Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Moderators: Essie73, NadjaNadja, Muiz, Telpeva, ynskek, Ladybird, Polly

Toevoegen aan eigen berichten
 
 
crazycactus

Berichten: 10972
Geregistreerd: 06-02-05
Woonplaats: Mussel

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 08-01-23 22:49

@thea, ik deed agrarisch onderwijs, daar hoorde verwerking van agrarische producten (VAP) bij als schoolvak. Dus ik heb veel rare dingen gemaakt zoals advocaat bijvoorbeeld

TheaD

Berichten: 663
Geregistreerd: 27-01-06
Woonplaats: Zweden

Link naar dit bericht Geplaatst door de TopicStarter : 15-01-23 23:19

crazycactus: Vandaar, was het een leuke opleinding en doe je nu ook een baan in deze richting?
Sharani: Dankjewel <3

Rantsoenering, hoe goed ben jij voorbereid?


Ieuww! Op het moment dat ik het voel ruik ik het ook! Het snotterige, natte, stinkende vruchtvlees druipt van mijn vingers! Bah! Een rotte aardappel.... Bijna net zo erg als een rot ei! Zo halverwege de winter zit er altijd wel zo´n aardappel in de kist. Als ik geluk heb zie ik hem liggen maar ja, als je even snel wil en dus niet het hele deksel eraf haalt maar even snel tussen een kier een hand vol aardappels wil pakken... Tsja dan heb je een voltreffer. Ik veeg mijn hand af aan een oude lap en zet de voorraad doornemen op mijn mentale to-do lijst.

Afbeelding

`S middags zit ik op mijn knieen in het hooi en sorteer de aardappelen van de ene kist in een andere. Hier en daar zitten er wat zachte tussen maar gelukkig blijft het bij 1 rotte deze keer. Ik kijk gelijk even bij alle andere voorraad die we nog hebben en schrijf gelijk op een lijst waarvan we meer moeten gaan eten of we het product misschien moeten rantsoeneren om ervan te kunnen genieten tot de volgende oogst.

1,2,3... 30,32,33 Pompoenen, deze gaan op de lijst waarvan we meer moeten eten. Voorraad kast nog goed gevuld, doorgaan met het gebruik zoals altijd. Voldoende uien, een goede bron van vitamine C zo in de winter..... terwijl ik hier zo mee bezig ben valt mijn oog op een klein artikeltje met een uitmaning.

Afbeelding

Ha! Een makkie! Is mijn eerste gedachte. Wij hebben immers bijna alles zelf toch!? Maar als ik de lijst met gerantsoeneerde waren lees wordt mijn zelfverzekerdheid al een stuk minder...

De lijst

    Havermout 112gr
    gort 75gr
    rijst 48gr
    meel 117gr
    boter/olie 250gr
    suiker 447gr
    kaas 28gr
    ei 1stuk
    thee 6,3gr
    specerijen 2gr

Hmm, warm eten lijkt mij geen probleem (lang leve de boerderij :) ) net als de enorme hoeveelheid suiker (wat ook gebruikt moest worden voor inmaak, maar dan nog) maar de hoeveelheid graanproducten en thee.... Dit lijkt mij een hele uitdaging en leuk om een keer te testen. Zeker als je bedenkt dat dit ook de producten zullen zijn die bij een eventuele krisis of oorlog weer schaars zullen worden.

Zo, de uitdaging aanvaard! Wordt vervolgt

Ik hoor graag hoe jij over rantsoenering denkt. Denk je dat je het zou redden als er zoveel producten zo schraars zijn? Wat/welk product/gerecht zou je het meest missen?

Sharani
Berichten: 4761
Geregistreerd: 23-03-07
Woonplaats: Fryslân

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 15-01-23 23:33

Het lijkt mij erg moeilijk, maar wel goed om eens bij stil te staan in onze overvloed maatschappij. Waar we zo gewend zijn alles altijd ter beschikking te hebben. Zou goed zijn om af en toe eens met rantsoeneren te oefenen.

Prairy

Berichten: 10424
Geregistreerd: 28-12-03

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 15-01-23 23:39

Eerlijk gezegd heb ik daar nog nooit over nagedacht. Wel heb ik laatst mijn voorraadkast goed ingericht en opgeschreven wat ik allemaal heb, al heb ik het daarna niet meer bijgewerkt.

Ik ben wel blij dat we ons voedselbos hebben aangelegd, zodat we in geval van nood in ieder geval in de zomer nog wat fruit hebben. En volgend jaar gaan we meer moestuin maken en bezig houden met verwerken van de oogst.

Ik kijk uit naar jouw verhalen daarover ter inspiratie <3

crazycactus

Berichten: 10972
Geregistreerd: 06-02-05
Woonplaats: Mussel

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 17-01-23 21:12

@thea nee totaal niet, ik ben tandartsassistente

daffie1986
Berichten: 4325
Geregistreerd: 26-04-05
Woonplaats: Southland, Nieuw-Zeeland

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-01-23 18:17

Wat staan er weer prachtige verhalen tussen zeg.

TheaD schreef:
De lijst

    Havermout 112gr
    gort 75gr
    rijst 48gr
    meel 117gr
    boter/olie 250gr
    suiker 447gr
    kaas 28gr
    ei 1stuk
    thee 6,3gr
    specerijen 2gr

Hmm, warm eten lijkt mij geen probleem (lang leve de boerderij :) ) net als de enorme hoeveelheid suiker (wat ook gebruikt moest worden voor inmaak, maar dan nog) maar de hoeveelheid graanproducten en thee.... Dit lijkt mij een hele uitdaging en leuk om een keer te testen. Zeker als je bedenkt dat dit ook de producten zullen zijn die bij een eventuele krisis of oorlog weer schaars zullen worden.

Zo, de uitdaging aanvaard! Wordt vervolgt

Ik hoor graag hoe jij over rantsoenering denkt. Denk je dat je het zou redden als er zoveel producten zo schraars zijn? Wat/welk product/gerecht zou je het meest missen?


Mogen jullie eigenlijk foerageren in Zweden, of lag dat ook aan banden tijdens die rantsoenering?
Met al die berken en dennen kunnen jullie altijd nog meel maken van de bast, of dennen brood, denne pollen om het bloem mee te strekken of dennenaald thee.

Die hoeveelheid havermout komt wel goed, dan houden we zelfs nog over. Die gort weet ik niet of dat erin gaat, nog nooit gemaakt of geprobeerd. Zolang internet bestaat denk ik dat we wel recepten zouden kunnen vinden, maar ik zou echt niet weten wat ik hier mee zou moeten maken.

Ik ben heel blij met mijn voorraadkast en zojuist nieuw gekochte vriezer. Ik denk dat we alles bij elkaar eten voor 3 maanden hebben, verdeeld over verschillende opslag methodes. We hebben dus een deel ingemaakt, ingeblikt en ingevroren. En die voorraad blijft groeien.

Hevonen

Berichten: 6081
Geregistreerd: 21-01-04
Woonplaats: up north

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-01-23 21:18

IN Finland is tijdens periodes van hongersnood, vaak gemalen berkenbast gebruikt als aanvulling op het meel voor brood. Dat lijkt misschien wel nuttig, maar geeft zeer ernstige en uiteindelijk dodelijke nierschade. Ik meen dat ook dennennaalden schadelijk zijn, maar weet dat niet zeker.

daffie1986
Berichten: 4325
Geregistreerd: 26-04-05
Woonplaats: Southland, Nieuw-Zeeland

Link naar dit bericht Geplaatst: 28-01-23 22:27

Hevonen schreef:
IN Finland is tijdens periodes van hongersnood, vaak gemalen berkenbast gebruikt als aanvulling op het meel voor brood. Dat lijkt misschien wel nuttig, maar geeft zeer ernstige en uiteindelijk dodelijke nierschade. Ik meen dat ook dennennaalden schadelijk zijn, maar weet dat niet zeker.


Sorry, ik bedoelde de binnen bast. Van de informatie die ik kan vinden werd het in overvloed gegeten door de Sami's (is dat de juiste Nederlandse vertaling? Sami people?)

https://nordicfoodlab.org/blog/2015/11/tree-bark/

Hevonen

Berichten: 6081
Geregistreerd: 21-01-04
Woonplaats: up north

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 29-01-23 00:09

Dat klopt wel dat het werd gegeten, maar het diende vooral als 'maagvulling', het bevatte weinig voedingswaarde. Het was dus iets dat net als bij ons de 'bloembollen' in tijden van hongersnood en gebrek werd gegeten. Langdurig of veelvuldig gebruik is erg slecht voor je.

En ja, Sami is correct :)

gerlienke
Berichten: 1564
Geregistreerd: 17-12-04
Woonplaats: Eibergen

Link naar dit bericht Geplaatst: 12-02-23 17:48

Ik heb de cottage cheese gemaakt :D
De melk is mooi overgekookt, maar dat mag de pret niet drukken.

Afbeelding

Ik denk dat ik dit vaker ga doen, maar dan met andere kruiden en knoflook erdoor. :)

jeetje77

Berichten: 3789
Geregistreerd: 28-11-14
Woonplaats: In de buurt van water, zout en zoet

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 12-02-23 17:56

Oh mooi....

TheaD

Berichten: 663
Geregistreerd: 27-01-06
Woonplaats: Zweden

Link naar dit bericht Geplaatst door de TopicStarter : 13-02-23 21:13

daffie1986: Wildpluk was vrij tijdens de de oorlog maar niet heel gebruikelijk. Een kennis van mij heeft knäckebröd gebakken van eikels en ook koffie van eikels gemaakt. Maar het was nog een heel proces met uitlekken onder stromend water en weet ik wat al dan niet meer... Niet iets waar ik op dit moment verstand van heb...

Gerlienke: Wat leuk *\o/* Dat vind ik heel leuk om te zien :)

De rantsoeneringsweek


De rantsoeneringsweek begon een dag van te voren met het uitmeten van de rantsoenering. We zijn met twee personen, dus ik heb alles twee keer genomen en heb de uitgemeten porties voor deze week op een speciaal plekje in de kast gezet. Zodat het gemakkelijker is om mijn rantsoen bij te houden. Nu kon ik ook goed zien hoe weinig het eigenlijk was! Met een mok dampend hete chocolademelk maak ik een menu voor de komende week. Aardappels en wortels moeten in ieder geval uit de voorraad gehaald worden. Met een mand glibber ik over het bevroren pad naar de schuur. Halverwege blijf ik even staan. Hoor de vogels toch zingen! Dit geeft echt een beetje voorjaarsgevoelens, zeker nu de dagen ook al weer zoveel langer zijn geworden. In de schuur vul ik mijn mand met de mooiste aardappelen, wortelen en een koolraap, hij is zo zwaar geworden dat ik twee handen nodig heb om hem op te tillen.

Afbeelding

Bij het licht van een flakkerende kaars zet de ik ons eerste ontbijt van de week vast klaar. Havermoutpap. Ik vond het recept ervoor in het oude kookboek van mijn moeder met recepten uit de jaren 50. 40 g havermout en 0,5 liter melk zou genoeg zijn voor twee personen. Ik was erg sceptisch, het klinkt vrij weinig havermout en veel melk... Morgen maar eens kijken hoe dat uitpakt....

Ontbijt dag1

Afbeelding

Na 15 minuten koken bleek het een hele goede pap te zijn! We hadden ook een beetje appelmoes die ik had ingemaakt.

resultaat: voor herhaling vatbaar

Afbeelding

Middag: Bonensoep met brood. Voor het brood nam ik een half meelrantsoen, dwz. 117 gr en om er meer van te maken heb ik er 60 gr gekookte aardappelpuree door gemengd. 1 tl gist, een beetje zout en +-60/80 ml warm water. Meng als een gewoon brooddeeg en laat 1 uur op een warme plaats staan. Verdeel het deeg in 6 stukken en laat 30 min rijzen. Om hout te besparen heb ik ze in een koekenpan 10 minuten per kant op laag vuur gebakken.

Afbeelding

Afbeelding

Voor de soep had ik alle ingrediënten uit eigen tuin, bruine bonen, prei, uien, wortelen en tomaten uit blik.

Resultaat: Erg lekker en vullend! Het brood was zacht en donzig, het was gewoon jammer dat ik er maar één had, mijn man kreeg er twee. Hij werkt in het bos ;)

Avond: Een stevige stamppot met ingrediënten uit eigen tuin

Dag 2:

Hetzelfde eten als de dag ervoor

Havermout, bonensoep met aardappelbrood als lunch en stamppot in de avond.

Dag 3:

Ontbijt: Gerstepap 100g gerst, 4dl water, beetje zout. Geserveerd met aardbeienjam/saus. Zwarte thee

Diner: Currystoofpot (10g aardappelmeel) met wortelen, pastinaak, uien en aardappelpuree. Geserveerd met augurken en een glas melk.

Afbeelding

Avond: Had veel aardappelpuree over, wat zowel goedkoop als vullend is, dus het was gebakken aardappelpuree met appelmoes voor het avondeten. Kamille thee.

Later op de avond aten we zelfgemaakte yoghurt met aardbeienjam, heerlijk :)

Afbeelding

Dag 4

Ochtend: De dag begonnen met rijstepap. Niks mis met pap in de ochtend maar ik heb nu al zin in pannenkoeken, meusli en ga zo maar door ;) Ik weet het, ik ben verwend.... ik had de dag ervoor de rijst al gekookt dus het was gewoon een kwestie van mengen met de melk en vervolgens koken tot de juiste consistentie. Naar smaak een lepel honing en kruisbessen toegevoegd.

Afbeelding

Diner: had nog een kleine currypot over. Nog wat aardappelen, wortelen en prei gekookt zodat het een hele maaltijd was. Van het kook water een beetje jus gemaakt (6g aardappelmeel) Melk vermengd met aardbeiensiroop in plaats van thee

Afbeelding


Afbeelding

Avond: aardappelsalade met geraspte wortel, augurk en rode biet, kleine ui en een saus met yoghurt en peterselie. Kamille thee

Dag 5:

Ochtend: Havermout

Diner: gebakken aardappelen/wortelpuree met augurken

Afbeelding

Avond: "hasselback" gebakken aardappelen met gebakken geraspte wortel met shoarmakruiden en yoghurtsaus

Afbeelding

Dag 6:

Ochtend: Havermout

Diner: Stoofpotje op groenten en aardappelen

Avond: aardappel/kaas "kroketten" met knoflook/peterselie-yoghurtsaus

Afbeelding

Dag 7:

Ochtend: Pompoenpannenkoekjes met suiker, thee (eindelijk)

Afbeelding

Diner: Aardappelpuree met pompoenstamppot en Vegetarische haverburger

Afbeelding

dessert: Krentjebrij!

En thee natuurlijk!

Avond: Pastinaaksoep

Het was echt feest op ons laatste rantsoen! Het was een leuke en leerzame week!

We kwamen tot de conclusie dat wij veel meer verschillende soorten planten voor thee zouden moeten verzamelen, en kregen ook een goed recept voor wilgenroosjethee! Dit zo ongeveer zo smaken als zwarte thee. Al voordat ik aan de project meedeed heb ik zaden voor cichorei gekocht, maar het zal nog wel even duren voordat we dit kunnen oogsten ;) We kwamen goed uit op het rantsoen al merkte ik dat de hoeveelheid aardappelen sneller afnam dan normaal, dus in de crisissituatie zou om veel meer van de te laten groeien.

Deze week was het erg goedkoop. Ik kocht maar 8 liter melk, wat genoeg was voor yoghurt, 200 gram boter en melk voor de pap. Het overige had ik al in huis of uit eigen teelt :)

Sharani
Berichten: 4761
Geregistreerd: 23-03-07
Woonplaats: Fryslân

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 13-02-23 21:37

Dat zal zeker een leerzaam weekje geweest zijn. Je bent wel echt super creatief met maaltijden bedenken. Denk dat de meeste mensen (ik ook :o ) het echt heel moeilijk zouden hebben met zo’n rantsoen.
Vind het ook zo knap dat je zelf alles maakt zoals yoghurt en boter. Het lukt mij niet eens om een fatsoenlijke zuurdesem starter te maken :=.

pinto_1

Berichten: 2715
Geregistreerd: 18-05-09
Woonplaats: Nordhorn

Link naar dit bericht Geplaatst: 13-02-23 22:00

Superleuk om te lezen. Van het weekend nog geprobeerd om zelf een brood te bakken (wat helaas niet lukte), dus ben echt jaloers om te zien hoeveel je zelf maakt. ;)

Eet je trouwens alleen vegetarisch?

Prairy

Berichten: 10424
Geregistreerd: 28-12-03

Link naar dit bericht Geplaatst: 13-02-23 22:19

Wat leuk weer, en leerzaam dat je ziet waar je extra van nodig zou kunnen hebben.

Wat heb je al voor thee, qua kruiden?

Ik was vandaag ook heerlijk in het zonnetje naar de vele vogels aan het luisteren, echt fantastisch.

pmarena

Berichten: 52063
Geregistreerd: 09-02-02

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 14-02-23 07:16

Wat ben je goed bezig geweest zeg +:)+

Mij viel ook meteen de vracht suiker tov de rest op... je zou denken dat dat toch ook schaars zou worden...?

TheaD

Berichten: 663
Geregistreerd: 27-01-06
Woonplaats: Zweden

Link naar dit bericht Geplaatst door de TopicStarter : 14-02-23 20:24

Sharani: Wat gaat er niet goed bij je zuurdesem? Misschien kan ik je helpen?

Pinto_1: Zonde dat je brood mislukt was... Dat gebeurde mij ook regelmatig toen ik pas begonnen was. In het begin zou ik een keer zelf pizzabodems maken, recept opgezocht, maar het deeg was zo nat en plakkerig en ik had geen idee hoe ik dat kon oplossen en heb het dus gefrustreerd in de afvalemmer gekwakt... Toen ik een aantal uren later in de keuken kwam was het deeg helemaal over de rand gerezen _O- Gelukkig ben ik dit stadium nu voorbij, gewoon blijven proberen, er komt een dag dat het wel allemaal goed lukt!

en ja, wij eten alleen vegetarisch

Prairy: Op dit moment heb ik vooral kamille....De meeste kruidentheetjes smaken een beetje naar hooi in mijn beleving dus ik ben extra benieuwd naar de gefermenteerde wilgenroosjesthee... Heb jij nog tips waar je ook thee van zou kunnen maken?

pmarena: De suiker moest ook gebruikt worden voor de inmaak dus het was de bedoeling dat je het op ging sparen, maar dan alsnog zou ik nooit zoveel suiker gebruiken.... Ik weet het niet zeker maar volgens mij was suiker ook geen import dus als de suikerbieten maar groeiden was er ook geen schaarste.....

Prairy

Berichten: 10424
Geregistreerd: 28-12-03

Link naar dit bericht Geplaatst: 14-02-23 20:49

Ik vind citroenmelisse lekker, frambozen blad is niet super lekker maar schijnbaar vooral voor vrouwen wel heel gezond. En natuurlijk munt (al ben ik geen fan van munt maar dat is persoonlijk). Vooral munt behoudt ook goed de sterkte qua smaak, van citroenmelisse gedroogd vind ik dat iets minder maar dat kan ook zijn omdat ik dat pas na 2 jaar eens ging gebruiken :+

Je kunt ook aardbeien drogen en die als thee gebruiken. Kan ook met gedroogde appels.

En verder kan ik dit boekje aanraden:
Afbeelding

Suliko

Berichten: 5034
Geregistreerd: 06-12-14
Woonplaats: Utrecht

Link naar dit bericht Geplaatst: 14-02-23 20:57

Zelf zet ik heel graag thee van de volgende gedroogde kruiden, ik denk dat je ze allemaal wel zelf in de tuin kan groeien: kamille, goudsbloem, tijm, verveine (citroenverbana), echinacea, lavendel, munt.

Emj_23
Berichten: 1433
Geregistreerd: 09-08-16
Woonplaats: In het zuiden des lands

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 14-02-23 21:14

Van Salie kan je ook heerlijke thee maken. Is in mijn stadstuin een vaste plant, maar denk dat ie in Zweden ook wel zal overhouden op een beschut plekje. Echt een aanrader!

Suliko

Berichten: 5034
Geregistreerd: 06-12-14
Woonplaats: Utrecht

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 14-02-23 21:41

Oh ja, salie gebruik ik inderdaad ook wel eens!
Vooral met keelpijn en verkoudheid (veel slijm) vind ik tijm en salie echt een geweldige combinatie.

Sharani
Berichten: 4761
Geregistreerd: 23-03-07
Woonplaats: Fryslân

Link naar dit bericht Geplaatst: 14-02-23 21:52

TheaD schreef:
Sharani: Wat gaat er niet goed bij je zuurdesem? Misschien kan ik je helpen?

.


Het komt niet tot leven, zeg maar. Gebruik biologisch volkoren tarwe meel, maar las ergens dat roggemeel beter zou werken? Weet jij dat? Misschien is het te koud in de woonkeuken. Als de hout kachel aan staat is het wel lekker warm, maar ‘s nachts en als ik niet thuis ben is het vrij fris. Doe wel netjes iedere 12 uur door roeren en 1 keer per dag meel en water erbij.

Marcella

Berichten: 41071
Geregistreerd: 24-04-01
Woonplaats: Ergens onder een brug.

Re: Leven als Laura. Mijn kleine huis op de prairie.

Link naar dit bericht Geplaatst: 14-02-23 22:22

Goudsbloem, rozemarijn en dropplant is ook voor in de thee te gebruiken.

TheaD

Berichten: 663
Geregistreerd: 27-01-06
Woonplaats: Zweden

Link naar dit bericht Geplaatst door de TopicStarter : 14-02-23 22:50

[/quote]

Het komt niet tot leven, zeg maar. Gebruik biologisch volkoren tarwe meel, maar las ergens dat roggemeel beter zou werken? Weet jij dat? Misschien is het te koud in de woonkeuken. Als de hout kachel aan staat is het wel lekker warm, maar ‘s nachts en als ik niet thuis ben is het vrij fris. Doe wel netjes iedere 12 uur door roeren en 1 keer per dag meel en water erbij.[/quote]

Koud zou niet echt uit hoeven maken, hier is het ook koud(onder de 10 graden), te warm is eerder een probleem. Ik had in het begin vaak het probleem dat het zuurdeeg te dun was en er zo'n bruine natte laag op kwam. Een dikker zuurdeeg doet het beter, dus niet zo dun als pannenkoekenbeslag maar meer richtig oliebollenbeslag. Dus meer meel als water toevoegen. Zelf bak ik elke dag met mijn zuurdeeg en geef hem dan 1dl meel en zoveel water tot de juiste dikte te eten. Dan is het na 6 tot 8 uur zeker verdubbeld. Hoe meer zuurdeeg er in je pot zit hoe meer eten die nodig heeft. Misschien zou je nu in de opstart fase wat vaker zuurdeegpannekoeken of sourdough biscuits kunnen bakken. Deze hebben niet echt de rijskracht van het zuurdeeg nodig, er gaat immers ook bakpoeder in, om je zuurdeeg niet te groot te laten worden.

Geen idee of je wat aan mijn informatie hebt en of het duidelijk is zo...

Bedankt iedereen voor de goede thee tips <3 Daar ga ik mee aan de slag. Een hoop van de genoemde planten groeien ook in Zweden en sommige planten heb ik al in de tuin staan. Zoals goudsbloem, salie, munt ( niet uit te roeien, die planten...) en tijm.

Marcella

Berichten: 41071
Geregistreerd: 24-04-01
Woonplaats: Ergens onder een brug.

Link naar dit bericht Geplaatst: 14-02-23 22:54

Tijm is ook heerlijk voor in de thee. <3

Dat drink ik als ik veel last heb van slijm.

Mijn tijm ziet er behoorlijk dood uit. -O-