Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Moderators: C_arola, Essie73, Coby, balance, Firelight, Dyonne, Neonlight, Sica, NadjaNadja

Toevoegen aan eigen berichten
 
 
dblijham
Berichten: 1805
Geregistreerd: 25-10-05
Woonplaats: Blijham

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 22:50

Ik heb bij een magere jaarling en bij mijn mager-door-stress merrie zeer goede resultaten gehad met de subli seniores priores en de subli omega 369.
Zal de link naar mijn topic over de jaarling even zoeken, daar staan op blz 4 vergelijkingsfoto's.
[VVDD] De beste gok die ooit genomen heb?
Laatst bijgewerkt door dblijham op 27-09-10 22:51, in het totaal 1 keer bewerkt

Anoniem

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 22:51

YSR1971 schreef:
Aan je foto's te zien heb je al heel wat bereikt met dit paardje. Petje af voor waar je mee bezig bent!
Wat ik nog niet voorbij heb zien komen (wil niet zeggen dat je dit niet gedaan hebt) is het onderzoeken van de mest op zand. Door veel zand in de darmen kan ernstige vermagering optreden, de opname van voedingsstoffen vermindert aanzienlijk. Onze A-Welsh had veel zand in de darmen en veranderde van een vrolijke dikkerd in een zielig hoopje botjes.
Een zandtestje is heel eenvoudig: neem een mestbal (of meer), doe dit in een boterhamzakje of plastic handschoen, water erbij en ergens ophangen. Liefst mest even fijn maken en tijdje laten hangen. Als er zand in de mest zit, is dit duidelijk te zien, zand is heel grijs. Zit er zand in de mest, dan kun je een kuurtje Sandclear/Zandweg geven en als het zand weg is, kan een aantal weken duren, dan kun je als preventie wekelijks gekookte lijnzaad geven (lijnzaadolie werkt niet goed genoeg, gekookte lijnzaad wel).
Succes met je paardje, het is een erg leuk dier om te zien!

dank je wel voor je leuke reactie! In het HK topic waar ik zit heb ik vandaag idd dezelfde tip gekregen en dat ga ik morgenochtend gelijk controleren!

gohya schreef:
Ow wacht eens even,ik zie dat je in Vlaardingen woont.Ik heb goede kennissen daar wonen,en haar familie woont hier in Ermelo en gaat binnenkort daar heen.Ze is zwanger van haar eerste,vandaar dat ze er toch heen gaan,en dan kan ik wel een zak mee geven aan hun?Zakken zijn 20kilo en kosten iets van 12,- euro.Laat maar weten TS.
Foto's komen er zo aan.


Zo maar dat zou echt geweldig zijn voor mij! Heel graag superbedankt voor je hulp!

kiwiwitje schreef:
oke. ja maar in opfok staan ze dus niet apart. ik bedoel ben er echt voor dat een paard samen staat met vriendjes.
nu heeft ze nog kans om hooi ed. te eten.


Ze staat niet echt in de opfok maar gewoon op een pensionstal met een opfok kudde. Dus [***] staat met veulens, jaarlingen, 3jarigen en 4 jarigen in een groep met een paar oude merries en een oude ruin erbij.

geerke schreef:
Het is prima om haar s'nachts op stal te hebben.
Dan heb je er iets meer controle over.
Eet ze wel al haar hooi op?Zonder 'raar' eten?(proppen,kwijlen)
Misschien inderdaad eens die seniores priores proberen?
Kan ze last hebben van doppen die vast blijven zitten?(in haar mond)


Ze eet haar hooi heel goed en normaal. Eerst maakte ze er alleen proppen van toen zijn haar tanden een aantal keer gedaan en dat hielp ook niet in April begon ze opeens met heel oud hooi te eten en nu eet ze gewoon normaal hooi.

Die slobber heb ik ook al geprobeerd en helaas zonder resultaat. Wat bedoel je precies met doppen?

Anoniem

Re: Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 22:52

OMG Gohja ik ben echt zwaar geschokt door jou foto's wat een verschil zeg wat heb je dat supergoed gedaan!

Anoniem

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 22:53

dblijham schreef:
Ik heb bij een magere jaarling en bij mijn mager-door-stress merrie zeer goede resultaten gehad met de subli seniores priores en de subli omega 369.
Zal de link naar mijn topic over de jaarling even zoeken, daar staan op blz 4 vergelijkingsfoto's.
[VVDD] De beste gok die ooit genomen heb?

Wat een verschil zeg! Niet normaal zeg! Ik denk dat ik de bloedtesten af ga wachten en als er daar problemen uitkomen dat die opgelost moeten worden en dat ik daarna ook met slobbers ga beginnen.

gohya

Berichten: 33013
Geregistreerd: 25-03-07
Woonplaats: Ermelo.

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 22:57

_Chanel_ schreef:
OMG Gohja ik ben echt zwaar geschokt door jou foto's wat een verschil zeg wat heb je dat supergoed gedaan!


En echt alleen maar met deze slobber.Paardje heeft wel moeten leren eten hoor,ze at eerst maar een kwart v.d. kilo slobber.En langzaam aan steeds meer totdat ze 1 kilo per keer kreeg,2x daags.
Ze heeft nooit koliek gehad,langzaam aan kwam ze bij.Niemand dacht dat ze zou overleven,ik had haar vorig jaar winter 24/7 buiten staan [wel gevoerd regendek op] bij -15 graden.
Vandaar dat ik Masters senioren slobber een wondermiddel vind.
Om meer smaak eraan te geven deed ik er ook muesly doorheen.

Anoniem

Re: Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 22:58

Het lijkt idd ook een wondermiddel en dit paard at daarbij ook gewoon hooi/kuil of echt alleen de slobber?

gohya

Berichten: 33013
Geregistreerd: 25-03-07
Woonplaats: Ermelo.

Re: Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 23:00

Ze at ook onbeperkt kuil/hooi.

Anoniem

Re: Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 23:01

ok dan werkt het echt supergoed. Ben er erg benieuwd naar en hopen dat [***] snel een dikkerdje is...

gohya

Berichten: 33013
Geregistreerd: 25-03-07
Woonplaats: Ermelo.

Re: Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 23:31

TS pb me je adres maar dan stuur ik alvast 1kilo naar je op.
Kan je kijken of je paardje dit eet,en ik doe er een beschrijving bij want er moet heel veel water bij.Als ze het zo niet lust kan je er muesly doorheen doen,vinden ze vaak veel lekkerder.

Anoniem

Re: Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 23:37

Meen je dat nou? Hartstikke bedankt ! Ik zal je mijn adres sturen!

gohya

Berichten: 33013
Geregistreerd: 25-03-07
Woonplaats: Ermelo.

Re: Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 23:47

Meen ik zeker! Jou paardje gaat weer mooi dikker worden,let maar op.

Kukkie

Berichten: 1499
Geregistreerd: 18-11-04

Re: Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Link naar dit bericht Geplaatst: 27-09-10 23:59

Die slobber moet inderdad veel water bij. Maar ook een poos van tevoren! Je kunt het na het water erbij te gooien niet meteen voeren! Let goed op de verpakking of op wat er op internet bij staat! Ik heb er ook goede ervaringen mee.

En nog iets toe te voegen: je paardje lijkt nu een prima buikvulling te hebben. En 10 cm groeien is heel veel! Waar ik me meer zorgen over zou maken is het snelle mesten. Is haar mest wel mooi grof en droog? En altijd gelijk? ZO niet, dan zou ik extra letten op de darmen. Ook stress kan een enorme factor zijn.
Als de mest verder in orde is, zou ik eens heel goed naar de bloedsomloop en de hartkleppen laten kijken/luisteren. Want een lekkend klepje (bijvoorbeeld) kan zo enorm veel energie kosten dat een paard nooit een goede bespiering kan opbouwen. SImpelweg omdat ze altijd 'buiten adem' zijn van alleen het leven zelf.

geerke

Berichten: 31213
Geregistreerd: 06-09-07

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 00:18

gohya schreef:
Meen ik zeker! Jou paardje gaat weer mooi dikker worden,let maar op.



+:)+

RianneH

Berichten: 28448
Geregistreerd: 02-05-05
Woonplaats: Amersfoort

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 00:19

Oke, ik heb alleen jouw antwoorden gelezen, dus wellicht heb ik iets gemist waar ik nu wel op in ga.
Als eerste, hoe gaat het nu met je paardje? Begint ze al wat bij te komen?

Welk voer voer je nu? Ik heb gelezen dat je geen voeradvies wilt en wil mezelf ook geen expert noemen. Wel wil ik toch even een paar puntjes noemen, wellicht heb je die alleen gehad, maar misschien zit er iets nieuws tussen.
Voer je brok? Het nadeel van brok is dat het snel uit elkaar valt wanneer het nat wordt. Daardoor hoeft het paard niet echt te speeksel te produceren, want het voer hoeft niet perse goed gekauwd te worden. De productie van speeksel zorgt er voor dat het voedsel beter verteerd wordt en daardoor ook de voedingsstoffen beter op worden genomen. Wanneer er weinig speeksel geproduceerd wordt, wordt er ook minder gebonden en wordt de opname van voedingsstoffen ook verminderd. Bij goed gezonde paarden is dit meestal verwaarloosbaar of de eigenaar geeft gewoon meer brok, maar bij zo'n probleemgeval is alle voedingsstof natuurlijk nodig. Voer wat meer motiveert tot kauwen en aanmaak van speeksel is grover voer, ruwvoer is dan natuurlijk grof stekelig hooi en bij krachtvoer is dat grove muesli.
Daar hele goede ervaringen mee bij een hengst die met brok heel erg af viel, maar met muesli heel goed aan kwam.
Als ik jou was zou ik bij de betere voerleveranciers verschillende adviezen inslaan. Persoonlijk heb ik geen goede ervaring met Pavo, waar 6 van de 7 voerleveranciers mij advies gaven om lage energie muesli te voeren, kwamen zij met het advies van ponybrok. Maar dat is nu natuurlijk niet relevant ;)

Verder doorgaande op het voer, ik zou, ook in overleg met voerleverancier en DA zo min mogelijk extra's bijvoeren. Supplementen zijn goed wanneer ze in de juiste porties gegeven worden. In dit geval kan ik mij voorstellen dat je zo je best doet goed bij te voeren, dat je overvoerd en je paard daarop reageert. Bij voorkeur zou ik naast goed ruwvoer enkel goed krachtvoer bijvoeren en supplementen weglaten of enkel op DA advies voeren. Maar misschien dat je daar al mee bent begonnen.

Ook zou ik, en kan begrijpen dat je het daar niet mee eens bent, beginnen het paard licht aan het werk te zetten. Sommige paarden kunnen niets met het extra voer omdat ze het niet zo snel omzetten in vet. Wellicht zet ze het wel om in spiermassa, iets wat ook eigenlijk hetgeen is wat je wilt hebben op je paard, niet vet. Ook lijkt het me een paard met een moeilijk lichaam en daardoor is het juist belangrijk dat je haar leert het lichaam juist te gebruiken. Aan de enkele foto dacht ik ook te zien dat haar achterhand ook lastig is, waardoor ik als ik jou was er ook een fysio bij zou halen. Wellicht zit jouw paard zo ongemakkelijk in haar lichaam, dat dat voor 'stress' zorgt en ze daarom zo mager blijft.
Mocht je besluiten om te beginnen met een training, doe dit echt heel bewust en onder goede begeleiding. Niet zomaar gaan longeren met pessoa, maar bewust het paard leren haar lichaam juist te gebruiken. Dit kan je al enkel in stap doen en langzaam bouw je dat uit. Maar voor je begint, laat alsjeblieft een erg goede fysio/osteo naar de stand van je paard kijken.

Wat betreft wormen denk ik dat je goed bezig bent. Is er iets uit een leverbot onderzoek gekomen?

RianneH

Berichten: 28448
Geregistreerd: 02-05-05
Woonplaats: Amersfoort

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 00:23

Kukkie schreef:
Die slobber moet inderdad veel water bij. Maar ook een poos van tevoren! Je kunt het na het water erbij te gooien niet meteen voeren! Let goed op de verpakking of op wat er op internet bij staat! Ik heb er ook goede ervaringen mee.

En nog iets toe te voegen: je paardje lijkt nu een prima buikvulling te hebben. En 10 cm groeien is heel veel! Waar ik me meer zorgen over zou maken is het snelle mesten. Is haar mest wel mooi grof en droog? En altijd gelijk? ZO niet, dan zou ik extra letten op de darmen. Ook stress kan een enorme factor zijn.
Als de mest verder in orde is, zou ik eens heel goed naar de bloedsomloop en de hartkleppen laten kijken/luisteren. Want een lekkend klepje (bijvoorbeeld) kan zo enorm veel energie kosten dat een paard nooit een goede bespiering kan opbouwen. SImpelweg omdat ze altijd 'buiten adem' zijn van alleen het leven zelf.


Wat betreft een lekkende klep, goed punt om te noemen, maar ik neem aan dat wanneer een paard onder zulk streng da-toezicht staat hier wel naar geluisterd is? Een paard waarbij ik duidelijk een lekkende klep kon horen (ik als leek :P ) zat met een normaal dieet perfect in haar vel. Paard was ook al op leeftijd, maar had nergens last van..
Maar, het is het waard om eens naar te luisteren ;)

Anoniem

Re: Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 00:36

RianneH wat een duidelijke en fijne reactie van je. Ik voer idd brok. Mijn DA is ook van zo min mogelijk supplementen en brok en daarom krijgt ze op stal onbeperkt goed hooi en 2kilo brok op een dag. De DA vond 2 kilo meer als genoeg en ik geef er opkikker bij. Dat is goed voor de darmflora maar zoals ik al via PB heb vernomen is het een probiotica en kan ik beter voor een prebiotica gaan kijken maar dat bespreek ik morgen met de DA.

Wat een toeval dat jullie het over een lekkende hartklep hebben, [***] heeft dat idd een beetje! De DA vond haar verder in een hele goede conditie en zei dat de hartklep voor geen problemen moest zorgen.

Over beginnen met trainen, daar heb ik ook over gesproken en over nagedacht en binnenkort ga ik beginnen met rustig even longeren gewoon met een halstertje en dan langzaam opbouwen maar ik vind het heel erg belangrijk dat ze ook gewoon nog paard kan zijn dus misschien dat ik haar 1 a 2 keer per week 10minuutjes ga longeren maar meer wil ik eigenlijk nog niet.

Je had het ook over een fysio maar eind november komt er een osteophaat op stal en die zou dan ook naar [***] kijken, moet ik die eerder laten komen dan of het gewoon op eind november houden? Ik zal dat morgen ook met de DA bespreken.

Er is nog geen onderzoek op leverbot gedaan omdat de DA morgen pas komt. Is leverbot ook in het bloed te zien of niet?

Verder vond de DA [***] in een hele goede conditie en al klinkt het nu alsof ze een krakkemikkige pony is dat is ze zeker niet alleen heeft ze wat problemen.

Ik wil iedereen bedanken voor de hele nuttige, leerzame en leuke reacties waar ik heel veel aan heb! Vooral Gohja wil ik bedanken omdat ze zo lief is om mij slobber op te sturen! En ook geerke voor de morele steun!

Ik ga nu een lijstje maken met alle vragen voor de DA en dan ga ik slapen en dan horen jullie morgen hoe het is gegaan. De DA komt tussen 12.00 en 13.00.

Anoniem

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 00:39

gohya schreef:
Meen ik zeker! Jou paardje gaat weer mooi dikker worden,let maar op.

<3

Anoniem

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 00:45

Heb nu even snel over leverbot gelezen en het kan best goed mogelijk zijn dat [***] dat heeft want... het land is omringt door sloten en op sommige plekken ligt er een waterpoeltje, er lopen schapen en koeien op het land ( waren ontsnapt en de schapen gaan vaak eerst op het land en dan de paarden) dus dat zou best goed mogelijk zijn. Heb ook gelezen dat je leverbot in het bloed kan zien en dat bij paarden er geen leverbotslakeieren in de mest te zien zijn en alleen in het bloed.

Moeni11
Berichten: 796
Geregistreerd: 29-03-10

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 00:46

_Chanel_ schreef:
Wat moet ik niet met zo'n paard? Sorry maar op poedersuiker zit ik niet te wachten. Ik heb haar gekocht omdat ik dat gewoon helemaal gek op haar ben. Ik wist dat ze in een slechte staat was en ook weet ik heel goed dat er een kans bestaat dat ik nooit wat met haar zou kunnen doen maar dat zie ik vanzelf wel.


Meid, het is natuurlijk hardstikke rot voor je, maar ik ben het wel eens met Bijdehandje. De stand van het achterbeen is zorgwekkend, maar daarnaast is het gevulde spronggewricht van haar rechterachterbeen zeer zorgwekkend. Je stopt heel veel geld in dit paard, maar je moet je afvragen of dat het wel waard is.

Sterkte en succes.

Anoniem

Re: Mijn pony is broodmager en komt niet aan. HELP

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 00:47

Ik vind dat ze het waard is al wordt ze een grasmaaier.

Moeni11
Berichten: 796
Geregistreerd: 29-03-10

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 00:53

gohya schreef:
_Chanel_ schreef:
OMG Gohja ik ben echt zwaar geschokt door jou foto's wat een verschil zeg wat heb je dat supergoed gedaan!


En echt alleen maar met deze slobber.Paardje heeft wel moeten leren eten hoor,ze at eerst maar een kwart v.d. kilo slobber.En langzaam aan steeds meer totdat ze 1 kilo per keer kreeg,2x daags.
Ze heeft nooit koliek gehad,langzaam aan kwam ze bij.Niemand dacht dat ze zou overleven,ik had haar vorig jaar winter 24/7 buiten staan [wel gevoerd regendek op] bij -15 graden.
Vandaar dat ik Masters senioren slobber een wondermiddel vind.
Om meer smaak eraan te geven deed ik er ook muesly doorheen.


Kom zeg, dat lukt iedere gek in 3 maanden tijd met normaal voeren.

Moeni11
Berichten: 796
Geregistreerd: 29-03-10

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 00:56

_Chanel_ schreef:
Ik vind dat ze het waard is al wordt ze een grasmaaier.


Dan denk je meer aan je eigen emotionele status, dan die van je pony. Persoonlijk vind ik dat zeer egoistisch.

RianneH

Berichten: 28448
Geregistreerd: 02-05-05
Woonplaats: Amersfoort

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 01:02

Nog even kort, ik zou niet beginnen met longeerwerk voordat ze nagekeken is door een professioneel persoon met erg veel verstand van het paardenlichaam. Met alle respect voor de standaard fysio, dit is iets waar je de juiste begeleiding bij nodig hebt. Ik heb net iets te vaak gezien dat het paard wel lekker werd gemasseerd, maar het verder geen aanvullende waarde had. Let er dus goed op wie je laat komen, anders is het zonde geld.
Longeren zou ik dus niet doen, maar ik zou wel gaan kijken naar manieren om je paardje ook rechtuit en enkel in stap bewuster te laten worden van haar lichaam. Daar zijn allemaal verschillende manieren en stromingen voor. Toevallig lees ik nu een boek van Linda Tellington, daar staan hele fijne technieken in die je best eens zou kunnen toepassen.
Alle belangrijkste als je bezig gaat, blijf heel bewust van de ontwikkelingen in het lichaam van je paard.

Persoonlijk denk ik niet dat dit een 'weggegooid geld' paardje zal zijn. Je zult op heel veel verschillende manieren heel veel van jouw paard leren, iets waar je tijd, geld en geduld in moet steken, maar waar je ook veel voor terug gaat krijgen. De ene persoon doet dat doormiddel van het opleiden van een paard in de sport, de ander doet dat door een hopeloos geval onder d'r hoede te nemen (ik ook hoor). Ieder zijn eigen voorkeur toch?

countrygirl

Berichten: 1493
Geregistreerd: 20-10-05
Woonplaats: Portugal

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 01:18

Chanel, ik heb hier een heleboel goede reacties gelezen.
Leverbot (Fasciola) is idd. iets waar nog niet zoveel over bekend is, maar wél een hele goede mogelijkheid.
Gezien de combinatie nat weiland, poeltjes en schapen in de nabijheid!

In de mest zijn de eitjes van de leverbot idd. niet te zien, d.m.v. bloedonderzoek kan je DA daar wel achterkomen.
Verder, door olie te voeren, wordt de opname van Vit.E sterk bemoeilijkt.
Klinkt lekker tegenstrijdig... maar laat het bloed ook hierop eens nakijken?
Is dit het geval... bestel dan s.v.p. Chevivit bij b.v. PaardNatuurlijk, in hun webwinkel.
Het is een zuivere Vit.E zonder onnodige toevoegingen... aanrader!

En dan nog iets, iemand heeft het al eerder geopperd: wat mogelijk is is dat je paardje last heeft van 'n maagzweer.
Of meerdere. Ook dat kan een DA vaststellen.
Als het maagzweren betreft wordt er vaak een dure (humane) medicatie ingestopt..
Je kunt dit zelf vrij eenvoudig oplossen met Curcuma/Koenjit (Oosterse geelwortel).
Er zijn verschillende paardenrescue's in o.a. Frankrijk die dit middel standaard bij paarden gebruiken met écht opzienbarende resultaten. Mocht dit het geval zijn zal ik je de dosering graag toesturen. Het middel zelf kan absoluut geen kwaad.
En kost vrijwel niets. Je zou het ook gewoon uit kunnen proberen als je wilt.

Allemaal vrijblijvend uiteraard, en ik hoop dat je paardje snel opknapt en jullie de oorzaak kunnen achterhalen.

maXcomX

Berichten: 1256
Geregistreerd: 21-01-10
Woonplaats: Sefferweich (D)

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-09-10 01:36

Ik vindt dat je paard na 2 maanden al goed is bijgetrokken. Eigenlijk kun je pas wat zeggen na 4-6 maanden goed voeren met eiwitrijk voer (kuilgras, klaver) Veel paarden op die leeftijd zien er vaak wat mager uit, dat is redelijk normaal. Sommige fokkers zetten hun jonge paarden op een karig dieet tijdens de inrij periode. Hierdoor gaat het inrijden vaak wat soepeler, dan bij een volgevreten paard. Je moet wel oppassen dat je paard geen dikkerd wordt, wat al gauw als normaal gezien wordt. Dat is eigenlijk ook slecht (meer kans op suikerziekte, hoefprolemen etc.). Werk vooral aan spieropbouw op die leeftijd, dat is belangrijk. Als je langs je paard met vlake hand voelt, dan mag je iet wat ribben (heel licht) voelen, dan is je paard niet te dik en niet te vet. Ingevallen flanken zoals op je eerste foto is wel extreem. Het lijkt me dat er wel wat volbloed in zit, dus qua postuur mag ze iets meer aankomen, maar niet te veel. Onbeperkt ruwvoer kan, maar dan kan zich een buik gaan vormen, en dat moet ook niet. Staat ze alle dagen in de weide of op stal? Dat maakt ook uit, want in het laatste geval moet je zelf precies uitvogelen hoeveel voer ze nodig heeft. Op een goede weide kan ze dat goed zelf, maar voeder wel hooi bij als het 's avonds kouder wordt dan +/- 10 graden, dan blijft ze lekker op temperatuur.