Geplaatst: 31-08-22 20:19 Wel bestaat rouwverwerking uit meestal 5 stappen waarin je als persoon 'leeft'. Sinds ik deze kennis heb opgedaan op school snap ik rouwverwerking een stukje beter en kan zware verliezen ook beter een plek geven.
Stap 1 is vaak dat je in de ontkenning zit , dat houdt in het gevoel van ongeloof en schok dat iemand er niet meer is.
Stap 2 is gek genoeg woede wat vaak wordt geprojecteerd op de omgeving. Dit kan bijvoorbeeld inhouden dat je boos bent dat iemand je achtergelaten heeft.
Stap 3 Onderhandeling , een gevoel van machteloosheid waarbij veel twijfel ontstaat aan jezelf en de omgeving.
Stap 4 Depressie. De fase van onderhandeling en woede gaat voorbij dit is echt de fase waarin je je heel rot en verdrietig kunt voelen.
Stap 5 aanvaarding van het verlies of het verlies een plekje kunnen geven.
Ik kon helaas mijn boek zo even niet vinden hierover maar ik mis nog de stap dat je opeens denkt ik ga een hele gezonde levensstijl aan en alles aanpassen. Ik heb toen mijn oma was overleden ook een boekje gelezen die mijn oma had gekregen toen mijn opa overleed , ik vond het erg waardevol naast dat ik het heel interessant vond. Iedereen pakt rouwverwerking weer anders aan.
Mijn oma is vorig jaar na een erg lange en stressvolle periode ook overleden aan de gevolgen van longkanker. Ze was toen 76 en zo fit als maar kon. Ze fietste heel Groningen door en ging 3x in de week naar de sportschool. Ze had ook nog een soort van vakantiehuisje in Groningen waar ze nog de hele tuin deed. Ze woonde op de eerste etage en een lift was er niet. Een hele zelfstandige en sterke dame om het zo maar te zeggen. Elke week ging ze wel op stap met mensen mede omdat ze nog erg goed te been was. Ondanks dat ze alleen woonde redde ze zich meer als prima. Dat maakte het ziek worden ook erg moeilijk , ze verloor eigenlijk alles van haar zelf mijn oma had eigenlijk een mega grote rouwverwerking voor de kiezen. Nu rookte ze wel stiekem maar eigenlijk rookte ze al toen ze 14 jaar oud was en dat is er altijd een beetje ingebleven , helemaal nadat haar man overleed was ik ergens ook wel kan begrijpen dat je dan makkelijker een verslaving opbouwt.
Ze werd ziek verklaard in september 2019. Dat weekend voordat ze werd opgenomen heb ik met een vriendin nog bij haar geslapen omdat we naar een festival gingen in Groningen. We waren nog geen paar uur weg of ze begon met het ophoesten van bloed na het sporten. Diezelfde avond werd ze nog opgenomen in het ziekenhuis met mogelijk een longembolie. Helaas had ik toen al wel het gevoel dat het echt flink mis was en het om kanker zou gaan. Helaas werd dat gevoel een aantal weken later bevestigd. Wij hebben altijd meer geweten over de uitzaaiingen dan mijn oma zelf. Mijn oma was flink in paniek dus om die reden hebben we de uitzaaiingen altijd een beetje stil gehouden. Levensverwachting was vanaf dat moment nog ongeveer 2 jaar.
Eigenlijk ging het 1,5 jaar nog hartstikke goed. Er waren natuurlijk wel wat tegenslagen zoals het verwijderen van een tumor waarbij ze vocht kreeg achter de maag waardoor ze erg ziek bleef. De dokter had dit nog nooit gezien. Op een dag knapte het vocht en kwam alles eruit en was ze acuut weer beter en kon ze weer naar huis. Daarna is ze heel erg ziek geworden van de immuuntherapie was ook een gok was het zou waarschijnlijk niet helpen maar je pakt elke kans om beter te worden. We hebben meerdere malen afscheid genomen maar steeds krabbelde ze er weer bovenop.
Helaas ging het daarna erg bergafwaarts. Thuis kwam al snel een apparaat voor de beademing en die ging ook snel naar de hoogste stand. Op den duur hield het zelfstandig thuis wonen echt op. Nog iets waar mijn oma erg veel moeite mee had. Ze werd overgeplaatst naar een hospice. Later toch weer even twijfel maar met wat druk van de familie is ze toch gegaan maar het was een hele zware en moeilijke beslissing. De hospice zou betekenen dat het einde er nu echt aan zat te komen.
In de hospice was ze wisselend ziek en beter. Ze had hele goede dagen , maar ook hele slechte. Ze kwam eigenlijk niet echt meer buiten maar had nog wel af en toe een wens. Zo had ze een keer enorm nog zin in patat. De zorgverleners zijn daar de minste niet en zo zat ze samen met een zorgverlener een bord patat te eten. De zorginstelling was ook erg schappelijk naar ons en het bezoek zo zat er vanwege de coronaregels voor ons geen maatregelen op bezoek. Mijn oma deed het ook erg goed op bezoek , alleen werd het op den duur te vermoeiend maar wou ze daar niet aan toegeven. Dit heeft bij ons thuis tot ook veel discussies geleid. De ene helft vond dat ze het lekker moest doen met de reden als ze er niet meer is kan ze nog genoeg slapen en het zorgt niet voor levensverlening met meer rust. De andere helft was dus voor meer rust.
Ze besloot toch nog om een tweede coronavaccinatie te halen en daarna is het helaas erg bergafwaarts gegaan. Ik wou nog voorleggen of een tweede vaccinatie wel verstandig was omdat je dat vaak las in die periode dat het voor iemand met een laag immuunsysteem verkeerd uit kan pakken. Maar omdat ik altijd wel van die stomme twijfelgevoelens heb , heb ik niks gezegd. ( ik ben niet tegen vaccinaties dit pakte verkeerd uit voor het individu. ) Hierna is ze flink ziek geworden en is het sneller gegaan. Eigenlijk ben ik deels ook wel dankbaar dat de lijdensweg misschien wel korter is geweest.
Mijn oma had een euthanasieverklaring maar wou hier nog niks van weten toen ze heel beroerd werd en eigenlijk alleen maar kon overgeven. Mijn vader kon 24/7 een dossier van haar inlezen en van de een op andere dag las hij midden in de nacht. Mevrouw heeft haar zuurstofslang uit haar neus getrokken en wil niet meer verder. Die ochtend hoorde ik mijn vader al heel vroeg weggaan en wist ik eigenlijk al wel genoeg. Mijn oma was vastbesloten en wou graag euthanasie plegen.
We zijn met de gehele familie bij haar geweest om afscheid te nemen. Ik zag geen emotie meer bij haar ze was niet verdrietig , niet bang , niet boos en ze was gewoon helemaal op. Ze was heel mager geworden en haar handen en voeten te zien begon het einde er al aan te komen en had het ook echt niet langer meer gekund. Ze had nog wel gekozen voor een manier waarbij het langzaam ging en het middel steeds iets opgehoogd werd. Tja wat zeg je op zo'n laatste moment je wilt zoveel zeggen maar eigenlijk wist ik het ook niet meer ik was wel opgelucht dat ze zelf geen emotie meer liet zien dat betekende voor mij dat ze het echt niet meer verder wou en de lol er voor haar vanaf was en ze er klaar voor was om te gaan. Dat heeft mij ontzettend veel rust gegeven. Ik vond het bijvoorbeeld gek genoeg ook veel erger voor mijn vader en haar beste vriendin dat was zo ontzettend verdrietig om te zien dat brak mij eigenlijk nog veel meer.
Bij het moment dat ze het eerste middel kreeg toegediend ben ik naar buiten gegaan. Mijn oma had een aantal maanden daarvoor gezegd ik wil geen open kist want ik wil niet dat mensen mij daar zo zien liggen dan vindt ik raar. Ik wou dat respecteren ook al had ze het tegen mij persoonlijk gezegd. Ik heb ook nog eigenlijk om goedkeuring gevraagd of ze het niet erg vond dat ik niet zou kijken als het zover was. Zij vond het voor mij belangrijker dat ik haar zou herinneren zoals ze was. Toen wou ik eigenlijk ook maar één ding en dat was weg uit de hospice het voelde al alsof mijn oma er niet meer was en ik niks te zoeken had in dat gebouw.
Wel vond ik het heel mooi om te zien dat één van haar vaste zorgverleners erbij was en ook moeite had om haar tranen in te houden ze had een enorme klik met mijn oma. Ik heb altijd nog een beetje spijt dat ik haar nog niet apart even heb aangesproken en bedankt. Ze liep mij later duidelijk nog met emotie voorbij wou haar toen eigenlijk ook zo graag nog even een hart onder de riem steken. Waarschijnlijk omdat ik zelf in de zorg werk en je altijd een soort van professioneel moet blijven dacht ik misschien dat het niet passend was. Had ik achteraf toch moeten doen , maar goed ik zat daar ook een beetje als een zombie in de gang.
Het heeft nog heel lang geduurd voordat het hart van mijn oma gestopt is. Haar hart was nog veelte goed en al met al heeft het bijna 30 uur geduurd. Ik heb ook niet gehuild toen het gebeurd was het voelde meer een soort enorme rust over mij heen komen. Ik was voor haar zo blij dat ze geen pijn meer voelde en geen zorgen meer had. Vanwege corona duurde het een dikke week voordat het afscheid zou zijn. In deze week ben ik wel naar stage/werk gegaan ik was de afleiding wel nodig. Volgens mij heb ik die week zelfs nog een examen gedaan. Eén van haar laatste vragen was of ik mijn opleiding had gehaald. Ik was bijna klaar maar heb toen tegen haar gezegd dat ik die zeker ga halen dus het was ook een enorme motivatie om haar toch nog even heel trots te maken.
Pas bij de crematie begon ik te breken en heb ik alles eruit gehuild. Het was een vrij korte maar heel passend bij mijn oma precies zoals ze het gewild zou hebben. En met de skyline van Groningen op de achtergrond vond ik dit ook een hele mooie locatie. Het was een prachtig afscheid met ook hier en daar wat humor. Wat heb ik platgelegen om haar schoonzus die eigenlijk al zwaar dementerend is en zo over de bloemen heenreed het gaf ook wat lucht en daarbij kon ik mijn oma haast net niet horen mopperen want oh wat zou ze geflipt zijn als ze er naast had gelopen
Maar goed daarna merk je al snel dat iedereen zijn leven weer oppakt. Helaas erg veel ellende gehad daarna om geld ik was er op den duur zo zat van want het gehele verdriet bestond nu uit jaloezie en zoveel mogelijk geld scoren met name mijn oom heeft ons echt nog een schop nagegeven. Ik was bijna in staat om het gekregen geld en de tv die ik heb gekregen persoonlijk naar hem toe te brengen en te zeggen dat spullen en geld duidelijk belangrijker zijn voor hem dan zijn moeder. Ik ben hier bijvoorbeeld nog ontzettend boos om ik hoef mijn oom ook niet weer te zien of te spreken.
Ik heb mijn leven ook eigenlijk snel weer opgepakt. Helaas ben ik mijzelf wel heel erg tegengekomen en heeft haar dood toch meer impact gehad op mij alleen uit het bij mij niet in huilen maar eerder in hevige stress. Nog geen 3 maanden later vindt ik een cliënt dood in bed en ben ik helemaal in paniek geraakt want ik ben best wel bang voor de dood. Ik kon met mijn oma prima handelen en het niet eng vinden maar ik raakte nu helemaal van de kaart en ben weggelopen. Daarna is er een heel drama ontstaan op mijn werk en hebben ze mij volledig de grond ingetrapt in plaats van mij te helpen. Waarschijnlijk had ik nu naast dat ik mijn oma moest verwerken ook een trauma met de dood erbij opgelopen door de situatie op mijn werk. Ook daar heb ik de verwerkingen gehad want eerst geloofde ik absoluut niet dat het mij was overkomen , daarna was ik erg boos op mijn werkgevers , de collega waarmee ik het had meegemaakt en het team omdat ze mij zo verkeerd aan het behandelen waren , daarna kwam ik op het punt om mijn leven 180 graden om te gooien , met als gevolg rot gevoelens en nu ben ik bij acceptatie.
De dood van mijn oma heeft mij ook veel geleerd en kracht gegeven. Zo kan ik nu gemakkelijker loslaten en als er wat gebeurd kan ik beter relativeren en heb ik nu echt voor mijzelf gekozen wat ook wel moest. Ik ben vorig jaar heel veel dingen kwijtgeraakt maar heb mijzelf er nu voor teruggekregen en ik denk dat dat echt een cadeautje is van mijn oma waardoor ik nu eigenlijk geen last heb van verdriet. Ik mis haar gek genoeg nog niet heel erg omdat ik denk ik nog niet in die fase ben beland. Laatst kreeg ik de vraag en schrok ik van mijn eigen antwoord maar ik denk dat het besef dat ze er niet meer is nog steeds niet helemaal goed is geland dat duurt bij mij wel vaker langer. Maar ik kan bijvoorbeeld nog steeds niet langs haar huis rijden dat vindt ik nog wel erg lastig.
Levenslessen vindt ik toch nog altijd een mooi iets , dus ik ben blij dat ze mij dat heeft meegegeven. Misschien niet letterlijk met woorden maar ik denk dat ik echt iets van haar mee gekregen heb waardoor ik het leven nu goed en zelfstandig aankan. Zaterdag heb ik een mountainbike wedstrijd en ik zal zeker even haar denken want als er iemand sportief was op een fiets wat het mijn oma wel. En dat heb ik in ieder geval meegekregen en daar ben ik ook enorm trots op.
Verder helemaal eens met dat je erover moet blijven praten! Ik stop ook nog teveel weg en dat gaat je later helaas toch wel dwars zitten.
Anyway mijn verhaal is alweer veel te lang geworden en ik wou het kort houden. Ik wil iedereen die het nodig is veel sterkte wensen met he verlies. Pas goed op jezelf en neem rust en ruimte waar dat nodig is.
