Geplaatst Ben al dagen niet lekker.
De reis is het probleem niet... de dag zelf is niet te doen, vrees ik. 
Ik reageer eerst alleen even op de vraag van Xyris.
Het “vloeken” kun je dubbel interpreteren. Ja, een hengst van een ander ras op een AT merrie is not done. Het gebeurt, heel zelden, maar is taboe. Andersom zien velen het als vloeken wanneer je je mooie warmbloed merrie onder een AT hengst zet... en dat is historisch gezien eigenlijk om te lachen want het is veel, heel veel gedaan en in Rusland en Centraal-Azië is het nog steeds de norm. En niet omdat er niks beters voorhanden is. Nu denk ik niet dat je je opmerking als zodanig bedoelde, eerder doelde op het gebruik van Teke merries voor kruisen dus ik vat het ook zeker niet op als een vervelende opmerking. Het is juist goed dat het gevraagd wordt, want er bestaan nog zoveel misverstanden over!
AT zijn en worden nl. veel gebruikt voor kruisen en veredelen.
Het is zo’n beetje de oerveredelaar onder de paardenrassen, maar dan met een ander ras samengevoegd onder een andere naam: de Arabier. Een groot deel van de paarden dat als veredelaar en verbeteraar is gebruikt in de paardenfokkerij onder de noemer Arabier was waarschijnlijk Turkmeens, niet Arabisch. Sinds enkele jaren begint DNA onderzoek dat ook te bevestigen. De redenen dat ze als Arabier werden versleten is sterk politiek gemotiveerd en merendeels geen toeval.
Ok, dit wordt een beetje een “rant” dus sla het gerust over voor alleen de plaatjes.
De AT is zelfs voorouderlijk aan de Arabier. En ook de Engels Volbloed stamt van ze af. Geen kwestie van “de drie belangrijkste stamvaders van de Engelse Volbloed waren Arabieren” of “het is niet duidelijk of de Arabier of de Turkoman er eerder was” want de belangrijkste stamvader van de EV was de Turkoman en DNA onderzoek laat zien dat Turkmeense paarden niet alleen genetisch “eerder” zijn dan de Arabier, maar voorouders.
De naam Turkoman is de naam die de AT al geruime tijd droeg voor de Russen van de verschillende takken (waaronder de Teke van de Akhal oase) twee rassen maakten: de Iomud en de Akhal-Teke. In o.a. Iran heten ze nog steeds Turkoman of Turkmeens paard en wordt de klassieke indeling nog steeds gebruikt (daar ga ik nu verder niet op in).
Ze zijn veelvuldig ingezet in het ontstaan en de veredeling van Europese warmbloeden, zijn van invloed geweest op de ontwikkeling van Arabische paarden, Berberse paarden en de Engels Volbloed. Wat betreft warmbloedfokkerij zijn ze onder de noemer Arabier tot zeker halverwege twintigste eeuw ingezet in West-Europa en (tot tegenwoordig) onder de noemer Turkoman en daarna Akhal-Teke in de rest van de wereld, incl. Oost-Europa. Er zijn zelfs aanwijzingen dat ze in o.a. Frankrijk en Polen zijn gebruikt in de AV fokkerij als Arabieren.
Ze kruisen uitermate goed met andere rassen en veredelen zeer goed, omdat ze een behoorlijk stempel drukken op hun nageslacht.
Wat ze te bieden hebben? Bloed, hardheid, intelligentie, moed, werkvermogen, souplesse en lenigheid, adel, lengte, uithoudingsvermogen, goede gangen m.n. zeer goede stap en galop. Ze hebben bovendien een hogere botdichtheid dan andere rassen wat zich vertaalt naar extreme hardheid. Ook zeer goed karakter, willen echt voor je werken en winnen (maar niet zomaar...)
Ik heb zeer mooie kruisingen gezien.
Echter, heb ik ook kruisingen gezien van slechte kwaliteit. Lag dat aan het kruisen met AT? Het lag over het algemeen aan het kruisen met slechte ouderdieren, los van ras. Het Turkmeense paard is niet voor niets een van de belangrijkste stamvaders geweest van heel erg veel rassen. Een groot deel van de Arabische paarden die daarvoor is ingezet was nl. zoals gezegd helemaal niet Arabisch.
Het beeld dat mensen in het Westen van dit ras hebben klopt pertinent niet en is gebaseerd op een handboek waarvan de auteur het ras niet eens kende en zich tenslotte baseerde op enkele ernstig getraumatiseerde kruisingen. En nadien is deze schrijver trouwens teruggekomen op het negatieve oordeel, maar het kwaad was al geschied en de vooroordelen geboren. Daar bovenop kwam nl. nog de schade die mn. de beroemde en beruchte foto van Kambar gedaan heeft, een hengst die in de ogen van veel Teke fokkers helemaal geen vaderdier was, onzuiver was in een tijd dat er nog raszuivere Tekes waren van bijv. Fakirpelvan en Gelishikli en diens nakomelingen en Kambar was een hengst waar wat betreft conformatie en nakomelingen behoorlijk wat op af te dingen was. En zo was het beeld van een gek gebouwd windhondpaard met een bizarre glans en volgens handboeken bovendien ook rotkarakter geboren. (De Britse fotografe van de foto van Kambar reisde de wereld rond om dieren te fotograferen en wist zij veel dat deze foto van een toenmalige ster van de renbaan zo iconisch zou worden, maar tegelijkertijd voor het ras zo controversieel...)
Ik heb zelfs mensen gehad die mij op basis van die verrekte rothandboeken die elkaar tientallen jaren hebben nageschreven zonder ervaring met het ras te hebben gingen corrigeren over hoe AT echt waren of eruit hoorden te zien, mensen die mij gingen vertellen dat de handboeken klopten en hoe ze echt waren en ik had dan een uitzondering op basis van die paar kruisingen (gepresenteerd als raszuiver) die ze in de endurance of anderszins hadden getroffen, die het ras afschreven op basis van 1 getraumatiseerd dier dat als jaarling is beleerd en aan het werk gezet en na bijna te zijn doodgehongerd in Turkmenistan op een transport is gezet naar Europa om daar compleet verpieterd per veiling te worden doorverkocht en vrijwel direct al aan het werk te worden gezet (kan er zo een paar noemen die dat is overkomen...) etc.
En omdat dat jarenlang de enige “hands on” ervaring met het ras was in deze contreien en de rest was Arabier of vul maar in, gecombineerd met handboeken geschreven door mensen die er zelfs nog nooit een in het echt hebben gezien en het beeld van “niet kopen en al helemaal niet mee kruisen” was geschapen.
Heb in handboeken in NL een tweedeling gezien zo door de jaren: gebaseerd op Duitse bronnen en vaak als Achal-Teke of Achal-Tekkiner genoemd en beeld is positief (daar waren ze door Russische invloed niet zo onbekend en onbemind) of gebaseerd op de Engelstalige bron en het beeld was ronduit negatief (moeilijk, koppig, opstandig, veel conformatiefouten enz.) Goed, nu dreig ik off topic te gaan...
Ik heb veel kruisingen gezien en de meeste bevestigen dat Tekes zeer goede veredelaars zijn en niet voor niets eeuwenlang daarvoor zijn ingezet. Ze stempelen idd heel sterk. Kruisen met Teke merries is taboe en zie je eigenlijk maar heel weinig. Weet er zo wel enkele, maar over het algemeen is ook historisch gezien het vaderdier vrijwel altijd Teke, niet het moederdier. Of dat toen ook al taboe was durf ik niet te zeggen, want het asil asala verhaal in de islamitische wereld is doorvlochten van politiek en religie en bij Arabier bewezen niet altijd even nauw dus bij de Turkoman mogelijk evenmin - ik weet dat er eeuwen terug Arabische merries geschonken zijn aan Turkmenen voor de fokkerij bijv.
Dat het nu iig taboe is is wel logisch, want het bestand fokmerries is nog altijd klein. Ook onder de Perzen, waar kruisen met Tekes eeuwenlang zeer populair was, was het vrijwel altijd het vaderdier Teke en moederdier ander ras (incl. bijv. Arabier... over vloeken gesproken...) Opvallend, dat zeker.
Maar je vraag wat betreft wat voor kruisingen zijn er inmiddels is dus niet te beantwoorden. Ze hebben aan de basis gestaan van veel rassen, zijn van invloed geweest bij veel rassen en zeker gezien het verwrongen beeld dat veel Westerlingen hebben bij dit ras zijn die kruisingen niet altijd even herkenbaar als zodanig.
Ik heb persoonlijk kruisingen gezien of op beeld gezien met: EV (veelvuldig), diverse Aziatische en Russische rassen (waarvan ze bij velen aan de basis hebben gestaan en daarom goed kruisen), Centraal en Oost-Europese warmbloeden waaronder Kinsky, verder Fries, Groninger, KWPN, Duitse paarden en pony warmbloeden waaronder héle gave met Trakehner, ook met NRPS en aanverwante, Lipizzaner, PRE en aanverwante barokke rassen, Welsh, Arabisch Volbloed, Irish Sporthorses, SF en ook enkele kruisingen met koudbloed, Quarter, Paint en diverse Appaloosa incl. Foundation Stock. Oh, en Berber x AT.
En de Kinsky stoeterij die o.a. Baron heeft staan heeft meerdere met een scheut(je) Teke, o.a. Baron Exactly via de moeder.
Er zijn dus zelfs meerdere bokkers die een warmbloed hebben met een vleugje AT.De vader van mijn veulen heeft vooral kruisingen gebracht in Duitsland. Mecklenburg en kleines Deutsches Reitpferd. Heb een hele gave van hem gezien met Shetlander. Toevalstreffer durf ik niet te zeggen. En van die vele paarden en pony’s lopen er een aantal ook erg leuk in de sport, ook in andere landen. Goede paarden met goede karakters. Van hem ook met zware en klassieke DDR en Sovjet gefokte merries. Een echte veredelaar.
Er zijn de laatste jaren veel kruisingen met de hengst Kambarbay. Word niet warm van de hengst zelf (naar mijn mening een middenmoter qua kwaliteit; niet slecht maar zeer zeker niet goed en absoluut niet uitmuntend), maar heeft zeker een aantal goede nakomelingen gegeven (ook mindere overigens...) En uit een keur aan merries van allerhande stamboeken. Het laat zien dat er zeker wat in zit, die eeuwenlange traditie van Turkmeense paarden als veredelaars (al dan niet onder de noemer Arabier...) En kun je ook zien hoe het ras idd stempelt. Een goede, echt goede Teke hengst hier in het Westen goedgekeurd krijgen voor een groot stamboek zal gezien de vooroordelen moeilijk zijn, maar niet onmogelijk. Als ik het geld had zou ik er graag een zoeken (of zelf fokken) en laten uitbrengen, want er is denk ik zeker wel markt voor.
Over het algemeen kan ik wel stellen dat Tekes dusdanig dominant zijn in het veredelen dat veel F1 kruisingen door kunnen voor raszuiver, al kennen veel leken alleen dat windhond cliché en zullen dan de massievere en meer rijtypische kruisingen (en massievere volbloeden) misschien niet als zodanig herkennen - dat is een probleem op zich. Dus je opmerking is een beetje tricky... herken jij hengsten als Absent, Ararat en diens lijntje als AT? Herkent een doorsnee NLs fokker Tekes van het massieve type als Teke? Of zitten ook zij in hun hoofd met die metallic palomino in renconditie met een beste scheut EV en gebrek aan Teke type als zijnde het prototype van de Teke? (Hoe ironisch...)
Tekes zijn niet als Kambar. Kambar is absolúút niet de standaard en of een dergelijke hengst anno nu zou worden aanbevolen voor de fokkerij durf ik te betwijfelen.
Overigens heb ik zelfs kruisingen gezien met minder dan 25% Teke waarbij het Teke aandeel onmiskenbaar is. Zelfs die kunnen soms door leken nog worden aangezien voor AT. Maar dus ook kruisingen die een kenner wel onmiskenbaar ziet, maar veel leken niet omdat die vaak een windhond of zelfs conformatiefouten met dit ras vereenzelvigen en alles wat negatief is dan vast wel van de AT kant komt... of en die duidelijk EV type is en omdat er een vleugje Teke door zit zijn alle EV kenmerken ineens van de Teke. Zo 1 op 1 zijn AT en EV ondanks gedeelde genen nu ook weer niet... maar daar is lastig tegen op te boksen. Wel is dat de afgelopen 10 jaar al sterk verbetert! Ik heb er zelf ook wel aan gewerkt dat geluid mee te helpen veranderen. Ik hoop van harte dat de massieve Tekes hier hun plekje vinden, want ze zijn zó gaaf maar zó zeldzaam...
(Ja, het ziek zijn maakt dat ik een beetje ratel... sla het gerust allemaal over, of kijk alleen de plaatjes!) Volg de blauwe lettertjes...
Dan cijfers...
In 1980 waren er in de USSR 2,100 Tekes in het hoofdboek (fokmerries en dekhengsten) en totaal incl. kruisingen waren dat er 6,650. Dus ruim 2x zoveel kruisingen als volbloed Tekes in de Sovjet Unie destijds. Kruisen werd dus veelvuldig gedaan, o.a. voor de sport en om andere rassen te verbeteren (o.a. Russische Trakehner, Orlov Rostopchin en Oost-Europese warmbloeden.)
Huidige (en verdere) cijfers moet ik even opsnorren, maar ze worden nog steeds gewoon voor de warmbloedfokkerij ingezet en het gros daarvan wordt niet als Teke partbred geregistreerd, daarvoor is de eis nl. minimaal 50% AT.
Ik ga eens wat foto’s erbij pakken van paarden met Teke aandeel 50% of meer of minder...
Zwarte partbred uit Kazachstan met Teke vader en Teke partbred moeder.
Kruising met rond 25% EV
Bugar is EV x AT en volle broer van Bugainvillia van Janet Lam (destijds A kader endurance) zelf op hoog niveau eventing uitgebracht.
Russische Trakehner merrie uit een AT vader en Russisch warmbloed moeder met veel EV. (Dit is de vader.)
Rus Trakehner uit Anglo-Teke moeder (ca 25% AT)
Rus Trakehner merrie met AT vader (andere vader dan hierboven).
Rus Trakehner merrie met dezelfde Teke vader als voorgaande merrie. Beide op leuk niveau in de eventing uitgebracht.
Goedgekeude Russische Trakehner merrie uit 3/4 Teke vader (Agdam). Moeder warmbloed (mix van Trakehner en Oost-Europees) uit een Arabische hengst.
Dit is haar zoon uit een Russisch Warmbloed vader. Heeft dus een AT grootvader.
Nog enkele nakomelingen van deze merrie en dan verdere kruisingen...
Dezelfde, Ildon.
Indikator
Roden of Rododendron uit een Hannoveraanse vader (Romantiker v. Rubinstein)
Diokleya
En als je dan helemaal dat lijntje naar beneden volgt kom je via die merrie uit Agdam bij een veulen van dit jaar. Een mix van Oldenburg, Hannoveraan en meer “standaard bekend” met dus Teke. Hier in het westen is dat meer “Arabier” die eigenlijk geregeld niet Arabier was... en hier zie je dat de combi warmbloed met drie type volbloeden (waarvan de Turkmeen voorouderlijk is aan alle) niet zo gek is.
Nou, verder...
Russisch warmbloed met Teke grootvader.
Russisch warmbloed uit een 25% AT vader (rest warmbloed en EV) en een 50% Teke x warmbloed.
Een bekende in de dressuurwereld is Abrikos.
Dit is in Noord-Amerika een hele bekende, een Orlov Rostopchin met een fikse scheut AT. Deze wordt in de media “Russisch warmbloed” genoemd en zo weet dus niemand dat er in veel van die Russische warmbloeden, waaronder deze dekhengst AT zit en vaak een behoorlijk aandeel. Deze is bijna 50% Teke nl.
Uiteindelijk is hij volgens mij als schoolmeester en dekhengst verkocht. Kreeg volgens mij ook wel dekaanvragen. Stond voor Canada met zijn ruiter op de shortlist voor de OS in Peking. Ook in de VS heeft hij het leuk gedaan in de sport.
Afstamming
Agdam heeft veel nakomelingen gegeven bij warmbloeden in Rusland en zelf een AT x Anglo-Teke (3/4 AT)
Een aantal heb ik hier ook gelinkt, trouwens.
Abrikos heeft dus een beste scheut Teke en verder een fikse scheut Trakehner.
Dit is dus de 3/4 Teke Agdam en qua type een typische Teke van Lugovskoi makelij. Directe nakomeling van Absent en dat alleen al maakt een hengst als Abrikos voor de Amerikaanse dressuurfokkerij een pareltje... (AT uit een AT x XX rest RW en Trk)
De invloed van Absents type is heel sterk terug te zien bij Agdam, vind ik.
Goed, weer terug naar de kruisingen...
Hier nog een zoon en kleinzoon van Agdam:
Arkhiv Wederom vnl. AT x Trakehner.
Kleinzoon v Agdam
Een veel invloedrijkere en overigens raszuivere Teke in de warmbloedfokkerij, misschien nog wel veel belangrijker omdat ie en veel meer nakomelingen heeft (eigenaresse wil eigenlijk wel graag nog wat AT veulens van hem... dekgeld slechts 160 euro dit jaar...) en zeer belangrijk is geweest voor het nieuw leven inblazen van de Orlov Rostopchin, is Atom. Massief type, mooie bloedlijn. Ik zou er zo een veulen van fokken, maar om helemaal naar regio St. Petersburg te reizen met paard staat niet in verhouding. Dan is er via KI en binnen Europa natuurlijk ook wel een andere hengst te vinden. Atom is nu 27. Heeft veel goede nakomelingen geven in RW fokkerij. Sowieso meer dan 100.
Kijk hier voor een (onvolledige?) lijst van nakomelingen en verdere afstammelingen met foto’s.
En ja, Atom heeft behoorlijk lijnteelt, ongebruikelijk ook, met II x II op Aktash en mede daardoor IV x IV x IV op Absent.
In Duitsland heb je van Atom o.a. de eventer Aligarch van de fam. Schmid. Na in Rusland al wat prijzen te hebben gewonnen is hij samen met enkele raszuivere Teke naar Dld gehaald voor de eventing (en een voor klassieke dressuur.)
Aligarch:
Russisch warmbloed of Orlov Rostopchin: qua bloed half Teke, rest Trakehner en scheutje EV. Tegenwoordig vaak onder de paraplu Russisch warmbloed gegooid.
Het is mooi dat de huidige ruiter hem als half AT aanprijst want dat is ie, aangezien in het verleden er geregeld Russisch warmbloeden, Trakehners of Orlov Rostopchins werden uitgebracht op hoger niveau en niemand in het Westen wist dat er (veel) Teke achter zat en nu zit “men” met al die vooroordelen... want dit soort paarden waren onzichtbaar.
Dan is er nog het experiment van de Nez Perce. Zij hebben helaas niet de meest geschikte AT gebruikt met daardoor erg wisselend resultaat. Zaten ook dragers van NFS bij.
Er zijn er veel meer, maar ik kijk er scheel van dus kan er later wel meer plaatsen, ook met meer uiteenlopende rassen. Maar als ik er al scheel van kijk, dan jullie misschien ook wel.
Ik denk dat ze voor de warmbloedfokkerij nog steeds heel veel kunnen bijdragen, zoals ze al eeuwenlang (vaak onbenoemd) gedaan hebben. Voor bloedspreiding en karakter zou een nieuwe influx van GOEDE Tekes echt van toegevoegde waarde kunnen zijn. Nog los van de waanzinnige kleuren natuurlijk.
En dan doel ik op het goedkeuren van een hengst van echt goede kwaliteit. Die zijn er. Stel je eens voor... kwaliteiten (al is het maar een fractie) als die van Absent en dat misschien wel met metallic en crème... dat zou toch wat zijn...
Maar misschien vindt een ander van niet. Ik denk dat het opnieuw inkruisen van AT bloed een enorme impuls zou kunnen geven aan een aantal gewilde eigenschappen. En dan heb ik het niet over een leuk kleurtje. Dat is bijzaak.
Wie dat niet durft kan zó een goede Russische warmbloed opsnorren met een fikse scheut Teke, hetzij een Orlov Rostopchin, hetzij een Russisch warmbloed, hetzij een Russische Trakehner... Tekes worden daar tot de dag van vandaag, imo terecht, voor ingezet. Daar hebben zij echt geen KWPN oid voor nodig. De kwaliteit paarden is nl. niet de reden dat je Russen niet op een podiumplaats ziet, eerder de opleiding en infrastructuur zelf. En voor veel ruiters zijn Tekes echt té... dat snap ik ook wel. Zoals veel volbloeden dat zijn. Maar juist daarom kun je dus kiezen voor kruisen.
Met een AT of een AT nakomeling (kruising).Nou, tot zover maar weer.
Dankjulliewel.
