Is vrijheidsdressuur wel zo'n "vrijheid"

Moderators: C_arola, Essie73, Coby, balance, Firelight, Dyonne, Neonlight, Sica, NadjaNadja

Toevoegen aan eigen berichten
 
 
moonfish13
Berichten: 18488
Geregistreerd: 20-08-07

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 17:34

Vrijheidsdressuur kost met name veel engelengeduld en heel exact timen met belonen..
Verder ongevraagde kunstjes vooral negeren en heel duidelijk grenzen stellen aan jou ruimte, en zorgen dat je paard het weigeren van voer beheerst zodat je geen bedelend paard hebt.

Jillsil

Berichten: 1043
Geregistreerd: 17-07-12

Link naar dit bericht Geplaatst door de TopicStarter : 05-05-14 17:54

Een appel onder een paard zijn buik houden, vervolgens zijn hoofd naar beneden duwen zie ik niet als vrijheid. En als het paard daarbij bijna omvalt is het naar mijn mening geen vrijheidsdressuur waarbij de indruk wordt gewekt dat paarden al die kunstjes echt zo leuk vinden.

We hebben geprobeerd om ons eens proberen te verdiepen op internet wat er nu vooral onder vrijheidsdressuur valt. Maar wij schrokken ons kapot van al die (show) teams zoals al eerder vermeld die doen of ze heel veel kunnen en zelfs lessen aanbieden. Op bokt vonden we ook zo'n team die had neergezet we geven les alleen aan kleine kinderen dat kan niet zoveel kwaad. Uhh kinderen zijn de toekomst en zoals ik afgelopen weekend een 13 jarige aan de slag heb zien gaan ben ik toch echt geschrokken! Nee, het paard had geen bit in want dat is "zielig en gemeen" maar een longeerzweep voor zijn voorbenen knallen is wel lekker diervriendelijk.

In iedere discipline van paardensport komen verkeerde gevallen voor. Maar ik ben bang dat de hype van vrijheidsdressuur en alle bijbehorende kunstjes een verkeerd beeld schetst dat paarden het altijd leuk vinden en ze geen pijn ervaren bij het aanleren.

Bij onze zoektocht kwamen we ook uit bij Eva Roemaat en dat zag er idd vriendelijk uit en het leek ook echt of de paarden er plezier in hadden. Maar voor alle andere beoefenaars en (show)teams, neem eerst les bij een erkend iemand, kijk goed naar je paard en stop als die het niet leuk vindt.

Borisje

Berichten: 5478
Geregistreerd: 09-07-06
Woonplaats: Hilvercity

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 18:19

Helaas zijn er geen 'erkenningen' in het vrijheidsdressuur. Zou handig zijn, maar iedereen mag zich gewoon professioneel vrijheidsdressuur demoteam (oid) noemen zonder dat je paard of jij maar iets hoeft te beheersen.
Nu mag een gewone instructrice dat natuurlijk ook, maar daar zijn ORUN diploma's etcetera voor die bewijzen dat je het ook echt weet.

NikkivanOlst

Berichten: 7990
Geregistreerd: 23-06-08
Woonplaats: Dongen

Re: Is vrijheidsdressuur wel zo'n "vrijheid"

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 18:30

Je ziet idd overal mensen die het anders aanleren. Ken er ook een hand vol die bij het liggen in een eerste les even de beenlonge opknopen en het paard laten 'liggen'. Wat dat deden ze in het circus ook zo.

Het is lastig om te beoordelen wat vrijheid is en wat niet. Want zelf ben ik namelijk voorstander van een halstertje aan bij vrijheidsdressuur... Waarom? Omdat ik het vooral ook ERG belangrijk vind dat een paard zijn lijf goed gaat gebruiken, dus niet gelijk 'in vrijheid' de spaanse pas aanleren waar het tempo van het paard te hoog ligt en het paard gelijk op de voorhand knalt, maar eerst terug naar gewicht naar achter plaatsen en balans vinden en van daaruit een correcte jambette aanleren.

Mensen willen vooral veel te veel en veel te snel in 1 keer. Een spaanse pas leer je niet aan met even een paar tikken op de benen, je begint met een CORRECTE jambette waarbij het been goed omhoog komt en de balans in het paard goed verdeeld is, daarna naar een jambette + een pas voorwaarts, 2 jambettes en een pas voorwaarts en opletten op impuls en balans, achterhand is de motor en daar moet die spaanse pas uit gaan komen.... Niet maar wat krabbelen met de beentjes :n

De buiging kan voor een paard een super oefening zijn om het lichaam even te stretchen, maar dan wel eerst de spagaat zodat een paard ook ruimte heeft, en eerst het hoofd laag + handvolgen om een paard uit te leggen dat hij mag volgen. Niet op hoofden duwen...

De grens tussen vrijheid en vrijheid is er wel, als ik train sta ik er op dat een paard zelf initiatief heeft, zelf komt met oefeningen en ik het alleen maar wat uitlok en ga conditioneren (dat is waar het nou eenmaal om gaat, het trainen van het korte termijn geheugen en gedrag aan commando's koppelen.)
Niet gaan doordrammen als een paard iets niet snapt, maar eerst naar je zelf kijken en kijken of je het als trainer zelf misschien anders kan vragen.

Daarnaast geven veel te veel jonge meiden die hun verzorgpony 3 dingen heeft geleerd les, opzich moeten ze dat natuurlijk zelf weten, maar mensen beginnen een erg negatieve kijk te krijgen op VD.

VD is in de ogen van veel mensen nu 'kunstjes leren', 'raar bezig zijn', 'iets voor jonge meiden', 'gevaarlijke dingen' en een hele hoop onzin....

Terwijl het ZOVEEL meerwaarde kan hebben voor een paard, voor zijn bewegingen, souplesse, afwisseling, mentale en fysieke training....

Borisje

Berichten: 5478
Geregistreerd: 09-07-06
Woonplaats: Hilvercity

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 18:37

VisibreTeam schreef:
Daarnaast geven veel te veel jonge meiden die hun verzorgpony 3 dingen heeft geleerd les, opzich moeten ze dat natuurlijk zelf weten, maar mensen beginnen een erg negatieve kijk te krijgen op VD.

VD is in de ogen van veel mensen nu 'kunstjes leren', 'raar bezig zijn', 'iets voor jonge meiden', 'gevaarlijke dingen' en een hele hoop onzin....

Terwijl het ZOVEEL meerwaarde kan hebben voor een paard, voor zijn bewegingen, souplesse, afwisseling, mentale en fysieke training....


Dit inderdaad. En dat is zo jammer.. -O-

maximuss

Berichten: 3224
Geregistreerd: 15-09-11
Woonplaats: Down with the fishes

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 19:32

@r_lolita: neen die bedoel ik niet :-) (nalanta, visibre en co trainen imo op een verantwoorde en gezonde manier en dat zie je er ook aan).
Ik bedoel de showteams die dan onder het zadel met slecht passend tuig en met goed aangesjorde hulpteugels hun paard eens gaan leren aan de teugel lopen, een paard conditioneren is blijkbaar veel gemakkelijker dan het op de juiste manier (leren) trainen van het dier. Meestal zijn dat dan ook mensen die er fier op zijn dat ze een paard even door zijn verzet heen gereden hebben want ja ze hebben zoveel doorzettingsvermogen. Om er op rijkunstig gebied nog maar van te zwijgen.
(Verkeerde) Vd is blijkbaar tegenwoordig een gemakkelijke manier om aandacht te krijgen op fb en het idee te hebben dat men iets bereikt heeft met een paard en dat trekt nu eenmaal de verkeerde mensen aan.

r_lolita
Berichten: 355
Geregistreerd: 19-08-12
Woonplaats: Hoeksche Waard

Re: Is vrijheidsdressuur wel zo'n "vrijheid"

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 20:34

Oké ik snap je!

Het is inderdaad een makkelijke manier om aandacht te krijgen, wat ontzettend jammer is omdat de vrijheidsdressuur zo wel in een verkeerd daglicht wordt gesteld. Het is ook een beetje een ''hype'' geworden, het is helemaal in. Ik heb echter nooit aan die onzin mee gedaan, ik doe het omdat zowel mijn paarden als ik er veel plezier aan beleven!

Zie inderdaad tegenwoordig op Facebook meiden van een jaar of 12, 13 die zeggen: Ik kan u en uw paard les geven met Vrijheidsdressuur en ik kan dit en dat en zus en zo. Geen enkel paard is hetzelfde, je kunt dus ook nooit 1 en dezelfde manier bij elk paard toepassen. Mijn pony heb ik bijvoorbeeld de jambette héél anders aan geleerd dan mijn shetlander. Vooraf moet je je paard ook écht los werken.. anders kunnen ze behoorlijke spierpijn krijgen!

Het is zo jammer dat die meiden al verkeerd aan de slag gaan en andere mensen dus ook verkeerd verder helpen. Hoop dat dit in de toekomst wel gaat veranderen!

LinaxLina
Berichten: 58
Geregistreerd: 09-04-14

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 20:40

Ik denk dat sommige mensen het woord vrijheid niet echt begrijpen maar ik vind het super leuk! Niet iedereen doet het zo.

randalinpony
Berichten: 6935
Geregistreerd: 14-11-05

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 20:54

Meestal werkt het nogal averechts om een paard in een buiging te dwingen, als je ze erin kan lokken werkt veel beter.


Citaat:
Daarom vraag ik me dan ook af, waarom wordt het vrijheidsdressuur genoemd als het er niet zo uit ziet (ik zie in het land de paarden ook hun benen niet strekken of zichzelf helemaal buigen) en de manier van aanleren roep ook niet echt een vrijheid-beeld op.


Wat betreft deze quote uit de beginpost: jij hebt dan duidelijk nog nooit naar échte paarden in een weiland gekeken. :P

Wat betreft dat verkeerde helpen: ik heb wel eens wat mensen op weg geholpen met VD. Maar dat was in 1 keer meestal over. Want ten eerste, ik help geen mensen die hun paard niet onder controle hebben. En ten tweede, de beginselen van VD zijn helemaal niet spannend. Eigenlijk gebeurt er 'niks' vanaf de buitenkant, ja in het koppie van het paard.

Dat moet 'leren leren.' En dat is niet een uur lang allerlei bochten in hem wringen, dat is uitnodigen, wachten op de juiste reactie en belonen.

Voor mensen uit de traditionele ruitersport heel wat bruggen te ver.

maximuss

Berichten: 3224
Geregistreerd: 15-09-11
Woonplaats: Down with the fishes

Re: Is vrijheidsdressuur wel zo'n "vrijheid"

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 20:59

Wat bedoel je met traditionele ruitersport???
Er is een groot verschil tussen leren en conditioneren... En bij de meesten is Vd pure conditionering.

NikkivanOlst

Berichten: 7990
Geregistreerd: 23-06-08
Woonplaats: Dongen

Re: Is vrijheidsdressuur wel zo'n "vrijheid"

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 21:05

VD zoals ik het uitoefen is eerst een paard als het ware open maken om te leren en mee te denken :)

Conditioneren komt daarna, conditioneren is voor mij het op commando gaan plaatsen van gedrag wat een paard eerst aan moet bieden :) en voor een paard dus weer iets aanbied moet hij leren denken enproberen....

Dus zie niet in waarom leren en conditioneren zulke gigantische verschillen zijn? Ik denk dat het vooral zit in de manier waarop.

kwita

Berichten: 6553
Geregistreerd: 14-04-14

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 21:05

kijk we vertrouwen ook op instructeurs dat ze weten wat we doen, dat is een mens eigen.
Maar je kan dan ook juist hoe moeilijk of het ook is opstaan en gaan voor je punt (want jou beschrijving klinkt echt niet leuk.) Waarom doe je dat slaan met de zweep dat komt mij niet vriendelijk over.... of ze staat met n mond vol tanden of ze heeft n duidelijke uitleg. Of je denkt er het jouwe van!
Laat je nooit zo inpakken, zulke personen staan er vaak voor zich zelf! en het paard moet wel.... die moet volgen zij is zijn baas dat is zijn natuur volg je innerlijk gevoel vaak klopt dat.

nenaavdw

Berichten: 669
Geregistreerd: 16-04-12
Woonplaats: Bleiswijk

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 21:28

Helaas kom ik het probleem ook veel tegen!

Met mijn arabier sta ik op een grote stal en doe vrijheidsdressuur met hem dmv clickertraining. Op stal zelf train ik altijd los in de paddock. Als ik op open terrein train zorg ik wel dat mijn paard een halster om heeft. Ziggy heeft er erg veel plezier in en neemt dan ook regelmatig het initiatief om zelf een ander kunstje toe te voegen aan iets nieuws wat hij leert. Zo gaf hij bijvoorbeeld vanuit zichzelf een kus toen hij net leerde zitten. Dit verbaasd mij wel eens en daar beloon ik hem dan ook uitbundig voor.
Hij word niet alleen blij van iets lekkers maar de enthousiasme van mijn stem maakt hem helemaal blij.

Nu merk ik de laatste tijd dat er steeds meer "kinderen" van een jaar of 10 tot 16 zien wat ik doe en dit ook met hun pony willen proberen. Maar ipv dat ze mij om hulp vragen gaan ze het zelf proberen. Dit gebeurd helaas op de verkeerde manier.
Wel laten ze vervolgens aan hun vriendjes en vriendinnetjes zien wat hun paard allemaal kan en hoe ze dat hebben gedaan. Eigenlijk bemoei ik mij hier niet mee, want het zijn niet mijn paarden, maar dit is wel de manier waarop VD in een slecht daglicht word gezet.

Toen ik een jaar geleden op mijn stal kwam staan met mijn paard keek iedereen mij raar aan met mijn "circuspaard" en was het maar achterlijk wat ik aan het doen was.. waarom zou je dat je paard aanleren.. daar heb je toch niks aan! Maar nu ze het steeds vaker zien lopen mensen langs de stal van mijn paard en hoor ik ze zeggen.. zo leuk joh, dit paard kan kunstjes hahaha.

en als dit geen vrijheidsdressuur is.. dan weet ik het ook niet meer..
Afbeelding

Afbeelding

Afbeelding

r_lolita
Berichten: 355
Geregistreerd: 19-08-12
Woonplaats: Hoeksche Waard

Re: Is vrijheidsdressuur wel zo'n "vrijheid"

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 21:31

Wauw gaaf paardje zeg! enuhh, ik ben ook 16 maar ben dan wel iets serieuzer bezig dan de meeste van mijn leeftijd! Niet iedereen over een kam scheren .. maar helaas is de meerderheid wel zo en doen het omdat het zogezegd stoer is :n

maximuss

Berichten: 3224
Geregistreerd: 15-09-11
Woonplaats: Down with the fishes

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 21:34


nenaavdw

Berichten: 669
Geregistreerd: 16-04-12
Woonplaats: Bleiswijk

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 21:49

ja r_lolita,
ik bedoel natuurlijk ook die meiden die denken dat ze met een jambette wel een "showteam" zijn.
Pas had ik het er nog over met een meisje die idd met 3 pony's die zij verzorgd een showteam wilde zijn en mensen les wilde gaan geven.. het eerste wat ik dacht was..
NEE NIET WEER ZO EEN!!!
Omdat ik met mijn paard ook veel bezig ben met lichaamstaal en daar vooral in VD erg op gericht ben, kan ik hem hier in al erg helpen.
In principe kan ik hem met mijn lichaamshouding achteruit laten lopen, mee laten lopen, laten stoppen enz. zonder hem aan te raken.. laat staan te meppen met een zweep.

De meiden die denken hun paard te vloeren in een compliment of bij hun verzorgpaard kunnen zitten als hij in het weiland ligt, hebben geen flauw idee wat lichaamstaal inhoud.
Weten niet hoe een paard zich tegenover zijn kudde in het wild gedraagt en wanneer een paard dominant of enthousiast is.
Ik vind dit best kwalijk! Deze mensen willen alleen de kunstjes en niet het samen werken, denken en bewegen met je paard. Ik ben op zoek gegaan naar een uitdaging, afwisseling en het beter communiceren en samen werken met je paard. Ik wilde een nieuwe dimensie geven aan het hebben van een band met je paard en dit is iets waar veel mensen overheen kijken.

Als mensen mij vragen om te helpen met clickertraining, is mijn eerste keer het kijken en ontdekken hoe de lichaamstaal is van het paard. Vanuit daar maak ik een begin om te kijken wat het paard aan grondwerk beheerst en ga ik hier mee clickeren. Dit houd in dat ik eerst werk aan het volgen van mijn lichaamstaal, zoals het stilstaan wanneer ik dat ook doe, het met mij mee lopen als ik ook loop en het achteruit lopen als ik dat ook doe. Hierbij is het paard mentaal al behoorlijk aan het werk gezet.
Als een paard dit goed beheerst kan je de eerste keer beginnen aan iets simpels als "touch"

Mensen verwachten helaas vaak dat het paard nadat ik 1 keer ben langs geweest gelijk een kus kan geven en met beide benen een jambette kan.. en als het mee zit kan hij toch al wel zitten na een week.

Dit zorgt er idd ook vaak voor dat mensen het toch niet zo leuk vinden als ze dachten, want het duurt allemaal wel erg lang eigenlijk

Frieskee
Berichten: 777
Geregistreerd: 21-12-12
Woonplaats: Geldrop

Re: Is vrijheidsdressuur wel zo'n "vrijheid"

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 21:51

klopt in jouw voorbeelden van de ts in weinig tot vrijheid te spreken voor de pony en dat noemen ze dan vrijheidsdresuur..

Daniquebyoux

Berichten: 1402
Geregistreerd: 21-12-13
Woonplaats: Purmerend

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 21:53

Niet alle reacties gelezen, maar uhm zoals die vrouw het bij jou op stal deed is het idd geen vrijheid!

Soraya10

Berichten: 1027
Geregistreerd: 08-04-13

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 21:56

ik vind t sowieso niets moet altijd aan een hond denken :) Ieder zijn ding, maar ff op jou verhaal terugkomend klinkt dat igg niet als vrijheid nee.

Jillsil

Berichten: 1043
Geregistreerd: 17-07-12

Link naar dit bericht Geplaatst door de TopicStarter : 05-05-14 22:07

@randalinpony ik kijk regelmatig naar onze paarden in het land, uren zelfs aangezien we vanaf ons tuinset zo op het land kijken. Maar ik heb ze nog nooit op een blok zien staan met een been naar voren. En ja, er liggen wel degelijk houtblokken waar ze op kunnen staan.

Het gaat mij niet zozeer om het feit of de ene tak van sport beter is als de andere. Het gaat mij erom dat sommige mensen doen alsof vrijheidsdressuur iets geweldigs is maar in sommige gevallen vindt het paard het gewoon niet leuk of heeft de eigenaar/verzorger er het geduld niet voor en komt die tact van sport in een verkeerd daglicht. Waar ik nu getuige van ben geweest.

Mensen uit de Traditionele ruitersport die dat niet begrepen (bruggen te ver)lijkt mij niet juist geformuleerd . Ik denk dat geen enkele tact het juiste is. Sommige paarden zullen denken ga jij lekker weg met je domme kunstjes en je buigen +strekken waar een ander paard zal genieten van de aandacht. Maar VD en bitloos rijden is niet altijd de beste oplossing. Maar dat er combinaties zijn waar het wel werkt en goed gaat heb ik inmiddels gezien. Super leuke foto's @neenavdw +:)+

r_lolita
Berichten: 355
Geregistreerd: 19-08-12
Woonplaats: Hoeksche Waard

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 22:08

nenaavdw schreef:
ja r_lolita,
ik bedoel natuurlijk ook die meiden die denken dat ze met een jambette wel een "showteam" zijn.
Pas had ik het er nog over met een meisje die idd met 3 pony's die zij verzorgd een showteam wilde zijn en mensen les wilde gaan geven.. het eerste wat ik dacht was..
NEE NIET WEER ZO EEN!!!
Omdat ik met mijn paard ook veel bezig ben met lichaamstaal en daar vooral in VD erg op gericht ben, kan ik hem hier in al erg helpen.
In principe kan ik hem met mijn lichaamshouding achteruit laten lopen, mee laten lopen, laten stoppen enz. zonder hem aan te raken.. laat staan te meppen met een zweep.

De meiden die denken hun paard te vloeren in een compliment of bij hun verzorgpaard kunnen zitten als hij in het weiland ligt, hebben geen flauw idee wat lichaamstaal inhoud.
Weten niet hoe een paard zich tegenover zijn kudde in het wild gedraagt en wanneer een paard dominant of enthousiast is.
Ik vind dit best kwalijk! Deze mensen willen alleen de kunstjes en niet het samen werken, denken en bewegen met je paard. Ik ben op zoek gegaan naar een uitdaging, afwisseling en het beter communiceren en samen werken met je paard. Ik wilde een nieuwe dimensie geven aan het hebben van een band met je paard en dit is iets waar veel mensen overheen kijken.

Als mensen mij vragen om te helpen met clickertraining, is mijn eerste keer het kijken en ontdekken hoe de lichaamstaal is van het paard. Vanuit daar maak ik een begin om te kijken wat het paard aan grondwerk beheerst en ga ik hier mee clickeren. Dit houd in dat ik eerst werk aan het volgen van mijn lichaamstaal, zoals het stilstaan wanneer ik dat ook doe, het met mij mee lopen als ik ook loop en het achteruit lopen als ik dat ook doe. Hierbij is het paard mentaal al behoorlijk aan het werk gezet.
Als een paard dit goed beheerst kan je de eerste keer beginnen aan iets simpels als "touch"

Mensen verwachten helaas vaak dat het paard nadat ik 1 keer ben langs geweest gelijk een kus kan geven en met beide benen een jambette kan.. en als het mee zit kan hij toch al wel zitten na een week.

Dit zorgt er idd ook vaak voor dat mensen het toch niet zo leuk vinden als ze dachten, want het duurt allemaal wel erg lang eigenlijk


Wauw.. jij bent een van de weinige die VD wél begrijpt en precies zo denkt als ik! _/-\o_
Ik heb niks meer aan je verhaal toe te voegen!

xSlvna
Berichten: 9588
Geregistreerd: 27-03-11

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 22:13

Mijn paard kan ook trucjes (steigeren, jambette, op het blok, strekken, een beetje buigen, berggeit) maar ik noem het geen vrijheidsdressuur, gewoon omdat ik het niet kan doen 'in vrijheid'. Ik doe de trucjes omdat IK het leuk vind (net als dressuur, springen, uitrijden, is ook allemaal geen vrijheid) en om het paard te stretchen en gewoon om wat afwisseling te hebben.

r_lolita
Berichten: 355
Geregistreerd: 19-08-12
Woonplaats: Hoeksche Waard

Re: Is vrijheidsdressuur wel zo'n "vrijheid"

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 22:15

Jij vind het leuk, vind je paard dat ook?

NikkivanOlst

Berichten: 7990
Geregistreerd: 23-06-08
Woonplaats: Dongen

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 22:16

Ik vind die uitleg rondom conditionering een beetje erg vanuit 1 kant belicht.
Het grootste deel conditionering in VD is dat een paard leert dat de 'click' wat lekkers oplevert, maar zal dus zelf alles uit de kast gaan trekken, meedoen en meedenken om die click mogelijk te maken :)

sallandval
Berichten: 6056
Geregistreerd: 21-09-08

Link naar dit bericht Geplaatst: 05-05-14 22:23

Alles wat je je paard (of andere dieren, of mensen) aanleert is conditionering, dat heeft niets met vrijheidsdressuur an sich te maken en geldt ook voor oefeningen met zadel en hoofdstel.

Het woord vrijheidsdressuur heeft volgens mij ook te maken met het feit dat het uiteindelijke doel is dat iets 'in vrijheid' gedaan wordt... dus dat je uiteindelijk de gehoorzaamheid op een niveau hebt dat je ook iets kunt vragen zonder optoming of zonder de afbakening van een bak of longeercirkel.