere geboorte aanwezig te zijn. En vergis je niet! Ook bij geroutineerde merries kan het een keer fout gaan!
Dit alles niet om u schrik aan te jagen, maar een beetje ontzag voor de grootsheid van het gebeuren is wel op zijn plaats.
Bovendien stellen geboortemelders ons in staat om bij iedere bevalling aanwezig te zijn, niet enkel als risicobeperking dus, maar ook gewoon voor “de leuk” en de adembenemende ervaring.

We kennen inmiddels vele verschillende types geboortemelders in allerhande uitvoeringen en variërende prijscategorieën.
Een aantal daarvan werken op hetzelfde principe, met slechts een weinig verschil.
Vaak hangt de keuze voor een bepaalde soort geboortemelder dan ook af van de persoonlijke voorkeur en het budget van de eigenaar.

Camerabewaking
Hoewel dit eigenlijk niet per definitie een geboortemelder is, aangezien er van de camera geen alarm uitgaat wanneer de bevalling op gang komt, wil ik toch de camerabewaking aan het overzicht toevoegen voor de volledigheid.
De camera kan immers wél een zeer goed bijkomend hulpmiddel zijn in combinatie met een andere geboortemelder.
Ze stelt ons immers in staat om, zonder de merrie te moeten storen, polshoogte te nemen van de toestand in de stal. Zo hoef je bij vals alarm je bed niet meer uit.

Voor vele mensen was de camera de eerste stap naar meer doorgedreven geboortebewaking. Ze zetten de wekker om de 2 uur bijvoorbeeld en nemen dan een kijkje op het scherm. Nadeel hiervan is, dat er toch nog steeds 2 uur speling zit tussen de momenten waarop je eventjes kijkt. In die tijd kan er veel gebeuren.
Echt heilzaam voor de nachtrust is het ook niet.

In deze tijd van alomtegenwoordig internet is de camera tóch de functie van effectieve geboortemelder gaan vervullen. Via “Marestare” schakel je je camerabeeld rechtstreeks op het internet en mensen over de hele wereld volgen de (naderende) bevalling van je merrie. Gezien het tijdsverschil met bepaalde zones (Amerika, Australië,...) is er dus altijd wel iemand die je merrie in de gaten houdt. Wanneer de geboorte in gang zet, wordt je vervolgens telefonisch op de hoogte gebracht.
Het grote voordeel hiervan is natuurlijk dat je je merrie verder niet hoeft lastig te vallen met singels, halsters, metingen enz.
Enkele nadelen:
- Inbreuk op je privacy (iedereen kan zien wat er in je stal gebeurt) -> je kan natuurlijk de camera offline zetten wanneer jij dat wilt.
- Het vergt wel enige handigheid voor de installatie.

Bij het kiezen van een camera heb je ontelbaar veel mogelijkheden.
Ten eerste kan je opteren voor draadloos of niet-draadloos.
Beide hebben voordelen. Bij twijfel kies je echter toch beter voor een exemplaar met draad, aangezien je hierbij niet beperkt bent tot een bepaalde afstand en er hierbij geen storing kan optreden. Hou er ook rekening mee dat de maximale afstanden die op de draadloze camera’s vermeld staan, met een korreltje zout te nemen zijn en erg positief worden uitgedrukt.
Verder is het meestal, ook bij de nachtzicht-exemplaren, nodig een klein beetje licht te voorzien. Dit is op zich geen nadeel, een klein spaarlampje met lage wattage werkt meestal ruimschoots voldoende. Wanneer de geboorte op gang komt, steek je toch de verlichting aan, de overstap van donkerder naar licht is dan voor de merrie minder groot en minder stresserend.

 Birth Alarm (Gallagher)
De Birth Alarm van Gallagher is waarschijnlijk wel de meest bekende geboortemelder.
Het systeem is vervolgens herhaaldelijk geïmiteerd door verschillende andere merken en verwerkt in nieuwere systemen.
De originele Birth Alarm geniet echter wereldwijd nog steeds een grote faam en is nog steeds een betrouwbare geboortemelder.

De Birth Alarm bestaat uit een zender met een antenne, die vastgehecht wordt aan een anti-rolsingel die de merrie draagt, en een ontvanger, die bijvoorbeeld zijn plaats vindt op je nachtkast.
De zender werkt op een 9V batterij, de ontvanger stop je dmv een adapter in het stopcontact.
De maximale afstand tussen zender en ontvanger bedraagt 1000m.
Het is mogelijk verschillende zenders aan te sluiten op 1 ontvanger (wanneer meerdere merries tegelijkertijd moeten veulenen).
Je kan bovendien een extra telefoonkiezer aankopen, die je verbindt met de ontvanger en met de telefoonlijn. Hierin kan je een aantal telefoonnummers programmeren die worden opgebeld door het systeem van zodra het alarm afgaat.
Inmiddels is er ook een nieuw systeem op de markt dat werkt met een gsm. Hierbij wordt er in de zender een pre-paid SIM-kaart geplaatst, die bij alarm een aantal vooraf geprogrammeerde nummers opbelt.
De zender is overigens waterdicht, zodat de merrie hem ook buiten gewoon kan dragen.

Het systeem werkt op het principe dat merries voor de geboorte van hun veulen volledig op hun zij gaan liggen. Een merrie gaat volledig op haar zij liggen tijdens het bevallingsproces omdat ze zo meer kracht heeft om een wee op te vangen en te persen.
Onderzoek heeft aangetoond dat een wee minstens 7 seconden duurt, de zender registreert de zijdelingse houding en geeft alarm na 7,6 seconden.
Het bovenstaande geldt voor de meeste merries, die in het laatste deel van de dracht niet meer volledig op hun zij slapen aangezien hun dikke buik dat verhindert.
Ongeveer 15% van alle drachtige merries slaapt wel volledig op haar zij.
Voor deze merries is er een 2de stand op de Birth Alarm voorzien, aangezien men anders voortdurend vals alarm zou krijgen!
Ingesteld op deze 2de stand registreert de Birth Alarm eveneens wanneer de merrie volledig op haar zij gaat liggen. Er wordt echter nog geen alarm gegeven na 7,6 seconden aangezien het mogelijk is dat de merrie zo ligt omdat ze slaapt.
Onderzoek heeft aangetoond dat een wee maximaal 2,5 minuten aanhoudt, vervolgens richt de merrie zich weer op uit haar volledige lighouding om uit te rusten en op adem te komen voor de volgende wee. Wanneer dit gebeurt, dan pas gaat het alarm af.
Indien de merrie echter slaapt, blijft zij de zijdelingse lighouding aanhouden gedurende langer dan 3 minuten en wordt de Birth Alarm geneutraliseerd (en is klaar voor een mogelijk volgend alarm).
Wanneer je dus met je Birth Alarm ingesteld op stand 1 veel valse alarmen krijgt, betekent dit dat je merrie bij de 15 % hoort die ook hoogdrachtig nog volledig plat slapen. Dan is het raadzaam stand 2 in te stellen omwille van een goede nachtrust.

De gewone Birth Alarm-versie beschikt ook nog over een 3de stand, de zogenaamde koliekstand, die gebruikt wordt bij paarden met (risico op) koliek.

Ook in stand 2 kan je soms last hebben van vals alarm bijvoorbeeld wanneer je merrie erg onrustig is.

Voordelen:
- verschillende instellingen mogelijk
- door middel van accesoires en/of gsm-versie overal inzetbaar, ook wanneer je buitenshuis gaat
- je wordt meteen bij het begin van de geboorte gealarmeerd zodat je bij de meeste complicaties zeker tijdig aanwezig kan zijn

Nadelen:
- soms vals alarm (bedenk echter dat je beter 10x te veel kan gealarmeerd worden dan 1x te weinig
- sommige merries die de singel langdurig moeten dragen, krijgen schuurwondjes
- bij staande bevallingen geeft de Birth Alarm geen alarm
- je moet zelf nog wel in de gaten houden wanneer het raadzaam wordt de singel aan te brengen, zodat je merrie niet reeds bevallen is voordien of juist weken met de singel moet rondlopen (als richtlijn wordt 2 weken voor de uitgerekende datum aangehouden)

Kostprijsindicatie (zonder extra accesoires):
- basisversie benodigdheden incl: 999 euro
- gsm-versie benodigdheden incl: 882 euro

Voor eenmalig gebruik of bij wijze van test kan je in diverse ruitersportzaken een Birth Alarm huren voor de benodigde periode.
Soms kan je ze ook tweedehands op de kop tikken.
Indien goed gebruikt en behandeld, gaan een Birth Alarm jaren mee!
Bedenk ook dat, wanneer de Birth Alarm het leven van slechts 1 merrie of veulen redt, het alarm zichzelf eigenlijk al terugbetaald heeft!

 Birth Guard
De Birth Guard werkt op exact hetzelfde principe als de Birth Alarm.
Echter heeft deze ipv een bereik van maximaal 1000m tussen zender en ontvanger een bereik dat beperkt is tot maximaal 500m.
Er is eveneens een uitbreiding met telefoonkiezer mogelijk en er bestaat ook een gsm-model.
De Birth Guard beschikt niet over een stand voor volledig platslapende merries.
De Birth Guard beschikt niet over een koliek-stand.
Het geheel ziet er qua vormgeving wat simplistischer en ruwer uit.

Voordelen:
- goedkoper van originele Birth Alarm

Nadelen:
- geen extra koliekstand en geen stand voor platslapende merries
- minder maximaal bereik tussen zender en ontvanger

Kostprijsindicatie (zonder extra accesoires):
- basisversie benodigdheden incl: 695 euro
- gsm-versie benodigdheden incl: 725 euro

 Breeder Alert
De Breeder Alert werkt opnieuw op hetzelfde principe als de Birth Alarm of Birth Guard met een kleine nuance: wanneer de merrie langer dan 7 seconden (ipv 7,6) platligt, gaat het alarm af.
De Breeder Alert werkt bovendien niet met een anti-rolsingel, maar is een halsteralarm.
Dit betekent dat de zender onderaan het halster wordt bevestigd. De zender is niet veel groter dan een (weliswaar dikke) creditcard.
De zender stuurt een signaal naar de ontvanger, die opgesteld moet staan binnen een bereik van 500ft (= 152m). Deze zendt vervolgens het signaal door naar de draagbare pager (bereik maximaal 1 mijl = 1,6km) of naar je (mobiele) telefoon.

De Breeder Alert komt van Amerika en kost ginds zo’n 475 US-dollar (= zo’n 350 euro).

Voordelen:
- het halsteralarm past uiteraard voor alle merries
- Geen singeldruk/schuurwonden

Nadelen:
- Halster verplicht aanlaten
- Geen stand 2 voor platslapende merries
- Geen verdeler in België
- Vals alarm mogelijk wanneer de merrie graast, het hoofd schuurt,...
- Het bereik tussen zender en ontvanger (moet in stopcontact) is niet erg groot.

 Equipage/Equifone
De naam zegt het al zelf: de Equipage werkt met een pager, Equifone meldt het alarm op je (mobiele) telefoon.
Het zijn beide halsteralarmen.
Het principe is hetzelfde als van de Breeder Alert. Het Equipage-systeem bestaat uit een zender die bevestigd wordt onderaan het halster en een ontvanger die in een bereik van maximaal 300ft (= 100m) van de zender moet staan. Deze stuurt vervolgens het alarm door naar een pager, dit met een maximaal bereik van 2 mijl (=3,2km).
De Equifone is verbonden met de telefoonaansluiting en belt het alarm vervolgens naar de geprogrammeerde (mobiele) telefoonnummers door. Opgelet! Voor het gebruik van Equifone thuis heb je 2 telefoonverbindingen nodig, eentje waarop de Equifone het alarm naar buiten brengt en eentje waarop het alarm vervolgens toekomt!
De Equifone verbreekt alle verbindingen (fax, pc,...) die op het moment van het alarm aanwezig zijn en belt een voor een alle vooraf geprogrammeerde nummers af met een vooraf ingesproken boodschap.
Indien het bezet is, probeert de Equifone tot 3 maal toe om verbinding te maken.
Er zit een 8 à 10 seconden wachttijd tussen het neerliggen van de merrie en het afgaan van het alarm.
De Equipage heeft een soort van stand voor platslapende merries, maar doordat een merrie sneller haar hoofd optilt uit de platliggende houding, dan haar gehele lichaam, geeft het vaker vals alarm dan bijvoorbeeld de traditionele Birth Alarm van Gallagher.
De Equifone heeft geen stand voor platslapende merries maar registreert de positie waar de merrie neerligt, indien ze blijft liggen op diezelfde plaats, gaat het alarm niet af.
Recent is er een Equifone Wireless op de markt gebracht, die werkt op het principe van een mobiele telefoon, een telefoonaansluiting is dus niet meer noodzakelijk bij dit vernieuwde systeem. Je dient er wel een prepaid-SIM-kaart in te plaatsen.

Voordelen:
- Het bereik van de Equipage tussen ontvanger en pager is behoorlijk groot met 3,2km, groter ook dan bij de Birth Alarm van Gallagher.
- Standaard 2 zenders inbegrepen ipv 1, je kan dus onmiddellijk starten voor 2 merries en hoeft geen extra (dure) zender bij te kopen.

Nadelen:
- Het bereik tussen zender en ontvanger is nog kleiner dan bij de Breeder Alert
- Halster verplicht aanlaten
- Geen stand 2 voor platslapende merries
- Geen verdeler in België
- Vals alarm mogelijk wanneer de merrie graast, het hoofd schuurt,...
- In het geval van de Equifone moet je over telefoonaansluiting beschikken aan de stal. Indien je naar de vaste lijn daar wilt alarm geven, dien je 2 telefoonverbindingen te hebben! Tenzij je er de Wireless bijkoopt natuurlijk.

Prijsindicatie:
595 US-dollar (= 440 euro) voor de Equipage (2 zenders inbegrepen)
519 US-dollar (= 380 euro) voor de Equifone (met 2 zenders inbegrepen!)
198 US-dollar (= 150 euro) voor de Wireless Extra bij de Equifone

 Robor-alarm
Het systeem van de Breeder Alert wordt in Nederland op de markt gebracht door Robor Electronics.
Zij hebben in hun assortiment ook bewegingsmelders en dergelijke.
Als eerste hebben ze een geboortemelder voor koeien op de markt gebracht en die vervolgens aangepast aan de noden van de merriehouders.
Recent hebben ze een combi-alarm op de markt: de zender kan zowel onderaan het halster worden gehangen, alsook in een anti-rolsingel worden geplaatst.

Voordelen:
- halster- en singelalarm in één
- volledig in te stellen (sms’en of bellen, detectiehoek waarop alarm afgaat,...)
- instellen ook mogelijk vanop afstand dmv een sms-bericht
- in tegenstelling tot de Amerikaanse systemen werkt Robor met een tweedimensionale meting van de positie, waardoor vals alarm bij het schuren, grazen en dergelijke vermeden wordt

Nadelen:
- verplicht gsm-alarm, geen pager of andere ontvanger
(wat een nadeel kan zijn bij beperkt gsm-bereik)
- al de instellingen vergen wel even oefening
- stand voor platslapende merries

Prijsindicatie: 845 euro (zonder singel! SIM-kaart wel inbegrepen)

 FoalGuard
De FoalGuard is een Australisch halsteralarm.
Het werkt opnieuw op hetzelfde principe, echter enkel door middel van een zender onderaan het halster en een ontvanger die alarm geeft. De ontvanger is dus geen tussenstation meer, die het alarm doorstuurt naar een pager.
Het maximale bereik tussen ontvanger en zender is 3000m.
Het alarm werkt met 10 seconden wachttijd van zodra de merrie gaat liggen, dit zowel omwille van de lengte van een wee, maar ook om vals alarm door rollen, schuren,... tegen te gaan.
Speciaal aan dit halsteralarm is dat het naast een geluidssignaal, dat ophoudt wanneer de merrie weer opstaat, ook een lichtsignaal geeft, dat blijft branden van zodra het alarm 1x is afgegaan. Van zodra de merrie opnieuw gaat liggen, gaat er opnieuw alarm,...
Het systeem beschikt over een slaapstand, deze werkt echter niet zoals bij de Birth Alarm. Het is hierbij de bedoeling dat je deze inschakelt nadat er vals alarm is geweest en je geconstateerd hebt dat de merrie slaapt. Met de slaapstand ingeschakeld, wordt het systeem 30 minuten op non-actief gezet.

Voordelen:
- groot bereik
- onmiddellijk van zender naar ontvanger

Nadelen:
- bij vals alarm telkens manueel te activeren slaapstand met een “blind” half uur tot gevolg
- minder mobiel zonder pager

Prijsindicatie:
759 AU-dollar (= 505 euro)

 MareAlert
De zogenaamde zweetband is een van de oudste geboortemelders voor paarden.
De werking ervan is gebaseerd op het feit dat een merrie gaat zweten vlak voor en tijdens de bevalling.
Het bestaat uit een ontvanger en een zender met een ‘zweetsensor’. De zweetsensor zit in een soort van band/tuigje die rond de hals van de merrie ligt. De merrie draagt eveneens een (rek)singel om de buik om de zweetband op de juiste plaats te houden.
Wanneer de zender meet dat de merrie gaat zweten wordt dit doorgegeven aan de ontvanger. Op de ontvanger gaat een rood ‘zweetlampje’ branden en er klinkt een alarmsignaal. De ontvanger kent ook een rood ‘liglampje’ dat gaat branden wanneer de merrie dertig seconden onafgebroken op één zijde heeft gelegen. Ook dan klinkt op de ontvanger een alarmsignaal.
De nieuwe modellen worden gecombineerd met een systeem zoals bij Birth Alarm, aangezien de Mare Alert zweetband veel valse alarmmeldingen geeft bijvoorbeeld doordat een merrie staat te zweten van warmte, stress, proefweeën,...

Nadelen:
- kan niet gebruikt worden bij regen
- vaak vals alarm
- niet alle merries zweten even veel of even snel bij de bevalling, bij sommige complicaties kom je dus te laat

 Geboortechip (Foalert of C6-systeem)

De geboortechip zal voor de meesten geen evidente keuze zijn.
Hierbij is de dierenarts absoluut noodzakelijk. De geboortechip bestaat uit 2 delen. Aan beide schaamlippen wordt onder plaatselijke verdoving met een paar steken een deeltje van de chip ingenaaid: het grote links, het kleine rechts. Het grootste deeltje is het zendertje, het kleine is een loodje wat in het zendertje geplaatst wordt.
Het gaat hier om electronica. Van zodra bij de bevalling beide deeltjes van elkaar gescheiden worden doordat het loodje uit het zendertje schuift wanneer de waterblaas naar buiten komt, gaat het alarm af.

Voordelen:
- weinig vals alarm

Nadelen:
- dierenarts noodzakelijk
- geboorte al volop aan de gang bij alarm  spoed
- bij sommige complicaties komen er geen veulendelen naar buiten
- het loodje moet na alarm zo snel mogelijk weer in het zendertje worden geplaatst (door de chipdelen te verwijderen uit de schaamlippen) zodat je het systeem opnieuw kan gebruiken, aangezien het stroom verbruikt indien gescheiden. Wanneer de batterij leeg is, dien je een nieuwe zender aan te kopen
- duurder dan andere systemen

Prijsindicatie:
Standaard ontvanger (bereik tot 200ft = 60m): 930 US-dollar (=685 euro)
Ultra ontvanger (bereik tot 1200ft = 360m): 1530 US-dollar (=1130 euro)
Zender voor eenmalig gebruik: 62 US-dollar (=45 euro)
Zender voor herhaaldelijk gebruik (tot 10x): 170 US-dollar (=125 euro)
Setprijzen:
(omvat: ontvanger, 1 zender voor eenmalig gebruik, 1 zender voor herhaaldelijk gebruik, 1 extra loodje/magneet, instructiedvd en –handleiding, opbergbox)
Standaard: 1100 US-dollar (=810 euro)
Ultra: 17OO US-dollar (=1250 euro)

 Birth Alert
De Birth Alert werkt op basis van een temperatuursensor.
Deze wordt aangebracht in de schede van de merrie en geeft alarm bij de gewaarwording van de fikse temperatuursdaling wanneer de sensor tijdens de bevalling naar buiten wordt geperst.

Voordelen:
- weinig vals alarm
Nadelen:
- risico op bevuiling schede
- ingewikkeld tuig ter bevestiging
- geboorte al op gang wanneer het alarm afgaat

 Radco
Radco heeft zijn oorspronkelijke koeiengeboortemelder ook op de markt voor paarden.
Het Radco-systeem werkt eveneens met een temperatuursensor die in de schede van de merrie wordt aangebracht. De sonde heeft de afmetingen van een potlood.
De sensor meet de temperatuur om de 5 minuten. Een elektrische draad verbindt de sonde met een radiozendertje dat aan een riem op de schoft van het dier is bevestigd.
Dit zendertje zendt de metingen door naar een computer.
De temperatuur wordt gemeten met een nauwkeurigheid van 0,1°C.
Tot zestien dieren kunnen voorzien worden van een sensor en zender tegelijkertijd: de computer houdt de gegevens van elk dier strikt gescheiden.
Het programma vergelijkt elke meting die binnenkomt met de metingen van de voorbije dagen. Omdat de normale lichaamstemperatuur wat varieert gedurende het verloop van de dag, wordt de nieuwe meting vergeleken met de gemiddelde waarde gemeten gedurende de voorbije dagen op hetzelfde tijdstip.
De meting wordt weergegeven op het scherm, evenals de afwijking.
Wanneer een daling meer dan 0,4°C bedraagt, geeft het systeem een duidelijk hoorbaar alarm. Ook bij een afwijking naar boven (0,8°C), die duidt op koorts, treedt het alarm in werking. De marge is overigens ook instelbaar.
Ook kan het alarm via gsm doorgegeven worden.
Merries kunnen reeds veulenen een half uur na het begin van de temperatuurdaling.
Meestal zal het echter nog enkele uren duren. Je wordt dus tijdig op de hoogte gebracht, zodat je nog vóór de geboorte naar huis kan komen, alles kan klaarzetten,...

Bijzonder aan Radco is dat het systeem ook het verloop van de geboorte opvolgt.
Normaal blijft de temperatuur laag tot de geboorte. Wanneer er zich echter een probleem voordoet (complicatie door verkeerde ligging bv), zal er onmiddellijk bij ingang van het probleem een temperatuursstijging waar te nemen zijn!
Vaak zijn er op dat moment nog geen uiterlijke tekenen van een complicatie, waardoor je dus door de Radco een stuk sneller op de hoogte wordt gesteld van het probleem en dus sneller en efficiënter kan ingrijpen!

Samengevat geeft het systeem alarm in de volgende omstandigheden:
- De temperatuurafwijking bereikt -0.4°C (aankondiging geboorte)
- De temperatuurafwijking bereikt +0.8°C (koorts)
- De lichaamstemperatuur is hoger dan de waarde die de fokker op het scherm heeft ingegeven. (problemen bij de geboorte)
- De temperatuur is lager dan 36°C (sonde uit de schede)
- 16 minuten zijn verlopen zonder meting (controle radiotransmissie)

Voordelen:
- Alarm bij onderbreking radio-verbinding.
- Detectie en melding van de geboorte enkele uren vooraf.
- Verwittigt ook zeer snel bij koorts (mastitis = uierontsteking) of moeilijke verlossing.
- Alarm ook in rechtstaande positie.
- Valse alarmen praktisch onbestaande bij deze geboortemelder.

Nadelen:
- ingewikkeld tuig voor fixatie (singel, staartriem, riempjes rond achterbenen)
- vervuiling schede door sonde mogelijk
- computeraansluiting noodzakelijk

Prijsindicatie:
Ontvanger (compleet met pc-aansluiting, programma en handleiding) 580 euro
Zender (compleet met tuig) 470 euro


 Geboortestal
In een geboortestal worden op een bepaalde hoogte (circa 1m20) lichtstralen uitgezonden vanuit lichtbronnen in bepaalde wanden. Deze lichtstralen worden normaal door een staande merrie tegengehouden, zodat ze de sensoren in de tegenovergestelde wanden niet raken.
Wanneer de merrie gaat liggen, kunnen de lichtstralen ongehinderd de overkant van de stal bereiken en vallen ze in op de sensoren, wat het alarm in gang zet.

Nadelen:
- altijd wanneer de merrie gaat liggen alarm, ook wanneer ze slaapt, zelfs al is dit niet volledig zijdelings
- behoorlijke investering
- vergt veel onderhoud
- niet inzetbaar indien merries met sterk uiteenlopende schofthoogtes
- niet instelbaar

 Predict-a-foal
Predict-a-foal is gebaseerd op het gehalte aan mineralen in de melk (colostrum) van de merrie.
In de gebruiksaanwijzing wordt aangeraden te beginnen met testen 10 dagen voor de uitgerekende datum.
Je dient voor iedere test de merrie een beetje te melken om zo ongeveer een eetlepel melk in het bijgeleverde bekertje te verzamelen.
Verder zit er in de Predict-a-foal-kit het benodigde materiaal voor 15 testen.
Voor iedere test is er een plastic testbuisje voorzien, wat je tegen de test-kaart moet houden en vervolgens moet vullen met testvloeistof tot aan de onderste lijn van de test-kaart.
Eén van de bijgeleverde plastic spuitjes wordt gebruikt om circa 0,6ml melk op te zuigen uit de beker en die vervolgens bij de testvloeistof te doen.
Vervolgens wordt er een dopje geplaatst op het testbuisje, zodat men de 2 vloeistoffen kan laten mengen.
In deze gemengde vloeistof houd je dan de teststrip (dipstick) ondergedompeld.
Op deze strip staan een aantal groene vakjes die, na contact met het mengsel van melk en testvloeistof, binnen 1 minuut verkleuren.
De strip moet tot slot vergeleken worden met de testkaart. Hoe meer vakjes rood kleuren, hoe sneller de bevalling zich zal aankondigen.
Indien er geen vakjes verkleuren op de teststrip dan kan je 2-3 dagen wachten met de volgende test. Houdt de merrie wel goed in de gaten, zodra zij toch tekenen van veulenen vertoont, kan de test best opnieuw worden uitgevoerd.
Zodra de vakjes rood verkleuren adviseert men om iedere dag te testen, bij voorkeur zo laat mogelijk op de avond. Bij de verkleuring van 4 vakjes moet de test iedere 12 uur gedaan worden. Bij 5 vakjes verkleuring is het zover: het veulen zal er binnen 12 uur zijn!

Voordelen:
- je wordt tijdig gewaarschuwd dat de bevalling nadert

Nadelen:
- wordt ook wel eens Predict-a-fool genoemd, gezien de reële mogelijkheid van vals “alarm”
- testresultaten verschillen per merrie, niet iedere merrie maakt evenveel uier aan voor de bevalling, samenstelling van de melk verschilt per merrie
- je mag de groene vakjes niet verontreinigen door bv aanraken met je vingers
- ook de snelheid waarmee de vakjes rood kleuren zegt iets over de kans op bevalling binnen de 12u
- je wordt wel tijdig gewaarschuwd voor een mogelijk spoedige bevalling, maar moet verder zelf in de gaten houden wanneer het dan effectief zover is
- hoeveelheden moeten zorgvuldig worden afgemeten om onnauwkeurigheid van het resultaat tegen te gaan

Prijsindicatie:
75 euro voor 15 testen

 FoalGuard Foaling Predictor Kit
Deze Australische melktest werkt op dezelfde basis als Predict-a-foal, dus door de hardheid van de melk (gehalte calcium en magnesium) te meten.
Echter zijn op de strips van Foalguard Foaling Predictor Kit geen 5 vierkantjes die verkleuren, maar slechts 1. Ipv het aantal vierkantjes te tellen dat van kleur verandert, moet je de kleur die het vierkantje aanneemt vergelijken met de kleurschaal die op de kit staat.
De kleurschaal omvat 6 verschillende kleuren. Stemt de kleur van de strip overeen met 1 van de eerste 3, dan is er 98% zekerheid dat de merrie NIET zal bevallen binnen de 24u. Bij het vierde vakje komt het al dichterbij, maar is het nog steeds niet erg waarschijnlijk dat de merrie binnen de 24u bevalt.
Stemt de kleur van de strip overeen met de 5de kleur op de schaal, dan zal het veulen geboren worden binnen de 72u. De meeste merries (meer dan 90%) bevallen dan binnen de 24u.
De meeste merriemelk bereikt niet eens de 6de kleur op de schaal, wanneer dit echter gebeurt, is de bevalling zéér nabij.
Zo’n 3% van alle merries geven valse testen of zelfs geen resultaat.
Vooral maiden-merries zijn nogal onvoorspelbaar.
Dit staat nergens omschreven bij Predict-a-foal, maar ik ga ervan uit dat dat ook voor die testen geldt aangezien ze gebaseerd zijn op identiek hetzelfde principe!

Prijsindicatie:
69 AU-dollar (=45 euro) voor 50 testen


Doe-het-zelf-melktesten
Er zijn op het net tal van (weliswaar Engelstalige) handleidingen te vinden om zélf dit soort test “in elkaar te knutselen”, wat uiteraard veel voordeliger uitkomt (maar wel een stuk arbeidsintensiever is). Hierbij worden strips gebruikt die oorspronkelijk dienen voor het testen van bronwater (hardheid). De test is, net zoals Predict-a-foal, gebaseerd op de verandering die plaatsvindt vlak voor de bevalling in de samenstelling van de merriemelk (stijging van magnesium- en calciumgehalte).
Een ander soort doe-het-zelf-melktesten, werkt dmv het testen van zowel hardheid (calcium en magnesium) alsook de pH (= zuurtegraad). Ook dit zijn strips die verkrijgbaar zijn in ieder vijvercenter. De hardheid stijgt wanneer de bevalling nadert, de pH daarentegen daalt aanzienlijk vlak voor de geboorte van het veulen. Dit kan echter binnen 1 dag gebeuren, dus het wordt aangeraden om verschillende keren per dag (bv ’s morgens en ’s avonds) te testen voor een zo precies mogelijk resultaat.
De pH-meting maakt deze test een stuk accurater en betrouwbaarder dan de tests van Predict-a-foal of andere tests die enkel werken op basis van hardheid (calcium).
Wie graag zelf aan de slag wil, raad ik aan om even te Googlen.

Refractometer-melktest
De refractometer is iets wat de hobby-wijnboeren onder ons wel kennen.
Het is een toestelletje dat gebruikt wordt om de dichtheid van een vloeistof te meten door de breking van lichtstralen in de vloeistof te meten. (Hoe dichter de vloeistof, hoe meer deeltjes zich erin bevinden, hoe groter de breking.)
Je kan er dus ook de dichtheid van merriemelk mee meten.
Het colostrum of de biestmelk is dichter en stroperiger van textuur dan de melk die erop volgtof eraan voorafgaat.
Je koopt best een refractometer met een schaal van 0-32% Brix. Deze ijk je vervolgens door een druppeltje gedestilleerd water aan te brengen op het glaasje en het dekplaatje dicht te klappen, waardoor de druppel zich verdeelt. Je kijkt dan met 1 oog door de refractometer in de richting van een lichtbron en stelt de meter in op 0%.
Wanneer je melk gaat testen, heb je dus ook maar 1 à 2 druppels nodig, die je eerst opvangt in een proper bekertje en vervolgens middels een spuitje aanbrengt op het glazen plaatje. Je kan echter ook de merrie voorzichtig melken zodat de druppels netjes op de meter terechtkomen. Opnieuw klap je het dekglaasje dicht en kijk je richting een lichtbron om af te lezen welke waarde de melk heeft.
Gedurende de laatste dagen voor de bevalling stijgt die waarde gestaag.
Kort voor de bevalling vindt er een plotse, grote stijging plaats. De merrie bevalt vervolgens binnen de 12u (of maximaal binnen de 24u).
Er wordt aangeraden om in eerste instantie 1x per dag te testen en bij steeds hogere waardes de testfrequentie op te voeren tot zeker 2x per dag.
Bijkomend voordeel is, dat de refractometer eigenlijk ook de kwaliteit van de biestmelk nagaat. Hoe hoger de gemeten waarde, hoe beter de melk.

Voordelen:
- Je wordt tijdig gewaarschuwd bij een op handen zijnde bevalling
- gaat lang mee bij goed onderhoud
- test eveneens de kwaliteit van de biestmelk
- kan je ongelimiteerd gebruiken
Nadelen:
- veel hangt af van hoe correct en frequent je test
- geeft slechts een indicatie van hoe snel een geboorte te verwachten is
- verschilt per merrie
- schaal is opgesteld voor kamertemperatuur, sterk afwijkende temperaturen kunnen een invloed hebben op de afgelezen resultaten
- luchtbellen of onreinheden beïnvloeden de waarde

Prijsindicatie:
Voor gemiddeld zo’n 60 euro kan je een refractometer (0-32% Brix) aankopen voor ongelimiteerd gebruik.

Eigen ervaringen:
In onze familie wordt er al van oudsher gefokt, dus sinds ik mij kan herinneren, werd er met camerabewaking gewerkt. In het eerste jaar dat we fokten met Irish Cobs hebben we die camera opnieuw gebruikt. Het ging hierbij om een toestel met draad in combinatie met een waaklampje voor degelijk beeld.

Nadelen:
- je moet die draad op de een of andere manier wel van de stal naar binnen in huis kunnen leggen, wat bij ons resulteerde in een aantal in de muur geboorde gaten.
- Om de 2 uur de wekker zetten, vreet wel aan de nachtrust.
Voordeel:
- geen storing door het feit dat we met bedrading werkten

Toen die camera defect bleek, hebben we ons tijdelijk beholpen met een babyfoon.
Die hadden we liggen van de geboortebewaking bij onze geiten en schapen.

Nadelen:
- een paard maakt geen echt typische geluiden bij de naderende geboorte (een schaap of geit wel), je hoort het wel wanneer het veulen er is, maar ivm complicaties is het dan natuurlijk te laat en schiet de babyfoon zijn doel als geboortemelder voorbij
- je mag geen al te vaste slaper zijn
- soms lig je wel een uur te luisteren omdat je meent iets verdachts te horen. Het is dan toch beter een camera te gebruiken als babyfoon, dus het scherm uit en enkel het geluid aan. Wanneer je vervolgens meent iets te horen, kan je even op het scherm kijken of je vermoeden juist is.

Vervolgens zijn we overgeschakeld op 2 draadloze camera’s: eentje vooraan en eentje achteraan in de stal, zodat we de hele stal in beeld hebben.
De camera en het scherm mogen maximaal 75m (vrij veld) uit elkaar staan om ontvangst te hebben.
In ons geval ligt de slaapkamer waar het scherm staat vlak naast en boven de stal.

Nadelen:
- toch hebben we soms last van storing
- je bewaking geldt enkel voor de stal, de uren dat de merrie buiten vertoeft is ze onbewaakt

Het is overigens raadzaam je merrie ruimschoots voor de uitgerekende datum onder camerabewaking te zetten. Zo kan je haar normale gedrag observeren en merk je later des te beter of haar gedrag afwijkend is en dus mogelijk kan duiden op een nakende bevalling.

Ik had het geluk tweedehands een Birth Alarm op de kop te kunnen tikken van iemand die overschakelde op een halsteralarm.
Het systeem was al enkele jaren oud, maar goed onderhouden. We zijn nu enkele jaren verder en het werkt nog steeds prima.
We hebben hier geen last van schuurplekjes door de singel.
Totnogtoe hebben we het singelalarm op 3 verschillende merries uitgetest gedurende verschillende jaren. 2 merries hiervan zijn platslapes, eentje niet.
Merrie 1 slaapt niet meer volledig plat aan het einde van de dracht, stand 1 wordt steeds ingesteld. Telkens krijgen we eenmalig alarm en dan is steeds de bevalling op gang gekomen.
Merrie 2 is een platslaper waarvan we dit op voorhand wisten. We konden dus meteen stand 2 instellen en kregen slechts 1x alarm, toen de geboorte inzette.
Merrie 3 is eveneens een platslaper, maar waarvan we dit niet wisten. Op stand 1 kregen we vals alarm, waarna we stand 2 instelden. Hierna kregen we geen vals alarm meer.
Uitzondering: 1x ging er een merrie wat over, zij had dagen van tevoren al wel last van proefweeën en sliep dus erg onrustig, waardoor ze zich wel vaak binnen de 3 minuten weer oprichtte vanuit haar zijdelingse slaaphouding. De Birth Alarm registreerde dit en gaf alarm. Dit is de enige keer dat we echt last hebben gehad van soms wel 2x per nacht vals alarm.
Al met al ben ik zeer tevreden over de Birth Alarm. Ik slaap nu ook vast gedurende het veulenseizoen, want het alarm heeft zo’n doordringend geluid dat je er zeker wakker van wordt!

Sinds vorig jaar zijn we ook gestart met melktesten door middel van een refractometer.
Bij de 3 merries waarop we dit systeem getest hebben, volgde de bevalling binnen de 24u nadat de refractometer eerst een sterke stijging, gevolgd door een lichte daling aangaf. 2 merries bevielen zelfs binnen de 12u.

Het is mij echter wel opgevallen dat de melk uit beide uierhelften niet gelijkwaardig test. Ik test dus nu telkens uit beide uierhelften.
Vlak voor de bevalling trekken deze 2 waardes gelijk.
Het is van belang om naar het einde toe, meer dan 1x daags te testen, om de kleine daling ook snel waar te nemen.
Sommige merries lopen namelijk dagenlang met een piekwaarde rond en pas als er een kleine daling in de dichtheid waar te nemen valt, volgt de bevalling zeer spoedig.

Ik vind de combinatie van camera/Birth Alarm/refractometer voor ons een zeer goed systeem. Door middel van de refractometer hoef ik geen dagen meer op hete kolen te zitten en af te wachten (hoewel waakzaamheid steeds geboden is!).
Dat betekent ook dat ik het omdoen van de Birth Alarm wat langer kan uitstellen, zodat de merries er zo weinig mogelijk hinder van ondervinden.
Door middel van de Birth Alarm kan ik vervolgens gewoon mijn normale bezigheden nagaan en een gewone nachtrust genieten, want die wekt me uiteindelijk wel wanneer het effectief zover is.
De camera stelt me dan weer in staat om mezelf gerust te stellen of eventueel vals alarm na te gaan zonder dat ik hiervoor naar de stal moet.

Tot dusver hebben we door middel van de geboortemelders volgende complicaties tot een goed einde kunnen brengen (2002 tem 2009):
- elleboogslot
- te groot veulen, waardoor schouder- en heupslot
- bijna Red Bag-delivery
- maiden-merrie die haar veulen niet aanvaardde
Dit bij allemaal verschillende merries, waarvan de geroutineerde merries nooit eerder problemen hadden gehad!
In ons geval betekende dat het redden van 4 veulens en 1 merrie...

Nabeschouwing:
Wat is nu het beste geboortealarm? Dat is een vraag die iedereen voor zichzelf moet beantwoorden al naargelang persoonlijke voorkeur, persoonlijke situatie, de drachtige merrie(s), budget,...
Wie bijvoorbeeld de stallen aan huis heeft en tijdens het veulenseizoen haast het erf niet af gaat, kan gewoon opteren voor een singelalarm.
Wanneer je merrie niet aan huis staat, maar op een afgelegen weide, is een gsm-systeem uiteraard ideaal (controleer wel of het netwerk er goed is!).
Een halsteralarm geeft normaliter wat vaker vals alarm dan een singelsysteem, maar er valt zeker iets voor te zeggen om bij jonge merries, die nog geen zadel gewend zijn, te opteren voor een halsteralarm. Of bijvoorbeeld ook wanneer de merrie in kwestie snel drukplekken of schuurwondjes vertoont.
Een extra instelling voor platslapende merries is geen must, maar wel erg handig!
Wanneer je echter weet dat je merrie al rechtstaan bevalt, kies je beter voor een systeem dat ook hierbij werkt, zoals bijvoorbeeld temperatuursensor, urinetest, melktest,...
Vergeet niet dat élk systeem kan falen en dat élk systeem vals alarm kan geven, elk systeem heeft ook zijn specifieke voor- en nadelen die je zal moeten afwegen wanneer je je keuze maakt.
Een combinatie van verschillende geboortemeldsystemen met een onderling verschillende werking zorgt ervoor dat je de individuele tekortkomingen van elk systeem overbrugt.
Het veiligste is nog steeds wanneer je je merrie bovendien zelf goed opvolgt, zodat je eventuele veranderingen merkt.


Bronnen:

www.bokt.nl
www.radcoalarm.com
www.marealert.nl
www.breederalert.com
www.birthalarm.com
www.birth-guard.nl
www.robor.nl
www.foalert.com
www.paardendrogist.nl
www.foalguard.com
www.foalingalarm.com
www.arssales.com

Thesis “Voortplanting bij de merrie – van bevruchting tot partus” door Marth Helsen
Paardenfokkerij – Paul de Vries