Bokt.nl

**Geplaatst door de TopicStarter** : 18-10-11 10:46

Wat ga ik met mn paard doen?

Geplaatst door de TopicStarter : 18-10-11 10:46

Hi allemaal!
Gisteren was ik niet helemaal lekker en had zodoende weinig fut om op Lucifer (mn lease-paard sinds begin okt) te kruipen en m zo aan t werk te zetten.
Nu wilde ik in eerste instantie gaan longeren, maar toen ik met n stalgenote aan de praat raakte en zij me op andere mogelijkheden attendeerde kreeg ik zit om dat eens te proberen.
Nu ben ik niet lukraak maar wat gaan aanklooien

Op school heb ik een aantal lessen van Emiel Voest gehad... stelde imo niet heel veel voor, maar was iig wel n leuke kennismaking.
Heb toen een gedeelte van de bak afgezet, lucifer bloot erin

en ben als het ware zo gaan 'longeren' Zonder stemhulpen, maar alleen met lichaamstaal, daar had ik nog wel een en ander van onthouden en het leek me wel 'veilig' om zo te beginnen.
Geen idee of daar een officieele benaming voor is

Maar goed... Het lijkt me dus leuk om vaker op zo'n manier met lucifer te werken.
Ik heb dan wel een doel voor ogen waar ik stapje voor stapje graag naartoe wil werken en daarvoor heb ik nu dit topic geopend, zodat jullie me hierin wat aanwijzingen kunnen geven.

Ik zal eerst even proberen duidelijk te maken wat dan mijn doel wel niet mag zijn

Eigelijk om te beginnen denk ik dat t vrij 'simpel' is. Ik wil gewoon dmv subtiele lichaamstaal ervoor zorgen dat ik lucifer in alle gangen kan controleren en ook zn richting kan bepalen. Dat om te beginnen. Wat me helemaal gaaf lijkt is dat ik ook dmv die lichaamstaal ervoor kan zorgen dat ie bijvoorbeeld een pasje opzij gaat, inprincipe dus wijken als ik dat op een of andere manier aangeef.

Hoe kom ik tot dit doel?
En niet te vergeten... Wat moet ik absoluut niet doen? Zijn er nog bepaalde regels waar ik me aan moet houden omdat anders t paard helemaal de weg kwijt raakt?
Zo liep ik gisteren bijvoorbeeld al ergens tegenaan... Stalgenootje van me was nog ff aan de bakrand aan het kijken en toen ik luci van hand wilde laten veranderen, wilde ik dat doen door m in een hoek te blokkeren aan de voorkant en zo via de buitenkant naar de andere kant op te laten lopen. Stalgenootje vertelde me dat ik juist achteruit moest lopen zodat het paard naar binnen komt en dan via de binnenkant weer de andere kant op sturen.
Wat is nu de juiste manier? Als ik afga op wat ik tot nu toe weet, denk ik dat 'mijn' manier toch wel meer juist is. Dit omdat als je wil dat et paard naar je toe komt je naar achteren stapt en het paard zo uitnodigd. Leek me raar om dat dan ook te gebruiken als je van hand wil veranderen.

Maar goed.... T is n lang verhaal geworden, terwijl de vraag eigelijk vrij simpel is

Graag tips en advies om op een leuke, andere manier met lucifer bezig te zijn

**Geplaatst**: 18-10-11 19:29

Re: Wat ga ik met mn paard doen?

Geplaatst: 18-10-11 19:29

Wat je in mijn ogen absoluut niet moet doen, is zelf iets gaan verzinnen.
Een beetje van dit en een beetje van dat en niets helemaal is a recipe for disaster.
Wil je een duidelijk stappenplan met gegarandeerd uitzicht op succes, verdiep je eens in Parelli.
Er staan genoeg topics over op bokt, er is een boek van hem te krijgen, voldoende filmmateriaal en ook cursussen, via DVD of IRL.

**Geplaatst door de TopicStarter** : 19-10-11 09:51

Geplaatst door de TopicStarter : 19-10-11 09:51

Afgelopen maandag ben ik aan de slag gegaan met in mn achterhoofd datgene wat ik geleerd heb tijdens die emiel voest cursus.
Ik heb t ook puur gehouden bij de dingen die ik nog wist en ben niet maar wat gaan aanklungelen....wel proberen.
Jij stelt parelli voor. Maar past dat ook bij met wat ik voor ogen heb? Wat ik inprincipe wil is het paard n soort van longeren zonder enige hulpmiddelen. Nu ben ik dus totaal niet thuis in parreli, maar nu ik net wat heb gelezen heb ik het idee dat parelli daar toch niet helemaal bij aansluit. Of heb ik het mis? Ik zou graag willen weten welke 'manier' het beste past daarbij zodat ik daarover meer info kan inwinnen.

**Geplaatst**: 19-10-11 09:58

Geplaatst: 19-10-11 09:58

Als je niet meer wilt dan longeren zonder hulpmiddelen, kun je het idd maar beter bij Voest houden.

Parelli begint aan een lijntje, werkt naar dat loswerken toe. En dan kun je uiteindelijk dit met je paard:

http://www.youtube.com/watch?v=6N1ZiA8SUyk

http://www.youtube.com/watch?v=z1HoGFbk ... re=related

Laatst bijgewerkt door Cassidy op 19-10-11 10:25, in het totaal 1 keer bewerkt

**Geplaatst door de TopicStarter** : 19-10-11 10:18

Geplaatst door de TopicStarter : 19-10-11 10:18

Voest noem ik hier alleen maar als voorbeeld omdat dat de enige manier is waar ik op dit moment 'bekend' mee ben. Ben zelf eigelijk helemaal niet zo weg van hem, maar t zat nu eenmaal bij t schoolgeld dat we n cursus van hem kregen. :')

Maar goed, moet eerlijk zeggen dat mn interesse na het zien van je fimpje wel gewekt is. Dit lijkt wel op het doel wat ik voor ogen heb zoals beschreven in mn OP.
Ik meende in eerste instantie te begrijpen dat parelli zoiets was als losse oefeningen doen met je paard. Wat ik op het filmpje zie zijn denk ik allemaal losse oefeningen die elkaar opvolgen???
Neem aan dat deze combinatie wel zeer gevorderd is en hier enorm veel tijd in gaat zitten voordat je dit hebt bereikt met je paard.
Nu gaat het me er niet om dat ik binnen n jaar op n bepaald niveau zit, heb alle tijd. Maar is 1 a 2 x pw voldoende om de oefeningen eigen te maken op den duur? Of zit daar te veel tijd tussen om onthouden te worden zeg maar?

**Geplaatst**: 19-10-11 10:20

Geplaatst: 19-10-11 10:20

Met alle respect...maar als ik dat filmpje zie krijg ik er helemaal de zenuwen van...
Moet er niet aan denken dat mijn paarden zo geconditioneerd aan mij vastplakken.

Eén van mijn honden heeft die neiging ook wel eens en die ben ik bewust juist een beetje aan het aftrainen.

**Geplaatst**: 19-10-11 10:27

Geplaatst: 19-10-11 10:27

Het paard weet het allemaal wel. Jij moet het leren. En hoe lang je er over doet, ligt aan de tijd die je investeerd en de kilometers die je maakt.

En realiseer je wel dat dit niet iets is wat je 2 keer in de week kunt gaan doen, en verder je oude programma kunt gaan volgen. Het gaat de manier waarop je met paarden omgaat compleet omgooien. En er is geen weg terug.

Parelli begint op de grond, en je voert het door tot in het zadel.

**Geplaatst door de TopicStarter** : 19-10-11 10:31

Re: Wat ga ik met mn paard doen?

Geplaatst door de TopicStarter : 19-10-11 10:31

In hoeverre bedoel je dat compleet omgooien?
Ik wil namelijk wel graag gewoon nog dressuurmatig blijven rijden...

**Geplaatst**: 19-10-11 10:32

Geplaatst: 19-10-11 10:32

Dat kan.
Je basis wordt anders
En vervolgens kun je terug naar wat je deed. Of dat nu western of dressuur of springen is.

Er zijn zelfs Olympische Ruiters die aan Parelli doen.

David O' Connor en zijn vrouw Karen

http://www.youtube.com/watch?v=ImzUgnhV-EU

**Geplaatst door de TopicStarter** : 19-10-11 10:34

Re: Wat ga ik met mn paard doen?

Geplaatst door de TopicStarter : 19-10-11 10:34

ok, duidelijk.
Bedankt voor je antwoorden en wie weet ooit eens een topic van mij en lucifer in het fotogedeelte van natural;)

**Geplaatst**: 19-10-11 10:35

Geplaatst: 19-10-11 10:35

Zoals ik het lees ben je al redelijk op weg met Voest. Waarom zou je aan iets anders beginnen als je het gevoel hebt dat het bij je past.
Om je vraag over het van hand veranderen te beantwoorden: via de manier van Voest is het inderdaad buitenom. Je zet je paard stil door zijn voorhand te blokkeren en vervolgens drijf je hem met zijn voorhand via de hoek (of later op de lange zijde) op de andere hand.

**Geplaatst**: 19-10-11 10:38

Geplaatst: 19-10-11 10:38

Als een paard je met twee ogen aankijkt, heeft hij respect voor je.
Ik wil dus dat mijn paard bij longeren binnendoor draait.
Ik maak daar ruimte voor door achteruit te lopen.

http://www.youtube.com/watch?v=FQcg5zR-uZk

hetzelfde aan de lijn

http://www.youtube.com/watch?v=ojqsLwry ... re=related

(methode lunging for respect Clinton Anderson)

Parelli longeert zijn paarden trouwens niet. Hij vind het geestdodend werk, iedere keer datzelfde rondje.
Bij de circling game gaan de paarden dan ook niet meer dan drie rondjes dezelfde kant op.

**Geplaatst door de TopicStarter** : 19-10-11 11:00

Re: Wat ga ik met mn paard doen?

Geplaatst door de TopicStarter : 19-10-11 11:00

Ik heb even n stukje van je filmpje bekeken. Tot daar waar het paard de eerste keer naar binnenkomt en van hand veranderd.

Het kan dus inprincipe allebei, wat ik ook eigelijk wel verwacht had.
Maar.... wat is nu de beste manier? Vanuit het paard gezien.
Want waar ik n beetje mee zit is het volgende; Als je t paard vh laat veranderen dmv naar binnenkomen en dan wegsturen, geef je dan geen dubbele signalen af? Ik bedoel, je haalt m eerst naar je toe om m vervolgens weer weg te sturen.
Dat is ook de reden waarom buitenlangs mij in eerste instantie logischer leek, maar via die manier blokkeer je t paard dus, wat me eigelijk ook niet helemaal eerlijk lijkt.

Er zijn tegewoordig zoveel manieren om met je paard te werken, daar zijn parelli en voest er 2 van.
Ik zit echt nog n beetje te twijfelen over wat nu goed is en wat niet.
Er zijn natuurlijk overal voor en tegenstanders van en ik denk dat geen enkele methode perfect kan zijn naar het paard toe. Ik hoor/lees/zie vanalles. De een zegt dat je dingen best kan combineren, de ander zegt weer van niet.

**Geplaatst**: 19-10-11 11:13

Geplaatst: 19-10-11 11:13

Je kunt het op allerlei manieren aanleren.
Omdat ik veel men met mijn paarden heb ik ze ook op stemcommando's getraind: links, rechts, terug, stop nu! (noodstop), ho halt (voor netjes dressuurmatig halthouden) korte bocht, langzaam, rap rap, en ook "omdraaien" .... De woorden die ik er aan hang zijn altijd dezelfde en ontstaan vaak vanzelf. En dan houd ik ze er in. Ik let er altijd op dat ik geen woorden kies die bijna hetzelfde klinken.
In het vrij bewegen mag het paard bij mij dan zelf kiezen hoe hij omdraait, als hij de andere kant maar op gaat. De meesten kiezen er v oor om hoofd naar binnen, stukje op mij toelopen en dan de andere kant op.
Het is maar net hoe het de eerste keer dat het "kwartje" viel ging...en dat heb ik beloond en geconditioneerd. Dus dat is dan de werkwijze van dat paard geworden.

**Geplaatst**: 19-10-11 11:16

Geplaatst: 19-10-11 11:16

Verklaar "wat goed is en wat niet"?

Wij willen wat van het paard, het paard wil niets van ons.
Een paard zoekt een leider die hij vertrouwen kan en die hij respecteert.
Want als hij dat in een mens niet vinden kan, gaat hij het zelf invullen en dat kan heel gevaarlijk worden. Voor mens en voor paard.
Grondwerk op wat voor manier ook, is een manier om dat respect en dat vertrouwen te verdienen.
Een paard dat zijn achterhand naar je toe kan/moet/mag draaien, kan je gaan schoppen en je dan raken.
Als een paard je met twee ogen aankijkt (dus niet met een oog), heb je zijn complete aandacht en volledige respect. En als je paard je met twee ogen aankijkt kan hij je met zijn achterbenen niet raken.
Stukje veiligheid dus.

**Geplaatst door de TopicStarter** : 19-10-11 11:31

Re: Wat ga ik met mn paard doen?

Geplaatst door de TopicStarter : 19-10-11 11:31

Ik bedoel daar in dit geval mee, wat is het meest natuurlijke voor t paard.

Zoals je nu uitleg geeft over het naar binnehalen van het paard en zo de andere kant op stuurt, ja, het klinkt logisch en is idd ook veiliger. Maar hoe zit het dan als je wil dat het paard gewoon naar je toe komt, zonder vh te veranderen? Hoe geeft je daarin het verschil aan? Of is het gewoon n kwestie van een stukje weglaten in je signalen. vh veranderen is naar je toehalen en links/rechts sturen en naar je toekomen is eigenlijk hetzelfde alleen dan dus zonder links/rechtst sturen.

@ hyperion: jij volgt inprincipe dus ook niet echt 1 bepaalde manier? Je kijkt gewoon naar hoe je paard reageerd en gaat daarop in? Of heb ik dat verkeerd?

**Geplaatst**: 19-10-11 11:43

Geplaatst: 19-10-11 11:43

Je begint bij Parelli aan een lijn, dus niet los. Dan haal je het hoofd met de lijn naar je toe en zet je de achterhand weg door een aanwijzing met de grondwerkstok, later door alleen maar naar de achterhand te gaan kijken.
Gaandeweg ga je een langere lijn gebruiken. Hoe verder je van een paard wegstaat, hoe minder je in te brengen hebt. Met een lange lijn kun je ook op afstand inwerken.
En als het aan een hele lange lijn goed gaat, kun je die op een gegeven moment ook helemaal weglaten.

Bijv. http://www.youtube.com/watch?v=ojqsLwry ... re=related

En de werking van dat lange touw (helaas filmpje met duitse voice-over)

http://www.youtube.com/watch?v=2fk9FqHd ... re=related

En werken aan het lange touw:

http://www.youtube.com/watch?v=y1eoJe0Z ... ure=fvwrel

En stel je nu eens voor dat je het paard hebt aangeleerd om buitenom te draaien, dan moet je iedere keer op dat paard aflopen om de lijn los te clippen. Is toch niet handig?

Ik zou je willen adviseren echt alle filmpjes helemaal te gaan bekijken. Kijk wat er gebeurt.

En als het werk aan de lijn perfect gaat, kun je los gaan werken.
Je kunt hem zelfs los een trailer insturen...

http://www.youtube.com/watch?v=6-0bagw0pj0

**Geplaatst**: 19-10-11 13:01

Geplaatst: 19-10-11 13:01

Cassidy schreef:
Een paard dat zijn achterhand naar je toe kan/moet/mag draaien, kan je gaan schoppen en je dan raken.
Als een paard je met twee ogen aankijkt (dus niet met een oog), heb je zijn complete aandacht en volledige respect. En als je paard je met twee ogen aankijkt kan hij je met zijn achterbenen niet raken.
Stukje veiligheid dus.

Duhhh...als een paard bij het vrij bewegen zich omdraait door van mij af te draaien, dan is dat op zo'n afstand dat hij mij niet kan raken. Dat lijkt me nogal logisch.... Ik wil het paard überhaupt niet zo aan mij vastgeplakt hebben, zoals dat in dat ene filmpje te zien is. Ik wil het paard op afstand "onder appel" hebben, dat is hij voor de kar immers ook. Ik gebruik met mennen mijn hand zo weinig mogelijk om te sturen namelijk.

**Geplaatst**: 19-10-11 18:12

Geplaatst: 19-10-11 18:12

En wie zegt dat het niet mogelijk is om een paard op afstand onder appel te hebben? Het zijn twee verschillende oefeningen hoor, "stick to me" en op afstand @ liberty

http://www.youtube.com/watch?v=qJ8Yb8DN_vE

Om uiteindelijk @liberty te kunnen werken, om bij Z uit te komen, moet je wel bij A beginnen.
En als je je paard aan de leadrope vast hebt, dan is het wel zo veilig om je paard bij oefeningen binnendoor te laten draaien en de achterhand van je weg te zetten.
En als je het aan de leadrope eenmaal zo hebt aan geleerd, doe je dat uiteindelijk @ liberty ook zo.

Maar goed, ik begrijp dat jij er geen specifieke waarde aan hecht dat het binnendoor gaat en het paard zijn zin geeft als hij het buitenom doet.
Als jij daar tevreden mee bent is het toch goed? Ik zou dat niet zijn omdat ik ook problemen krijg als ik aan de lijn aan het werken ben en hij buitenom draait.

**Geplaatst**: 19-10-11 18:36

Geplaatst: 19-10-11 18:36

Cassidy schreef:
Maar goed, ik begrijp dat jij er geen specifieke waarde aan hecht dat het binnendoor gaat en het paard zijn zin geeft als hij het buitenom doet.
Als jij daar tevreden mee bent is het toch goed? Ik zou dat niet zijn omdat ik ook problemen krijg als ik aan de lijn aan het werken ben en hij buitenom draait.

Ik oefen nooit aan de leadrope. Vind ik voor mezelf zo'n onzin (let op: niet in het algemeen...ieder die het leuk en nuttig vindt moet het vooral doen, maar ik heb het paard alleen aan een touw als ik het de wei uithaal en vastgezet op de poetsplaats....)
Ik werk regelmatig aan de lange teugels en gebruik daarbij consequent dezelfde verbale termen. Als ik van hand verander doe ik dat soms door het paard van me af te laten draaien en soms stuur ik het binnendoor naar me toe, als een soort door een S van hand veranderen.

Als ik voor het eerst los met een paard werk gebruik ik dezelfde stemcommando's en zeg ik op een keer: "omdraaien". Dan zie je het paard nadenken....en als het paard dan omdraait...ongeacht welke kant en welke manier, dan krijgt hij van mij een "goed zo". Ik maak gebruik van de leerprincipes en gebruik iedere "good practice" om het paard (of de hond, want daar doe ik het net zo) te belonen en steeds verder te shapen in wat ik van het paard verlang.
Door dieren zo te trainen, krijg je dieren die zelf blijven nadenken en niet als een soort marionetje van de trainer functioneren. En daar worden ze steeds handiger in, want ze gaan ook bij nieuwe oefeningen zoeken naar welk resultaat jij voor ogen hebt. Het heeft dus niets te maken met het paard zijn zin geven, zoals jij zegt. Het heeft alles te maken met het paard laten uitvinden wat je van hem wilt en daarbij gebruik maken van wat het paard zelf bedenkt om datgene te doen, zoals jij wilt.
Als het paard bijv. gaat draven ipv omkeren, gebruik ik "nee". "Nee" staat bij al onze dieren voor: stoppen...dit is niet het juiste...ga op zoek naar wat anders.... en dat werkt super.

Het is een hele andere manier van trainen, maar ik ben in de loop der jaren steeds meer ervan overtuigd geraakt dat dit voor de dieren heel plezierig is, omdat het ze mentaal ook laat groeien.

**Geplaatst**: 19-10-11 18:45

Geplaatst: 19-10-11 18:45

Bepaalde dingen moet een paard leren. Het vastleggen van basisregels is een stuk veiligheid van de persoon die naast het paard staat. Als dat eenmaal is bevestigd kun je verder gaan werken en idd dingen die je wilt zo te gaan verpakken dat het paard na moet denken wat jij van hem wilt. Is bij Parelli niet anders hoor!

http://www.youtube.com/watch?v=mac95OrD ... re=related

Het fijne aan Parelli is dat het door iedereen te leren is. Een duidelijk en goed te volgen stappenplan met redelijke garantie op succes.

**Geplaatst**: 19-10-11 19:20

Geplaatst: 19-10-11 19:20

Nee...Parelli is een heel duidelijk stappenplan, dat door mensen die nog totaal geen sjoeger van dieren trainen (gedrag, leerprincipes, shapen en prompting) hebben prima als leidraad gevolgd kan worden. Dat klopt. En die kunnen er een hele hoop van leren.

Voor mensen die tussen dieren opgegroeid zijn is het een ander verhaal. Die zijn in de dagelijkse omgang met hun dieren direct al met trainen bezig en hebben daarvoor geen apart stappenplan of aparte oefeningen in de bak nodig. Die doen het al gaandeweg, in dienst van andere dingen die je met het dier doet. Praktisch horsemanship noem ik dat altijd (als het over paarden gaat dan).

Bij mij is het zo dat zelfs mijn schapen en geiten getraind zijn, in die dingen die ik nodig heb voor hun dagelijkse en periodieke verzorging. Wat een genot is, omdat je dan met klauwbekappen en scheren geen gedoe hebt.
Ik heb nu net twee nieuwe schapen, dus die moeten nog veel leren, maar dat komt vanzelf wel.
Mijn oude schaap is dik 17 geworden (normaal worden ze maar twaalf) en die kon netjes staan wachten, terwijl de geiten hun eten kregen (dus geen hekje er tussen of zo, als ze wilde kon ze ook dat eten opeten) totdat zij haar portie kreeg. Geen wolletje in haar vacht dat er aan dacht om eten van de geiten te nemen...nee...netjes staan wachten op haar eigen brokjes. En netjes opzij gaan als de verzorger er langs wil etc.. Uniek voor een schaap zeggen mensen dan...maar ook schapen zijn dus te trainen op fatsoenlijk en netjes gedrag, alleen als je er 100 in een kudde hebt doe je dat natuurlijk niet en daarom wordt er vaak gedacht dat schapen dom en niet te trainen zijn. Maar zelfs een goudvis is nog te trainen! (laten we onze studenten wel eens doen)

**Geplaatst**: 19-10-11 20:16

Re: Wat ga ik met mn paard doen?

Geplaatst: 19-10-11 20:16

Niet iedereen is van kindsbeen af aan met dieren opgegroeid. En willen dat op latere leeftijd inhalen. En daar is Parelli voor bedoelt. Niet voor de mensen die de omgang met paarden met de paplepel hebben meegekregen (al zouden sommigen daar zeker nog wat van op kunnen steken).

Ik vind het altijd zo jammer dat Parelli door degenen, die de omgang met dieren wel van kinds af aan hebben mogen leren, zo negatief wordt neergezet.
Het risico is zeer zeker aanwezig dat het een "dingetje doen" wordt zonder door te dringen tot de essentie. Maar daar is nou net de begeleiding voor uitgevonden.

**Geplaatst**: 19-10-11 23:51

Geplaatst: 19-10-11 23:51

Cassidy schreef:
Niet iedereen is van kindsbeen af aan met dieren opgegroeid. En willen dat op latere leeftijd inhalen. En daar is Parelli voor bedoelt. Niet voor de mensen die de omgang met paarden met de paplepel hebben meegekregen (al zouden sommigen daar zeker nog wat van op kunnen steken).

Ik vind het altijd zo jammer dat Parelli door degenen, die de omgang met dieren wel van kinds af aan hebben mogen leren, zo negatief wordt neergezet.
Het risico is zeer zeker aanwezig dat het een "dingetje doen" wordt zonder door te dringen tot de essentie. Maar daar is nou net de begeleiding voor uitgevonden.

Ik zet het niet negatief neer. Ik zeg juist dat het een goede leidraad kan zijn voor een bepaalde doelgroep.
Maar er zijn ook nog anderen die op een andere manier werken en minstens zo´n goede leidraad zijn voor dezelfde doelgroep. Geen van de `voorbeelden` is volledig de weg, de waarheid en het leven volgens mij...maar bieden wel een mooi aanknopingspunt.

Parelli is alleen niet `my cup of tea` omdat ik een hele andere insteek gebruik bij het trainen van dieren. Ik heb een andere visie. Die meer past bij een Beagle dan bij een Bordercollie, als je begrijpt wat ik bedoel.

**Geplaatst**: 20-10-11 10:44

Re: Wat ga ik met mn paard doen?

Geplaatst: 20-10-11 10:44

Als trainer mag je gerust je voorkeur hebben, dat hebben we allemaal. Maar als trainer dien je bij het trainen van mensen dan ook de cirkel van Kolb rond te maken om ieder leertype te bedienen. En dat zie ik bij Parelli. En daar waardeer ik die methode om.