Tetanus
Wat is tetanus?
Dit is een ziektebeeld dat ontstaat door een bacterieel zenuwgif, hetgeen aanhoudende kramp van dwarsgestreept (=skelet)spieren veroorzaakt.
Oorzaak
De bacterie ('familie' van de botulisme-bacterie) die dit gif produceert leeft en groeit alleen onder zuurstofloze omstandigheden en vormt sporen die zeer goed bestand zijn tegen bijvoorbeeld zuurstof en warmte (15 minuten bij 100 graden celcius). De sporen komen overal in de grond voor, vooral in natuurlijk (met name met paardemest) besmette grond.
Het gif
Het tetanospasmine, zoals dit zenuwgif heet, komt pas vrij als de bacterie doodgaat en uit elkaar valt. Het aangrijpingspunt van het gif is op zenuwen in het ruggemerg waarbij de balans tussen elkaar tegewerkende spieren wegvalt met kramp als gevolg. Het paard is zeer gevoelig voor tetanus (12 x gevoeliger dan de muis en 600 x zo gevoelig als de hond en het varken).
Wanneer ontstaat tetanus?
Wanneer sporen terecht komen in diepe steekwonden of in oppervlakkige wonden met veel weefselsterfte kunnen ze tot bacteriën uitgroeien, omdat in dit soort wonden geen zuurstof aanwezig is. Bekendste verwondingen bij paarden zijn nageltred, navelinfecties bij het veulen, tuigdrukkingen en andere wonden.
Ziekteverloop
De tijd tussen de infectie en de eerste ziekteverschijnselen is 7 a 10 dagen. Het begint als geringe stijfheid van de kauwspieren die zich naar achteren (hals, benen etc.) uitbreidt. Na 12 tot 24 uur wordt de stijfheid erger. Door plotselinge geluiden kunnen stuiptrekkingen worden opgewekt, zelfs zodanig dat de dieren kunnen omvallen. Kenmerkend is het verschijnen van het derde ooglid, maar ook de wijd opengesperde neusgaten en de oppervlakkige ademhaling zijn bijbehorende verschijnselen. In de eindfase ontstaat een pemanente kramp tot de dood door verstikking, uitputting of versliklongontsteking volgt.
Vooruitzichten
Is de tijd tussen de eerste stijfheid en de eerste stuiptrekkingen 48 uur of minder, dan is er al een dodelijke hoeveelheid gif opgenomen: is dit 72 uur of langer, dan is er kans op herstel.
Preventie
Let op een goede hygiëne bij wondbehandeling, gebruik geen bijtende stoffen voor naveldesinfectie en laat de merrie 1 a 2 maanden voor de geboorte van het veulen enten, zodat er veel antistoffen tegen tetanus in de biest zitten. Vanaf een leeftijd van 3 maanden kan het veulen zelf geënt worden: dit na 6 weken, een half jaar en daarna jaarlijks herhalen (wordt meestal gecombineerd met influenza). Doordat u ook in aanraking kunt komen met paardemest loopt u een wat verhoogd risico op tetanus. Laat u zich daarom ook regelmatig enten tegen tetanus.
Bron: De Keerhoeve.