Bokt.nl

**Geplaatst**: 05-10-23 23:07

Geplaatst: 05-10-23 23:07

8nnemiek schreef:
Palmera schreef:
Ik heb 4 zonnepanelen en twee batterijen. Gaat prima met mijn koelkast, wasmachine, ledverlichting, etc.

Afwachten hoe het straks gaat als er drie dagen nevel en bewolking is én ik wellicht meer stroom ga gebruiken.

Wat fijn dat je het tot nu toe goed redt met 4 panelen!
Hoeveel zonuren heb je in de winter ongeveer bij jou?
Bij ons in Nederland is de kortste dag iets minder dan 8 uur licht dacht ik. Ik kan me voorstellen dat dat bij jou een stuk langer is? Een paar uur extra licht zal alweer best veel schelen qua opbrengst.

Maar jij zit op een vrij open terrein, toch? Daar zou je eventueel nog een windmolen kunnen installeren voor de donkere winterdagen.

Mijn batterijen zijn samen 3000. Van de zes streepjes verbruik ik er gemiddeld 1-2 's nachts.
De volgende ochtend, als ik niet de wasmachine o.i.d aandoe, en de zon staat vol en zonder bewolking op de plakken, dan zijn we met 1-2 uur weer vol.

Met bewolking of als ik wél ga wassen duurt het absoluut langer.

De kortste dagen hebben we 10 uur licht. Maar: ik zit tussen bergjes in en de zon komt later over de berg heen em gaat eerder achter een ander.
Dan laad hij heus nog wel op, maar niet zo vlot meer.

Enfin, we gaan het zien: de neveldagen in de winter.

**Geplaatst**: 05-10-23 23:12

Geplaatst: 05-10-23 23:12

Paardjes83 schreef:
Ik ben ook met name benieuwd naar gebruik in de winter. We hebben meer dan plek zat dus dat is geen probleem.

De gasaansluiting is al weg. Niet gemist ook. Opgevangen met panelen, boiler en warmtepomp.
Met de auto haal ik de pieken uit de teruglevering er al uit.

Er zijn auto’s die kunnen terugleveren (die techniek heb ik niet) maar de nieuwe auto’s afkomstig van de Volkswagen groep kunnen dit bijvoorbeeld wel. Scheelt weer een fikse thuis batterij.

Ook lijken de batterijen (exact dezelfde merken) in Amerika een stuk goedkoper (exc import heffing)

Volgende stap is water afvangen met een 5.000 liter tank. Die zal worden gebruikt voor wc en wasmachine (uiteraard via filter systeem). Dan kan afhankelijk van de water kwaliteit dit ook uitgebreid worden naar de douche. Geldbesparing zal dit niet zijn. Maar ik vind het gewoon doodzonde om je urine en poep weg te spoelen met drinkwater.

Composteren zou een volgende stap kunnen zijn, maar ik ben gewoon heel benieuwd hoe mensen dit doen.

We hoeven niet in een keer om, maar we groeien er langzaam in.

Maar waarom wil je dit? Wat is jouw drijfveer?

Als je voldoende ruimte hebt, kan het best. Als je een rijtjeshuis midden in de bebouwde omgeving hebt, kun je het voorlopig vergeten. Voorlopig, hè, ik zeg nergens dat het nooit zal kunnen.

Maar heb jij de kennis in huis om het zelf te doen? Of kom je niet verder dan het inbouwen van wat al jaren bekend is en nooit tot ontwikkeling kwam omdat er geen aanleiding was.....

**Geplaatst**: 06-10-23 07:01

Geplaatst: 06-10-23 07:01

Palmera schreef:
Mijn batterijen zijn samen 3000. Van de zes streepjes verbruik ik er gemiddeld 1-2 's nachts.
De volgende ochtend, als ik niet de wasmachine o.i.d aandoe, en de zon staat vol en zonder bewolking op de plakken, dan zijn we met 1-2 uur weer vol.

Met bewolking of als ik wél ga wassen duurt het absoluut langer.

De kortste dagen hebben we 10 uur licht. Maar: ik zit tussen bergjes in en de zon komt later over de berg heen em gaat eerder achter een ander.
Dan laad hij heus nog wel op, maar niet zo vlot meer.

Enfin, we gaan het zien: de neveldagen in de winter.

3000 Wh denk ik dan? Oftewel 3kWh? En dan heb je Lifepo4 accu’s?
Dan heb je een mooie setup

Ik ben inderdaad benieuwd of je ze goed vol gaat krijgen in de winter. Maar ik denk dat je daar sowieso ook wat meer zonuren hebt ivm Nederland. Heb je de panelen wel gunstig neer kunnen leggen, op het zuiden gericht?

**Geplaatst**: 06-10-23 08:04

Geplaatst: 06-10-23 08:04

ikke schreef:
Paardjes83 schreef:
Ik ben ook met name benieuwd naar gebruik in de winter. We hebben meer dan plek zat dus dat is geen probleem.

De gasaansluiting is al weg. Niet gemist ook. Opgevangen met panelen, boiler en warmtepomp.
Met de auto haal ik de pieken uit de teruglevering er al uit.

Er zijn auto’s die kunnen terugleveren (die techniek heb ik niet) maar de nieuwe auto’s afkomstig van de Volkswagen groep kunnen dit bijvoorbeeld wel. Scheelt weer een fikse thuis batterij.

Ook lijken de batterijen (exact dezelfde merken) in Amerika een stuk goedkoper (exc import heffing)

Volgende stap is water afvangen met een 5.000 liter tank. Die zal worden gebruikt voor wc en wasmachine (uiteraard via filter systeem). Dan kan afhankelijk van de water kwaliteit dit ook uitgebreid worden naar de douche. Geldbesparing zal dit niet zijn. Maar ik vind het gewoon doodzonde om je urine en poep weg te spoelen met drinkwater.

Composteren zou een volgende stap kunnen zijn, maar ik ben gewoon heel benieuwd hoe mensen dit doen.

We hoeven niet in een keer om, maar we groeien er langzaam in.

Maar waarom wil je dit? Wat is jouw drijfveer?

Als je voldoende ruimte hebt, kan het best. Als je een rijtjeshuis midden in de bebouwde omgeving hebt, kun je het voorlopig vergeten. Voorlopig, hè, ik zeg nergens dat het nooit zal kunnen.

Maar heb jij de kennis in huis om het zelf te doen? Of kom je niet verder dan het inbouwen van wat al jaren bekend is en nooit tot ontwikkeling kwam omdat er geen aanleiding was.....

Maakt het wat uit wat haar drijfveer is?

Hier vangen we ook water af, voor toiletten en wasmachine. Werkt uitstekend. Tijdens extreme droogte vullen we bij met grondwater zodat we geen leidingwater voor de toiletten hoeven te gebruiken.

Compost toilet is iets dat ik niet ga doen. Daar heb ik echt geen zin in.

**Geplaatst**: 06-10-23 08:17

Geplaatst: 06-10-23 08:17

Als alternatief voor riolering kan je naar een IBA kijken, deze hebben wij sinds een jaar.

We wonen redelijk afgelegen dus zijn nooit aangesloten op de riolering. Ook geen gas trouwens, wij doen alles op elektriciteit en met zonnepanelen en hebben er nog een kachel bij welke we stoken met hout uit ons eigen bos.

IBA = Individuele Behandeling van Afvalwater (https://www.pidpa.be/ons-aanbod/regen-e ... afvalwater)

Al onze leidingen komen hierop uit, water wordt volledig gezuiverd. Echt mooi staat zo'n bak in je tuin natuurlijk niet.. maar we hebben hem bovenop ingezaaid met eenjarige bloemen en rondom rozenstruiken gezet.

Afbeelding

**Geplaatst**: 06-10-23 08:30

Re: Off grid in een gewoon huis

Geplaatst: 06-10-23 08:30

Wij wonen hier in NL ook in een buitengebied met een septic tank. Werkt verder prima, maar niet zomaar aan te leggen.

Als je leidingwater wilt verminderen zou je kunnen kijken naar een wasbak in de badkamer die je gebruikte water naar de spoelbak van de wc leidt. Volgens mij kan het ook met douchewater, afhankelijk hoe je het systeem maakt. Zoiets zou wel toegankelijk zijn in een normaal huis. En dan een grote waterton in de tuin (als je een tuin hebt) om de planten water te geven. Dan ben je qua waterverbruik al een stuk op weg!

**Geplaatst**: 06-10-23 08:59

Re: Off grid in een gewoon huis

Geplaatst: 06-10-23 08:59

onze IBA is volledig ondergronds, er zijn alleen een aantal putdeksels in het gras in de tuin.

**Geplaatst**: 06-10-23 09:49

Geplaatst: 06-10-23 09:49

juval schreef:
onze IBA is volledig ondergronds, er zijn alleen een aantal putdeksels in het gras in de tuin.

Bij ons zitten de deksel zelfs onder de grond.
Het is geloof ik IBA2. In principe geen onderhoud nodig. Totdat je bezoek krijgt dat allerlei troep (chloor, dettol, chemische rommel, etc) wegspoelt, 3+ laags wc-papier met proppen tegelijk door gaat spoelen, enzovoort. Dan moet je na een paar jaar de boel openhalen en leeg laten trekken. De man die dat kwam doen had een tip: (vermalen/stukjes) roadkill is prima te gebruik als onderhoudsproduct...

**Geplaatst**: 06-10-23 09:56

Re: Off grid in een gewoon huis

Geplaatst: 06-10-23 09:56

ja, een dode kip erin voor de bacteriën werd hier gezegd. Ze komen hier wel elk jaar standaard de putten leeghalen.

**Geplaatst**: 06-10-23 10:01

Re: Off grid in een gewoon huis

Geplaatst: 06-10-23 10:01

Hier ook een iba, geen gas, meer zonnepanelen en energie opwekken daarmee dan dat we verbruiken, maar in België mag je niet afsluiten van het energienet… schandalig eigenlijk, maar wij betalen jaarlijks nog meer dan 1000 euro aan aansluitingskosten en netkosten en allerlei andere zever terwijl we terugsteken… schandalig eigenlijk, maar die tarieven zijn ook de reden waarom je niet mag afsluiten, dan mislopen ze heel wat inkomsten natuurlijk.

**Geplaatst**: 06-10-23 10:55

Geplaatst: 06-10-23 10:55

Wij hebben 31 zonnepanelen en een accu van 8,6 kWh. Vooralsnog lukt het de zonnepanelen goed om elke dag de accu te vullen, ons overdag van stroom te voorzien en terug te leveren in het net. Maar hoe dat in de winter gaat, weten we nog niet. Sowieso gebruikt de accu wanneer hij aanslaat een heel klein beetje stroom van het net dus helemaal eraf is nu niet ter sprake. En als we van het net af zouden gaan als dat überhaupt mag in Duitsland, kunnen we natuurlijk ook niet terug leveren.
We hebben nu nog gas voor het verwarmen en douchen. We zijn wel aan het rondkijken of we dat eventueel elektrisch gaan doen op den duur.
In Duitsland werd echter voor een aantal jaar terug juist nog gasaansluitingen gestimuleerd en toen zijn we van elektrische (nachtspeicherung) overgestapt op gas.
Nachtspeicherung kostte ontzettend veel geld aan stroom en was vrij oncomfortabel qua verwarmen.
De ketel en centrale verwarming zijn dus nog niet zo oud dus om nu alles weer te veranderen.

**Geplaatst**: 06-10-23 13:27

Geplaatst: 06-10-23 13:27

tengeltje11 schreef:
Hier ook een iba, geen gas, meer zonnepanelen en energie opwekken daarmee dan dat we verbruiken, maar in België mag je niet afsluiten van het energienet… schandalig eigenlijk, maar wij betalen jaarlijks nog meer dan 1000 euro aan aansluitingskosten en netkosten en allerlei andere zever terwijl we terugsteken… schandalig eigenlijk, maar die tarieven zijn ook de reden waarom je niet mag afsluiten, dan mislopen ze heel wat inkomsten natuurlijk.

En weet je zeker dat je zelfstandig de winter zou kunnen overbruggen met je zonnepanelen?

**Geplaatst**: 06-10-23 19:28

Geplaatst: 06-10-23 19:28

Wij hebben een aantal pv panelen (totaal 2600 kWp) liggen die in de afgelopen 6 jaar in een piek zomermaand een keertje ruim 430 kWh hebben geleverd (uitzonderlijk, meestal net boven de 350 kWh) en de allerslechtste opbrengst was in december 2017 waar we ternauwernood 24 kWh opbrengst hadden. Meestal is het in december tussen de 30 en 35 kWh. 2019 was een uitschieter naar boven met 44 kWh.
Vorig jaar was een top jaar qua opbrengst over het hele jaar maar de wintermaanden waren niet echt bovengemiddeld. Dit jaar valt tegen en volgens mijn kleine statistiek (gezien korte tijd) zou het volgend jaar weer beter moeten zijn.
Jammer genoeg hebben we wel de ruimte maar niet de mogelijkheid (gemeente) om meer panelen te installeren om ook maar in de buurt te komen om los te koppelen van het elektranet.
Gas gaat waarschijnlijk wel ergens de komende jaren gebeuren maar daarvoor moet even worden gespaard.
Helaas stond mijn partner (nog niet) open voor alternatieven qua wc doorspoelen want we leven op een plek waar we daarvoor geen leidingwater zouden hoeven gebruiken.
Zelf drinkwater maken zou niet onmogelijk zijn maar wel een zeer grote investering zijn die geld blijft kosten.

**Geplaatst**: 06-10-23 22:55

Geplaatst: 06-10-23 22:55

8nnemiek schreef:
Palmera schreef:
Mijn batterijen zijn samen 3000. Van de zes streepjes verbruik ik er gemiddeld 1-2 's nachts.
De volgende ochtend, als ik niet de wasmachine o.i.d aandoe, en de zon staat vol en zonder bewolking op de plakken, dan zijn we met 1-2 uur weer vol.

Met bewolking of als ik wél ga wassen duurt het absoluut langer.

De kortste dagen hebben we 10 uur licht. Maar: ik zit tussen bergjes in en de zon komt later over de berg heen em gaat eerder achter een ander.
Dan laad hij heus nog wel op, maar niet zo vlot meer.

Enfin, we gaan het zien: de neveldagen in de winter.

3000 Wh denk ik dan? Oftewel 3kWh? En dan heb je Lifepo4 accu’s?
Dan heb je een mooie setup
Ik ben inderdaad benieuwd of je ze goed vol gaat krijgen in de winter. Maar ik denk dat je daar sowieso ook wat meer zonuren hebt ivm Nederland. Heb je de panelen wel gunstig neer kunnen leggen, op het zuiden gericht?

O jeetje, ik heb geen benul. :')

Morgen plaats ik wel een foto.

Ja, de plakken staan vol op het zuiden gericht, ik heb wat dat betreft alle ruimte, dus dat kon goedbeken worden tevoren.

**Geplaatst**: 06-10-23 23:06

Geplaatst: 06-10-23 23:06

juval schreef:
ja, een dode kip erin voor de bacteriën werd hier gezegd. Ze komen hier wel elk jaar standaard de putten leeghalen.

Die dode kip was voor de septictank en is voor een iba niet nodig. Daar zitten bacteriën in die zuurstof en beweging nodig hebben. Voor het geld hoef je geen iba te nemen. Je betaald net zo goed kosten aan de gemeente en hij neemt het hele jaar stroom.Je moet hem dan ook niet dicht bij je terras aanleggen want die pomp bromt 24 uur.

**Geplaatst**: 07-10-23 01:22

Geplaatst: 07-10-23 01:22

pillow schreef:
juval schreef:
ja, een dode kip erin voor de bacteriën werd hier gezegd. Ze komen hier wel elk jaar standaard de putten leeghalen.

Die dode kip was voor de septictank en is voor een iba niet nodig. Daar zitten bacteriën in die zuurstof en beweging nodig hebben. Voor het geld hoef je geen iba te nemen. Je betaald net zo goed kosten aan de gemeente en hij neemt het hele jaar stroom.Je moet hem dan ook niet dicht bij je terras aanleggen want die pomp bromt 24 uur.

Wij hebben - dacht ik - IBA2 en daar loopt heel zeker geen elektrakabel naartoe. En een dood dier is echt heel geschikt voor een septic of IBA die dood is gegaan. Heb jij het misschien over IBA3? Of nog een ander type IBA?

**Geplaatst**: 07-10-23 08:26

Geplaatst: 07-10-23 08:26

pillow schreef:
juval schreef:
ja, een dode kip erin voor de bacteriën werd hier gezegd. Ze komen hier wel elk jaar standaard de putten leeghalen.

Die dode kip was voor de septictank en is voor een iba niet nodig. Daar zitten bacteriën in die zuurstof en beweging nodig hebben. Voor het geld hoef je geen iba te nemen. Je betaald net zo goed kosten aan de gemeente en hij neemt het hele jaar stroom.Je moet hem dan ook niet dicht bij je terras aanleggen want die pomp bromt 24 uur.

Het is inderdaad dat je nog steeds rioolheffing betaalt, terwijl er hier in het buitengebied helemaal geen rioolaansluiting is. Maar de gemeente regelt en betaalt wel de onderhoudskosten en het leegpompen van de IBA dus ik denk dat het wel uitkomt qua geld. Als de pomp naar mijn zin te hard bromt dan bel ik het servicenummer en komen ze langs om het apparaat opnieuw af te stellen of rubbers te vervangen. Hij hoeft geen herrie te maken of te stinken.

**Geplaatst**: 07-10-23 08:45

Geplaatst: 07-10-23 08:45

juval schreef:
pillow schreef:
Die dode kip was voor de septictank en is voor een iba niet nodig. Daar zitten bacteriën in die zuurstof en beweging nodig hebben. Voor het geld hoef je geen iba te nemen. Je betaald net zo goed kosten aan de gemeente en hij neemt het hele jaar stroom.Je moet hem dan ook niet dicht bij je terras aanleggen want die pomp bromt 24 uur.

Het is inderdaad dat je nog steeds rioolheffing betaalt, terwijl er hier in het buitengebied helemaal geen rioolaansluiting is. Maar de gemeente regelt en betaalt wel de onderhoudskosten en het leegpompen van de IBA dus ik denk dat het wel uitkomt qua geld. Als de pomp naar mijn zin te hard bromt dan bel ik het servicenummer en komen ze langs om het apparaat opnieuw af te stellen of rubbers te vervangen. Hij hoeft geen herrie te maken of te stinken.

Bovendien betaal je lozingsrechten op het oppervlaktewater. Dat mag ook niet zomaar. Dat zal in jouw geval verwerkt zitten in de heffing.

**Geplaatst**: 07-10-23 09:41

Re: Off grid in een gewoon huis

Geplaatst: 07-10-23 09:41

Hier ook een pomp op de iba hoor. Die staat in een hok, horen we nooit.
Als we in de tuin zijn, vlakbij de iba, dan zou je wel stil horen als de pomp gaat,die blaast lucht ofzo dacht ik, zodat er beweging zit in de inhoud.

**Geplaatst**: 07-10-23 09:47

Re: Off grid in een gewoon huis

Geplaatst: 07-10-23 09:47

IBA 3 dus, die hebben actieve beluchting en daar is de pomp voor.

**Geplaatst**: 07-10-23 10:13

Geplaatst: 07-10-23 10:13

Interessant topic, wij wonen inmiddels terug in de "bewoonde wereld" hebben dus niks meer met IBA van doen, maar ik blijf me wel inlezen in het thema off-grid.

O.a. door de steeds maar hoger wordende energiekosten, en doordat we pas een boot hebben aangeschaft met zonnepanelen en Victron omvormer denk ik dat ook in huis zelf opslaan van je opgewekte stroom goedkoper mogelijk moet zijn dan nu doorgaans het geval is dmv een Tesla of Sessy.

Wij hebben op de boot een flink zonnepaneel, een Victron omvormer en een paar zware accu's.
Je kunt hiermee gemakkelijk een week zonder stroom ergens liggen, opladen kan ook door de motor te starten, maar dat hoeft niet in principe.

De site in onderstaande link is heel informatief, en nav het filmpje denk ik, wat let me om thuis ook, net als op de boot, die Victron als (nood)stroom voorziening te laten functioneren, ook als het netwerk plat gaat, als ik de uitleg goed begrepen heb zou dat moeten kunnen, nu heb ik momenteel (nog) te weinig verstand van deze materie, maar we verdiepen ons daar zo goed mogelijk in.

Voordeel van de Victron is dat die compatibel is met andere merken/systemen, en ja, dan zijn die duur in aanschaf, maar op het totaal plaatje goedkoper.
En nee, ik heb geen aandelen in Victron

https://www.youtube.com/watch?v=s-ydW2LS1lE
https://www.offgridcentrum.nl/

**Geplaatst**: 07-10-23 16:20

Geplaatst: 07-10-23 16:20

Sansevieria schreef:
Interessant topic, wij wonen inmiddels terug in de "bewoonde wereld" hebben dus niks meer met IBA van doen, maar ik blijf me wel inlezen in het thema off-grid.

O.a. door de steeds maar hoger wordende energiekosten, en doordat we pas een boot hebben aangeschaft met zonnepanelen en Victron omvormer denk ik dat ook in huis zelf opslaan van je opgewekte stroom goedkoper mogelijk moet zijn dan nu doorgaans het geval is dmv een Tesla of Sessy.

Wij hebben op de boot een flink zonnepaneel, een Victron omvormer en een paar zware accu's.
Je kunt hiermee gemakkelijk een week zonder stroom ergens liggen, opladen kan ook door de motor te starten, maar dat hoeft niet in principe.

De site in onderstaande link is heel informatief, en nav het filmpje denk ik, wat let me om thuis ook, net als op de boot, die Victron als (nood)stroom voorziening te laten functioneren, ook als het netwerk plat gaat, als ik de uitleg goed begrepen heb zou dat moeten kunnen, nu heb ik momenteel (nog) te weinig verstand van deze materie, maar we verdiepen ons daar zo goed mogelijk in.

Voordeel van de Victron is dat die compatibel is met andere merken/systemen, en ja, dan zijn die duur in aanschaf, maar op het totaal plaatje goedkoper.
En nee, ik heb geen aandelen in Victron

https://www.youtube.com/watch?v=s-ydW2LS1lE
https://www.offgridcentrum.nl/

En natuurlijk victron zelf: https://www.victronenergy.nl/

Op die site staat ook wel nuttige info. Dat die meer gericht is op voertuigen, doet aan het principe niet zoveel af.

Daarnaast zijn er nog wel enkele fabrikanten van dit spul maar goedkoop wordt het ook bij hen niet.

**Geplaatst**: 07-10-23 18:02

Geplaatst: 07-10-23 18:02

@Ikke, met name de info op het youtube filmpje is wat interessant is.
Het gaat niet alleen om de opslag van je opgewekte energie, daar zijn nu ook thuisbatterijen voor te gebruiken.

Maar de vraag is, kun je met zo een systeem op termijn volledig off-grid?
Afhankelijk van je energie verbruik natuurlijk, en of je bereid bent je gebruik ook aan te passen op wat en wanneer je opwekt.

**Geplaatst**: 07-10-23 18:08

Geplaatst: 07-10-23 18:08

Sansevieria schreef:
@Ikke, met name de info op het youtube filmpje is wat interessant is.
Het gaat niet alleen om de opslag van je opgewekte energie, daar zijn nu ook thuisbatterijen voor te gebruiken.

Maar de vraag is, kun je met zo een systeem op termijn volledig off-grid?
Afhankelijk van je energie verbruik natuurlijk, en of je bereid bent je gebruik ook aan te passen op wat en wanneer je opwekt.

Houdt er rekening mee dat er weleens een verbod zou kunnen komen op off-grid, zeker in de bebouwde omgeving.

Ja, je kunt met dergelijke systemen in theorie off-grid gaan, ook nu al, maar de uitdaging zit 'm in de ruimte die zo'n systeem in neemt. Woon je vrij en buitenaf, is dat niet zo relevant maar in een rijtjeshuisje uit de premie-A-woning-tijd zou die ruimte weleens een dingetje kunnen zijn.

**Geplaatst**: 07-10-23 18:21

Geplaatst: 07-10-23 18:21

ikke schreef:
Sansevieria schreef:
@Ikke, met name de info op het youtube filmpje is wat interessant is.
Het gaat niet alleen om de opslag van je opgewekte energie, daar zijn nu ook thuisbatterijen voor te gebruiken.

Maar de vraag is, kun je met zo een systeem op termijn volledig off-grid?
Afhankelijk van je energie verbruik natuurlijk, en of je bereid bent je gebruik ook aan te passen op wat en wanneer je opwekt.

Houdt er rekening mee dat er weleens een verbod zou kunnen komen op off-grid, zeker in de bebouwde omgeving.

Ja, je kunt met dergelijke systemen in theorie off-grid gaan, ook nu al, maar de uitdaging zit 'm in de ruimte die zo'n systeem in neemt. Woon je vrij en buitenaf, is dat niet zo relevant maar in een rijtjeshuisje uit de premie-A-woning-tijd zou die ruimte weleens een dingetje kunnen zijn.

Ja, kosten van een gemeenschappelijk systeem zijn nu eenmaal beter te dragen met meer deelnemers. Uitzonderingen inderdaad zijn aansluitingen die verder van elkaar af staan en/of verder van de hoofdstructuur liggen. Je zou zelfs kunnen krijgen dat die juist richting off-grid gestimuleerd worden om de kosten laag/lager te houden.