Devic schreef:Verder blijf je alleen maar hameren op hoe zielig het voor mensen is. En natuurlijk zijn situaties soms schrijnend en rot, maar daarvoor kan je geen hele wet op de schop gooien. Mensen hebben altijd nog een deel eigen verantwoordelijkheid, zoals bijvoorbeeld de drugsdealer die uit z’n woning gezet wordt met z’n kinderen. Natuurlijk rot voor die kinderen, maar altijd nog de verantwoordelijkheid van de ouder.
Niet alleen de (volwassen) drugsdealer wordt uit zijn huis gezet, maar ook de moeder die geen enkele verantwoordelijkheid meer voor haar kind kan nemen (hij is immers volwassen) en de andere, nog minderjarige kinderen. Dus niet de verantwoordelijkheid van die ouder, want die kan er niets aan doen. Heeft geen wettelijke mogelijkheden. Met 19 heeft ze wel een voortgezette onderhoudsverplichting, ze moet hem een dak boven het hoofd geven, maar heeft ze geen gezag meer. De andere kinderen kunnen er helemaal niets meer aan doen.
In principe heb je naast de wet ook nog de algemene beginselen van behoorlijk bestuur: de maatregel moet evenredig zijn. De ellende die je in zo'n geval veroorzaakt staat in geen verhouding tot het te dienen doel: die dealer moet het huis uit, niet de rest van het gezin. Maar dat gebeurt met een sluiting toch. Dan worden er mensen niet tegen de overheid beschermd, waar dat wel zou moeten.
Juist voor de schrijnende gevallen, die individuen, is de rechtsbescherming bedoeld. De voorzitter van de toeslagencommissie gebruikte daar het woord 'snijafval' voor. Je zal het maar zijn.
Ik lees verderop dat je denkt dat ik je tunnelvisie toedicht. Niet persoonlijk, maar ik zie het in sommige gevallen wel gebeuren, en dan moet je door de inhoudelijk weinig kritische houding van de beoordelaars in bezwaar en beroep (marginale toetsing) van ver komen om een verkeerde afslag in het onderzoek aan het licht te krijgen. Dat zit in het systeem van de wet en de toepassing daarvan, en de fabrieksmatige beoordeling van de rechtbanken achteraf. Er zit onvoldoende waarborg in, daar is de Raad van State zich inmiddels ook van bewust. Maar voordat je daar bent zit je een jaar of twee in de ellende. Dat denken aan die waarborgen moet ook doordringen op het niveau van de mensen die de besluiten nemen. Of dat nou gaat om de gemeentes, om de Belastingdienst of om het UWV.
Bij een beslissing van het UWV heb ik eens tot en met de CRvB moeten procederen om een verkeerde rechtsmiddelenverwijzing in de brief. Daar kwamen de meest bijzondere argumenten van stal, bijvoorbeeld dat het UWV alleen maar vensterenveloppen zou gebruiken. Niet waar, ze hebben prachtige monsterenveloppen, met logo, voor dikke dossiers. En toch wordt dat opgevoerd door een ambtenaar bij een bestuursorgaan. Tegenover een zieke werknemer die al door de mangel is gehaald. Die dacht dat ze gek geworden was, want zo werd ze wel behandeld. Uiteindelijk heeft de hoogste bestuursrechter het UWV moeten dwingen alsnog te doen wat gewoon in de wet staat.
Al die 'sielughe' gevallen bestaan echt. Tuurlijk heb je ook mensen die met schijt aan alles in de problemen komen, maar een deel van de ellende wordt door de overheid zelf veroorzaakt. In mijn praktijk: in de helft van die gevallen was die echt te voorkomen geweest als er aan de overkant een ambtenaar gezeten had die bereid was om de zaak nog eens te bekijken, los van de al genomen beslissing. Dat is immers ook de functie van het bezwaar. Maar nog te vaak wordt dat niet goed gedaan.
Het gaat soms ook goed. Ik heb met een cliënt die bij mij kwam voor een bezwaarprocedure tegen een afwijzing eerst een toelichtend gesprek gevoerd bij een ambtenaar (ingehuurde ZZp-er, overigens), waarbij een goed gesprek op gang kwam over zijn specifieke situatie en hoe de beleidsregels daar op passen, en binnen twintig minuten hadden we een gezamenlijk plan van aanpak om de aanvraag weer vlot te trekken.
Zo is het bestuursrecht bedoeld. Maar op het moment dat je een ingegraven ambtenaar tegenkomt die roept dat iedereen geacht wordt de wet te kennen, waar het UWV zijn eigen regels al niet toe kan passen, dan wordt iedere vorm van rechtsbescherming van het individu tegen de overheid lastig.