Bokt.nl

Citaat:

Wat een poppenkast en enorme geldverspilling!
‼️‼️‼️‼️‼️‼️UPDATE‼️‼️‼️‼️‼️‼️
Eindelijk, na lang wachten heb ik net van de Provincie Gelderland de PowerPoint-presentaties van BIJ12 ontvangen over het Landelijk Informatiepunt Wolven en Landelijk Deskundigenteam Wolf. Informatie die achter gesloten deuren werd gedeeld door BIJ12 tijdens een bijeenkomst van Samenwerkingsverband Wolven in Nederland en bewust nooit met het grote publiek werd gedeeld! Deel 2

Citaat:

10 december 2025
Gedeputeerde Schuinder over afschieten wolf: 'Blij dat we deze stap kunnen zetten'

Het wordt nog een hels karwei om 'probleemwolf' GW4890m te vinden en vervolgens af te schieten. Gedeputeerde Gert-Jan Schuinder (BBB) laat weten dat de provincie eerst moet achterhalen of wolf GW4890m nog wel in Drenthe is.
"Die beesten kunnen een heel eind sjouwen", zegt Schuinder. Volgens de gedeputeerde wordt eerst gezocht naar (verse) uitwerpselen van de wolf, zodat duidelijk wordt waar hij ongeveer is. Mogelijk is de wolf, een jaarling van de roedel in het Drents-Friese Wold, in Friesland.
Op dit moment is nog niet bekend hoe deze wolf valt te herkennen tussen andere wolven. Schuinder hoopt daarom op een 'heterdaadje' op camera, zodat helder is waarop gelet moet worden bij afschot.

Probleemgedrag

Drenthe wees wolf GW4890m gisteren aan als 'probleemwolf'. Het mannetje heeft vorige maand in Beilen vier keer mobiele wolfwerende rasters omzeild die voldeden aan de normen van de provincie. Volgens het wolvenplan dat de twaalf provincies in april gezamenlijk hebben opgesteld, is het dier dan een 'probleemwolf' en moet deze worden afgeschoten.

"Ik ben blij dat we deze stap kunnen zetten", reageert Schuinder. "Deze wolf vertoont probleemgedrag en hij moet vervolgens uit de populatie worden gehaald, conform de afspraken in het wolvenplan."
In het coalitieakkoord is opgenomen dat Drenthe streeft naar een 'wolfvrije regio' vanwege de 'maatschappelijke onrust en toenemende emotionele en economische schade'. De gedeputeerde laat ook weten dat hij stappen wil zetten richting een regio zonder wolven. Daar past afschot van deze wolf in.

'Populistische motieven'

De vergunning voor afschot is momenteel in de maak. Dierenrechtenorganisatie Animal Rights wacht de vergunningverlening af, maar zal hoe dan ook voor het leven van de wolf opkomen. Animal Rights stelt dat Drenthe moet voldoen aan de wettelijke zorgplicht.

Als Drenthe afschot doorzet, is dat 'het verkwanselen van gemeenschapsgeld vanuit populistische motieven en daarmee verwerpelijk', aldus Animal Rights. De verwachting is dat de dierenrechtenorganisatie naar de rechter stapt.
De provincie bereidt zich daar ook op voor en hoopt dat afschot bij de rechter standhoudt door onder meer aan te tonen dat alles is gedaan om vee te beschermen. Rondom de percelen in Beilen werden daarom na de aanvallen fladderlinten aan stroomdraad en camera's geplaatst.

Boeren blij

LTO Noord is vanzelfsprekend wel blij met het besluit van de provincie om een 'probleemwolf' aan te wijzen. De boerenorganisatie drong hier al eerder op aan bij de provincie. Samen met Vereniging Drentse Boermarken en Drents Agrarisch Jongeren Kontakt spraken zij vorige week naar aanleiding van de aanvallen in Beilen al over een 'zorgelijke ontwikkeling'.
Wolfwerende hekken zijn in de ogen van voorzitter Dirk Bruins van LTO Noord steeds minder effectief. "De wolf leert snel en is in staat kennis aan nieuwe generaties over te brengen. We zijn daarom blij dat de provincie serieus werk maakt van het aanpakken van probleemwolven. We snappen dat het een precair proces is, maar het is noodzakelijk vanwege de maatschappelijke impact die de wolf op dit moment heeft."

https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/180307 ... 05SP3OP5vg

Citaat:

10 december 2025
Dode wolf gevonden in omgeving van Nationaal Park Dwingelderveld

In de omgeving van Nationaal Park Dwingelderveld is vanmiddag een dode wolf gevonden. Dat bevestigt een woordvoerder van de provincie Drenthe.
De politie doet in samenwerking met uitvoeringsorganisatie BIJ12 onderzoek naar de doodsoorzaak van het dier.

'Probleemwolf' GW4890m

De provincie maakte gisteren bekend een zogeheten afschotvergunning voor te bereiden voor 'probleemwolf' GW4890m. Dat gaat over de wolf die de afgelopen tijd zeker vier keer schapen achter een goedgekeurd raster bij Beilen heeft aangevallen.
De locatie van GW4890m is op dit moment niet bekend, vertelde de provincie Drenthe eerder. Het is niet duidelijk of de vandaag dood gevonden wolf de 'probleemwolf' is.

https://www.rtvdrenthe.nl/nieuws/180313 ... gelderveld

Citaat:

10 december 2025/DVHN
De Drents-Friese probleemwolf haalt de kerst met gemak: vergunning heeft veel voeten in aarde

Voordat jagers de als probleemwolf aangemerkte Drentse wolf mogen afschieten, moeten ambtenaren nog een flinke papierwinkel produceren.
De kans dat de Drentse probleemwolf de kerst haalt is groot. Er is namelijk nogal wat papierwerk nodig voordat het dier ‘uit de populatie’ gehaald kan worden.

De provincies hebben gezamenlijk een plan geschreven waarin precies omschreven staat wanneer een wolf gedood mag worden. Een wolf die in korte tijd meerdere keren schapen achter een wolfwerend hek op zijn menu zet, mag worden omschreven als een probleemwolf.

‘Wolf springt niet over hek’

De wolf met het nummer GW4890m (in Utrecht doopte men de vorige week afgeschoten probleemwolf Bram) sloeg recentelijk een paar keer toe op schapen die bij Beilen achter een door de provincie opgesteld hek werden gehouden. Waar na een wolvenaanval soms discussie ontstaat over de vraag of een hek wel voldeed aan de eisen, is het hier duidelijk: dit hek stond goed.
In augustus beweerde de Drentse wolvenconsulent Jaap Mekel nog dat er kleine kans is dat wolven over een wolfwerend hek kunnen springen. Niettemin slaagde GW4890m er meerdere keren in om binnen de omheining te komen. Net als Hubertus (de Gelderse probleemwolf die het kunstje tenminste twintig keer vertoonde) is ook de Drentse wolf hiermee een probleemwolf, volgens de escalatieladder uit het provinciale wolvenplan.

Geweren in het vet

Voorlopig kunnen de jagers hun geweren nog in het vet laten. De provincie moet eerst een vergunning afgeven. Maar die vergunning moet wel heel goed gemotiveerd worden, want de kans is groot dat de vergunning succesvol wordt aangevochten door dierenorganisaties. Ook de afschotvergunning voor wolf Bram, die een kind aanviel, werd bestreden door dierenorganisaties.
Nu zou je denken: in Utrecht en Gelderland liggen blauwdrukken voor een vergunning die het afschieten van een probleemwolf mogelijk maken. Copy-paste en de Fauna Beheers Eenheid kan op pad. Maar dat gaat zomaar niet. „Iedere situatie is anders”, aldus de voorlichter van de provincie Drenthe. En dus moet er voor iedere vergunning een aparte op de situatie toegesneden onderbouwing komen.

Hoe die onderbouwing er uit kan zien, blijkt wel uit de berg papier die de provincie Utrecht produceerde om probleemwolf Bram naar de eeuwige jachtvelden te sturen. De vergunning gaat vergezeld van een reeks bijlagen, waaronder een duiding van de wolf-mensinteractie (wolf Bram had immers een mens aangevallen), een deskundigenbeoordeling, een advies van een calamiteitendeskundige én een aanduiding van de gebied waar de wolf geschoten mag worden.

‘Welkom op de beleidsafdeling’

Over die locatie gesproken: de Drentse probleemwolf loopt rond in Drenthe en in Friesland. Betekent dit dat beide provincies een vergunning afgeven? „Welkom om de beleidsafdeling. Ook dat moeten we nog uitzoeken. We zijn in overleg”, zegt de voorlichter.

Mocht er op enig moment een vergunning liggen, dan moet wolf GW4890m nog worden gevonden. In Gelderland duurt de zoektocht naar Hubertus inmiddels zo lang dat de vergunning verlengd moest worden.

Een of twee probleemwolven?

Het is de grote vraag of Drenthe een of twee probleemwolven heeft. Wolf GW4890m is aangemerkt als probleemwolf. Onduidelijk is echter of de wolf die twee weken geleden mensen met honden tot op enkele meters benaderde op het Dwingelderveld dezelfde wolf is. De wolf heeft (nog) geen hond of mens gebeten en dus is er nog geen dna van deze wolf. Inmiddels adviseert de provincie Drenthe wel het Dwingelderveld met honden te mijden.

https://dvhn.nl/drenthe/midden-drenthe/ ... 19047.html

Citaat:

Ermelo Gelderland
10-12-2025
07.00 uur

2 wolven gezien:
1 ging op 30 meter voor mijn auto de weg over en 1 stond in het bos naast de weg. Op de Oude Zwolseweg tussen wildraster en bruggetje , liep in westelijke richting.

meldingen graag z.s.m naar ons nummer wolvenmeldpunt GW  +31 6 17018889 via WhatsApp.

#geenwolf

Citaat:

Havelterberg/ Darp Drenthe
10-12-2025
16.15 uur

Wolf gezien, liep over de Zwarte weg richting Busselterweg.

meldingen graag z.s.m naar ons nummer wolvenmeldpunt GW  +31 6 17018889 via WhatsApp.

#geenwolf

Citaat:

‼️‼️‼️‼️Schokkend‼️‼️‼️‼️
Notulen verslag van gesprek met internationale deskundigen. Vergadering. Discussie over de probleem situatie Nederland WOLF BRAM.
Datum 2 juli 2024. Aanwezigen:Canids Specialist Group van de IUCN, LUPUS Institut; Large Carnivore Initiative Europe, NINA; Large Carnivore Initiative Europe en Zoogdiervereniging.

Met in uw achterhoofd dat wolf Bram op 6 juli 2024 hondje Louie opvrat en op 16 en 31 juli 2024 kindjes heeft gebeten en op 30 juli 2025 een jongetje van 6 jaar aan zijn oksel de bosjes in heeft gesleurd.

Vertaling:

Bijlage 3 Verslag van gesprek met internationale deskundigen**

Vergadering. Discussie over de probleem situatie Nederland

Datum 2 juli 2024

Aanwezigen:** [Canids Specialist Group van de IUCN], [LUPUS Institut; Large Carnivore Initiative Europe], [NINA; Large Carnivore Initiative Europe]

(Notulen), 5.12e 5.12e

Extra toelichting op de situatie: Tijdens deze reeks gebeurtenissen maakt de ene wolf contact met honden. De wolf is een mannetje en het geslacht van de meeste van de getroffen honden was ook mannelijk.

Vragen die aan de deskundigen werden gesteld:

• Heeft u een wetenschappelijke referentie voor het aversief conditioneren van wolven?

We moeten eerst de term “aversive conditioning” verduidelijken. Er is veel onderzoek naar aversieve conditionering in het algemeen (bijv. in verband met predatie op vee), maar niet in deze specifieke context van brutale/gehabitueerde wolven in nauwe nabijheid van mensen. Ik denk dat u eigenlijk verwijst naar “hazing”, waarbij geprobeerd wordt een wolf een onaangename of pijnlijke ervaring te bezorgen in een specifieke omgeving, bijvoorbeeld met rubberen kogels, vuurwerk, etc. Dit is een specifieke aanpak om wolvengedrag te veranderen. In het recente Yellowstone-wolfboek (Smith et al. 2020) vatten ze enkele gevallen samen van brutale wolven in Yellowstone. In een aantal gevallen moesten ze ze beschieten met rubberkogels en vuurwerk, en in andere gevallen moesten ze ze doden. Dit zijn goed gedocumenteerde gevallen door het nationale park en onderzoekers.

• Dit is ook een onderwerp van het LIFE Wild Wolf-project, waarin we proberen alle informatie die in Europa bestaat over dit onderwerp te verzamelen. Er zijn maar zeer weinig goed gedocumenteerde gevallen van brutale wolven richting mensen. Normaal gesproken is het zeer zeldzaam. Een promovendus heeft in de afgelopen 10 jaar 18 gevallen in Europa gevonden. In zeer weinig daarvan is aversieve conditionering toegepast. In Zweden zijn een paar gevallen, en twee zijn uitgevoerd in Duitsland. Als u erin slaagt om in uw geval deze hazing uit te voeren, zou dat een waardevolle kennis toevoegen over wat wel en wat niet werkt.

• Een reden waarom we dit vragen is dat er meerdere gevallen zijn van brutale wolven in Nederland, bijvoorbeeld op de Hoge Veluwe is toestemming gegeven om de wolf met paintball te beschieten, wat onmiddellijk bij de rechter is aangevochten. De rechter zei dat er geen wetenschappelijke onderbouwing is dat paintballen van de wolf effectief zou zijn. Er is geen gedegen wetenschappelijke basis, en daarom hebben we deze bijeenkomst met deskundigen nodig over hoe verder te gaan.

• We lijken meteen te praten over aversieve conditionering. Hebben jullie het besluitvormingsproces doorlopen om te bepalen of dit de juiste aanpak is? Worden ook dodelijke middelen overwogen? Ik ken de Large Carnivore Initiative in Europa en daar zijn stappen en protocollen die in hun richtlijnen moeten worden overwogen.

• 5.1.2a / 5.1.2b

De huidige procedures die wij aanbevelen zijn gebaseerd op first principles en beperkte ervaring. We zitten hier in een cirkelredenering. We hebben geen bewijs, maar we zullen ook nooit bewijs krijgen als we het niet proberen. Beheerders moeten hier en nu een beslissing nemen, in zeer korte tijd, omdat ze geen jaren de tijd hebben om te wachten op een volledig wetenschappelijk onderzoek. We moeten adaptief beheer doen: leren door te doen.

• 5.1.2a

Omdat de wetenschap ontbreekt, hebben we uw deskundig oordeel nodig.

• Moet u dit gedrag als agressief beoordelen of niet?

• 5.1.2a

Wat bedoelen we eigenlijk met agressief? Zelfs als een wolf een hond doodt, betekent dat niet dat hij daarvoor tekenen van agressie heeft vertoond. Dus als een wolf geen agressie toont, betekent dat niet dat hij niet gevaarlijk kan zijn.

5.1.2a / 5.1.2b**

Ik zou stellen dat dit de verkeerde vraag is. Het enige moment waarop een wild roofdier agressie zal tonen, is bij intraspecifieke interactie. Een reu-wolf tegenover een territoriaal andere reu-wolf in een gevecht, dat is agressie. Al het andere heeft weinig met agressie te maken. Als een wolf een hert doodt, is dat geen agressie, dat is predatie. Als een wolf een mens doodt, zal dat geen agressie zijn, het kan predatoir, verkennend of wie weet wat zijn. Bij een reu-wolf en een reu-hond kan het een intraspecifieke zaak worden. Maar ik kan me niet voorstellen dat het agressie is.

‘Agressie’ impliceert een intentie, terwijl we nooit inzicht zullen krijgen in de intentie van een wilde wolf. Ik zou het liever anders formuleren.

• 5.1.2a

In beleidsmatig geldt: als een wolf agressief gedrag vertoont, dan wordt het een probleemwolf en wordt hij afgeschoten. In alles wat we nu bespreken willen we juist proberen het afschot van de wolf te voorkomen. In die zin: is dit een probleemsituatie of een probleemwolf?

• 5.1.2a / 5.1.2b

Dat zijn twee vragen. Een “probleem”wolf is wanneer dezelfde wolf het gedrag herhaalt in de tijd. Maar zelfs een volstrekt normale wolf kan een keertje problematisch gedrag vertonen. Problematisch gedrag en “probleem”wolven kunnen twee totaal verschillende dingen zijn. Het hangt ervan af hoe je het probleem definieert. Probeer heel specifiek te zijn in je formulering. Ik denk niet dat het agressie is die samenhangt met het risico dat de hond gedood wordt. Dat kun je nooit weten, dan kom je in de gedragsintentie terecht. Dat is psychiatrie voor wolven in plaats van gedrag. Wanneer een wolf een hert aanvalt (of in de zeer zeldzame gevallen waarin een mens wordt aangevallen), gaat het om honger, angst, predatie, nieuwsgierigheid enz.

• 5.1.2a

Ik sluit me aan bij het concept van ‘problematische’ wolf. Een problematische wolf is een wolf die problematisch gedrag vertoont dat letsel veroorzaakt. Voor zover ik kan beoordelen is deze wolf dat nog niet. Dit dier dat herhaaldelijk zeer dicht bij mensen en honden komt, dan moet je je afvragen welke maatregelen je moet nemen. Wat betreft wolven die in contact komen met huishonden: daar is vaak een heel simpele reden voor waarom de wolf de hond doodt en dat is interspecifiek competitie.

Wolven zullen caniden doden, zonder waarschuwing vooraf. Ik had bij sommige interacties met de honden verwacht dat het zo zou aflopen.

• **5.1.2e

Er vindt een botsing plaats tussen twee werelden, de wetenschappelijke en de politieke. De ruimtelijke nabijheid tussen wolf en mens/honden vergroot de kans op een gevaarlijke situatie in ontwikkeling. Dat is nog niet gevaarlijk, maar het staat op het punt het te worden. We proberen het volgende niveau te vermijden, daarom stellen we de vragen.

• Denk je dat dit gedrag uit zichzelf zal stoppen?

• 5.1.2e Dat is twijfelachtig. Wanneer een wolf een partner heeft, kan het gedrag van de andere wolf het beïnvloeden. Dat zou kunnen, daar ben ik niet zeker van.

• 5.1.2e 5.1.2e Ik denk dat niemand het weet. In Noord- en Oost-Europees verband zou de wolf nu al doodgeschoten zijn. De meeste mensen laten het niet zover komen. Normaal gesproken is er altijd een vorm van ingrijpen. Het is heel moeilijk om bewijs te krijgen. Dit soort gedrag kan zich theoretisch via meerdere wegen ontwikkelen (het kan aangeleerd gedrag zijn, er kunnen genetische of epigenetische factoren bij betrokken zijn, het kan gewoon aan de omstandigheden liggen,

zoals dat de wolf jong is, alleenstaand of honger heeft en we zullen zelden weten wat precies heeft geleid tot het ontstaan van dit gedrag in een specifieke situatie.

• Er is één studie die aangeeft dat een natuurlijke verstoringsafstand van een wolf tot mensen ongeveer 100 meter is. Ben je het eens dat de verstoringsafstand van wolven tot mensen 100 meter is?

• 5.1.2e 5.1.2e

Je hebt het over gevallen waarin de mensen en de wolven elkaar al gezien hebben. Daar hebben we geen gegevens over. Meestal zien mensen de wolven niet, of de wolven zijn al weg voordat de mensen ze zien. Ik ken geen gegevens daarover. Er zijn wel papers van 5.1.2e en collega’s.

• 5.1.2e

Ik denk dat die 100 meter uit een oud paper komt. Het is een andere setting die anders is. Het is ongebruikelijk dat deze wolf zo dichtbij komt, onder de 10 meter. De wolf in jullie geval gaat niet weg wanneer hij mensen ziet of door hen gezien wordt; hij laat de mensen juist toenaderen ondanks dat hij een persoon als persoon herkent (d.w.z. niet in een auto of een huis). Dat is heel ongewoon. Als het helpt: wij hebben een database met meer dan 7000 waarnemingen van wolven. We kunnen je een getal geven van de gemiddelde afstand waarop mensen een wolf te voet tegenkomen en wat er dan gebeurt. Dan kun je zien dat het echt ongewoon is hoe deze wolf zich gedraagt.

• Deze wolf komt herhaaldelijk dicht bij mensen. Is dat een vorm van habituatie, of is dat natuurlijke nieuwsgierigheid?

• 5.1.2e 5.1.2e Dat sluit aan bij je vorige vraag. Het is uitzonderlijk ongewoon. Je zou kunnen speculeren dat dit ongebruikelijke gedrag habituatie is geworden. Maar ik kan me eigenlijk iedere wolf in Nederland voorstellen die in enige mate habitueert (om te kunnen leven in een antropogeen landschap zoals dat van Nederland moeten ze mensen, gebouwen, wegen enz. tot op zekere hoogte tolereren), maar normaal gesproken zullen ze een afstand tot mensen proberen te bewaren en direct contact vermijden.

Kort samengevat: een gerenommeerde wolfbioloog (waarschijnlijk Ilka Reinhardt of iemand uit haar team) geeft aan dat het gedrag van deze specifieke wolf (zeer dicht naderen, niet vluchten, mensen laten toenaderen) extreem abnormaal en zorgwekkend is, zelfs in Europese context (ontmoetingen). Het is een kwestie van de mate van habituatie. En deze wolf laat een uitzonderlijke mate van habituatie aan mensen zien op zeer korte afstand.

• Wat is de ernst/serieuze graad van habituatie?

5.12a

Het is veel meer gehabituëerd dan een gemiddelde wolf in een cultuurlandschap gehabituëerd is. Een gemiddelde wolf gedraagt zich niet zo.

5.12a

Heeft iemand er al aan gedacht dit dier te vangen en klinisch te laten onderzoeken? Want we gaan ervan uit dat dit dier in goede conditie is. Er kunnen fysiologische redenen zijn waarom deze wolf zich zo gedraagt. Het zou rabiës*/virus/ziekte/hersentumor/oogprobleem/etc. kunnen zijn. Is er wetgeving die het vangen van dit dier en klinisch onderzoek toestaat?

*Rabiës is de meest gevreesde zoogdierziekte, vanwege het dodelijke verloop van de ziekte. Maar in West-Europa is de ziekte door vaccinatiecampagnes vrijwel uitgeroeid. De ziekte leidt niet tot het soort gedrag dat over langere tijd aanhoudt. Zodra een wolf symptomen van rabiës vertoont (die zowel zeer “woest” als “ suf” kunnen zijn), sterft het dier binnen enkele uren tot maximaal een dag.

5.12a

Het is echt te ingrijpend om de wolf zomaar voor dit doel te vangen. Daar zijn we nog niet aan toe. Als er meer ernstige negatieve interacties zouden komen (geen benaming tot agressie), dan zou ik zeggen dat je sneller naar meer ingrijpende maatregelen moet gaan. Waarschijnlijk wordt het dan afschot en post-mortem onderzoek. Ik denk dat het nu gewoon in de fase van aangeleerd gedrag zit.

5.12a

Maar we speculeren nu: wat is natuurlijk? Wat is habituatie? We gokken eigenlijk met heel weinig bewijs te werken. Is vangen overwogen? Wegjagen? Hebben jullie deze opties overwogen? Ik krijg de indruk dat we hier alle mogelijke verklaringen bespreken, terwijl er bij jullie veel meer hands-on beheeropties beschikbaar zijn.

5.12a

We hebben meerdere gevallen in Nederland gehad waarbij de vergunning voor deze acties werd verleend, maar de rechter heeft het toen stopgezet vanwege de bezwaren van dierenrechtenactivisten. Wij zijn juist bezig om de wetenschappelijke onderbouwing van ons projectplan te verstevigen, ook met jouw kennis.

5.12a / 5.12e

Wat zijn hier de juridische argumenten? Zijn die consistent of niet?

5.12a / 5.12e

De rechter heeft geen expertise op dit gebied, dus de rechter kan niet beslissen welke kennis meer waarde heeft. Ze durven geen te grote stap te zetten.

5.12a

Onder andere de twijfel aan risico op letsel door schot met een paintball is de reden waarom de rechter de acties heeft stopgezet.

5.12a / 5.12e

Zijn dit interpretaties van habitatrichtlijnen, of van de Nederlandse wet? Welke van de twee?

Zijn ze het aan het tegenwerken? Ze vragen om zekerheden terwijl je nooit kunt garanderen dat er niets misgaat. In de EU-wetgeving mag je dieren onder derogatie wel degelijk verstoren. Er staat dat je het moet vermijden, maar dan heb je juist de derogatie-systemen om het tóch te mogen doen onder specifieke voorwaarden. Er bestaat een heel juridisch systeem dat afwijking van de strikte bescherming en het vermijden van verstoring mogelijk maakt voor deze uitzonderlijke situaties. Als er hier een voorzorgsprincipe is, kun je net zo makkelijk beargumenteren dat het voorzorgsprincipe juist de andere kant op werkt, want het kan ook misgaan met mensen en honden.

• 5:12 De actie is inderdaad een derogatie op de EU-wetgeving. Over soft catch pootklemmen: als je de wet letterlijk leest, zijn die verboden.

• 5:12:6 Het is niet direct verboden door de EU-wetgeving. Het verbod is omgedraaid. Het oorspronkelijke verbod op pootklemmen was een onbedoeld neveneffect van een verbod op de import van Canadese bont. Het heeft drie verschillende rondes met de Europese Commissie en meer dan 20 jaar geduurd voordat ze duidelijk maakten dat het gebruik van pootklemmen voor natuurbeheer/conservation niet de bedoeling was van dat pootklemmen verbod. Pootklemmen zijn in Europa toegestaan voor onderzoek en beheer/conservation, mits de nationale wetgeving dat toestaat.

• 5:12

Dit is voor ons het grijs gebied, want de juristen van de provincie Utrecht lezen de wet en lezen de brief van de Europese Commissie. Ze zeggen dat die brief een goede uitleg van de wet is, maar de enige instantie die mag uitleggen hoe een wet geïnterpreteerd moet worden, is niet de Europese Commissie, maar het Europees Hof van Justitie. Daar ben ik het helemaal mee eens, maar dat is juist een deel van het probleem. Wij proberen aan te geven dat de enige weg die nu nog openstaat verder escaleren van de situatie is, of een dode wolf. Beide is niet wenselijk, dus we moeten dit doen.

• 5:12:6 Elke dag worden er duizenden beslissingen genomen over de uitvoering van Europees milieubeleid om een gunstige staat van instandhouding te bereiken. 99,9 % van die maatregelen is nooit vooraf getoetst door het Hof van Justitie. Je kunt eigenlijk alleen op twee manieren naar de rechter: 1. als er een klacht is over iets wat al gebeurd is, of 2. als een nationale rechter om een prejudiciële vraag vraagt. Ja, er bestaat de mogelijkheid dat de Nederlandse overheid om verduidelijking vraagt. Maar dat kan jaren duren.

In de praktijk worden de meeste maatregelen gewoon genomen zonder dat ze vooraf door de rechter zijn goedgekeurd. De rechter kan ons niet vertellen wat we moeten doen, want ze oordelen zaak voor zaak over dingen die al gebeurd zijn. Ze kunnen geen algemeen beleid voorschrijven. Ze kunnen wel oordelen over de uitleg van concrete gevallen. Dit is wederom een misverstand over hoe het juridische proces werkt.

• Hoe alarmerend vind je deze situatie en hoe urgent moet dit aangepakt worden?

• 5:12:6 Als dit in Duitsland of Noorwegen was gebeurd, was de wolf allang dood geweest. Of we hadden de autoriteiten echt geadviseerd een vergunning te verlenen om in te grijpen (bijvoorbeeld verjagen met vooraf zenderen). Het is vreemd dat de rechter alleen veiligheid wil voor de wolven, maar niet voor de mensen en de honden. Deze situatie is behoorlijk ernstig en ik hield mijn adem in voor de honden toen ik de video keek. Hier moet serieus en snel iets aan gedaan worden.

(Deze aanbevelingen moeten zo spoedig mogelijk worden uitgevoerd om letsel bij mensen en honden te voorkomen.

• Vanuit een Noordelijk perspectief zou de wolf zijn afgeschoten. Als je hazingen probeert, wil je kunnen vaststellen of het ook echt werkt. De wolf vangen en daarna hazen zou de logische aanpak zijn. Dat hij gevangen en behandeld wordt, kan al de meest traumatische ervaring van zijn leven zijn. Dat is dus al een vorm van hazing. Door hem te vangen kun je pas vaststellen of de hazing letsel veroorzaakt of dat hij succesvol is. Er is veel ervaring met het vangen van wolven en normaal gesproken raakt het dier daar niet door gewond, maar natuurlijk is er altijd een klein risico dat er iets misgaat bij een ingreep.

• Wat betreft “hoe om te gaan met brutale wolven” (rapport uit Duitsland, en een standaard voor LCIE): als een wolf niet agressief is, dan mag de wolf niet worden gedood, maar omdat het een Habitatrichtlijn-soort is, moet hij aversief geconditioneerd worden. Bent u het daarmee eens?

• Dit staat niet in ons beleid, we gebruiken het woord “agressief” niet. Over het algemeen adviseren wij dat wolven eerst moeten worden gevangen en gehaasd. Als dat niet werkt, dan moet de wolf worden verwijderd (dodelijk).

• U heeft ontheffingsmogelijkheden van de strikte bescherming waarmee u Annex IV-soorten mag doden. Maar de ontheffing heeft de toets ‘zijn er geen andere bevredigende alternatieven?’. Omdat deze wolf zich heel voorspelbaar gedraagt en niet in een groot gebied leeft, zijn er meerdere opties mogelijk. Wij weten niet zeker of hazing werkt, maar we kunnen het proberen. Het is goed om iets te proberen in plaats van hem direct te doden. Maar als je de hazing niet eerst kunt uitvoeren, lijkt het het meest verstandig om hem te doden.

• Als we het hebben over habituatie. De indruk die ik uit de literatuur krijg, is dat die kan ontstaan onder twee verschillende extreme omstandigheden. Je kunt habituatie krijgen in een sterk door mensen verstoord gebied wanneer een wolf constant aan mensen wordt blootgesteld zonder negatieve consequenties. Maar aan de andere kant van het spectrum in de wildernis kun je hetzelfde effect krijgen door naïviteit. Je hebt dan mensen die wolven tegenkomen die nog nooit een mens hebben gezien, zoals in Noord-Canada. Ze lijken naïef, ze hebben geen slechte ervaring, ze hebben nog nooit een mens gezien. Je kunt dus via beide wegen komen tot nauwe ontmoetingen: constante blootstelling óf geen blootstelling.

• Als u de wolf aversief wilt conditioneren, zou dan vangen, verdoven en halsbanden het eerste prioriteit moeten hebben?

• Inderdaad. En hem een goed klinisch onderzoek geven.

• Wat is de kans om een wolf te raken met een paintball?

• Als je hem in het oog raakt, is dat een probleem. Verder veroorzaakt het alleen blauwe plekken. Hetzelfde geldt voor rubberen kogels. Maar zijn rubberen kogels nauwkeuriger dan paintballs?

• 5.12e: Je hebt rubberen kogels nodig, geen paintball-kogels. Paintball is tot 20 meter behoorlijk precies, en je kunt geweren krijgen die meerdere kogels achter elkaar afvuren.

• 5.12e → 5.12e: En met verdoving?

• 5.12e → 5.12e: Ook bij chemische immobilisatie (dat is niet hetzelfde als verdoving) zal er altijd blauwe plekken en wat lokale bloedingen zijn op de plek waar de pijl inslaat (als je een pijl gebruikt). Heeft iemand ooit een wolf beschadigd met een pijl? Lynx wel, door longschoten. Maar bij wolf kan ik me dat niet herinneren.

• 5.12e: Met pijlen schieten brengt altijd een risico met zich mee, daarom maak je een risico-inschatting. Je plant de interventie zodanig dat het risico beheersbaar is.

• 5.12e: Wij leggen een net over de gevangen wolf, en doen de immobilisatie met de hand door te injecteren, zodat er geen impact van een pijl is.

• 5.12e → 5.12e: Technisch gezien verdoof je het dier niet, je immobiliseert het. Dat zijn verschillende termen voor verschillende biomedische handelingen.

• Hoe waarschijnlijk acht je het dat de wolf zijn gedrag aanpast na vangen, immobiliseren en halsbanden? Hoe weeg je dat af tegen het direct kunnen toepassen van paintball?

• 5.12e: Na het vangen veranderde één van de wolven in Duitsland 6 maanden lang zijn gedrag. Na 6 maanden begon het vreemde gedrag weer. Dus het had wel impact, maar het duurde niet lang.

• 5.12e → 5.12e: Er lijkt vermijding te ontstaan met de techniek die gebruikt wordt bij het vangen (bij vangsten voor onderzoeksdoeleinden). Dieren die op een bepaalde manier gevangen zijn, hebben de neiging om die situaties daarna te vermijden. Als wolven eenmaal vanuit helikopters zijn gevangen, zijn ze daarna voorzichtiger met naderende helikopters. Hoe meer je ze in verschillende situaties vangt, hoe meer ze die situaties gaan vermijden. Anders lijkt halsbanden niet een langdurig effect te hebben op de conditie of het gedrag van het dier. Dat is de basis van alle onderzoeksprojecten.

• 5.12e: Normaal vangprotocol voor onderzoeksdoeleinden is om zo min mogelijk stress te geven. Dit project gaat erom de wolf weer bang te maken voor mensen, dat kan door de wolf een beetje te stressen. Wat zijn de opties?

• 5.12e → 5.12e: Daar is niet zo heel veel aan te doen. Het dier is verdoofd en geïmmobiliseerd.

• 5.12e: Je rondt de immobilisatie af met een reversal (tegengif). Na de reversal mag je pas gaan “hazen”. Daar moet goedkeuring voor zijn in het protocol. Zo versterk je meteen een negatieve ervaring voor dit dier. Er zullen mensen in de buurt zijn, met een bepaalde geur.

Deze combinatie zal ook negatief beïnvloeden.

• Je zou kunnen wachten tot het dier is bijgekomen (bijvoorbeeld in een kooi of transportbox) en het dan een stressvolle ervaring geven zoals stemmen van mensen en geur. En nadat het wakker wordt, kun je het beschieten met rubberen kogels.

• Heb je ervaring met hoeveel negatieve conditionering er nodig is om de wolf van zijn gedrag af te brengen?

• Op basis van eerste principes en theorie: hoe eerder je begint, hoe beter. Ga met de sterkste maatregel eerst. Niet een beetje doen en dan nog een beetje meer, maar probeer vanaf het begin een sterke impact te geven.

• Dat we dat aan de rechter moeten uitleggen. Je wilt optreden wanneer het nodig is, maar vanwege alle procedures in Nederland kan het een heel jaar duren.

• Daarom wil je de dieren een halsband omdoen, zodat je op een gestructureerde manier het afschrikken kunt versterken. Je zou ook honden kunnen inzetten om de hazing van de wolf te versterken en hem bang te maken voor honden. Dat is vrij gebruikelijk bij beren bijvoorbeeld. In sommige contexten (Noord-Amerika, Scandinavië) gebruiken jagers honden om wolven te jagen. Maar dit is misschien niet toepasbaar in Nederland vanwege het dichte wegennet en verkeer.

• Vind je het verstandig om eerst te vangen en daarna pas negatief te conditioneren op de wolf?

• Vangen, halsband omdoen en daarna afschrikken. Dat is een ja.

Laatste opmerkingen:

• Het is een verstandige stap om het niet eerst dood te schieten, maar te vangen, halsband om te doen en te conditioneren. Er is nog niet veel ervaring en kennis over wat er daarna gebeurt. Maar het is erg interessant om te zien wat er gebeurt en dit legt de basis voor toekomstig wolvenbeheer in Europa.

• Je hebt een zeer serieuze situatie die actie vereist. Er moet iets gebeuren. Als je de niet-dodelijke acties niet kunt uitvoeren, dan moet je naar de dodelijke opties overstappen.

• Ik zou ook plannen wat te doen als afschrikken niet werkt. Als plan A niet werkt, dan moet je naar plan B. Denk ook na over de maatschappelijke reactie als je niets doet en er vervolgens iemand of een hond gewond raakt.

• Ik ben het eens met 5.12e. Je begint met je ‘niets doen’-optie en denkt na of het verstandig is om niets te doen met de maatschappelijke en politieke zorgen. Wat zijn de risico’s van helemaal niets doen? Je tweede stap is vangen en afschrikken en kijken wat het effect is. Daarna kun je nadenken over dodelijke opties.

• 5.1.2.e De internationale blik is erg nuttig. Als dit ergens anders was gebeurd, was deze wolf allang doodgeschoten. Als er niets gebeurt, wordt hij doodgeschoten. Een beetje schade is eigenlijk zo erg nog niet. Ik ga dit gebruiken voor de vergunningaanvraag.

• 5.1.2.e / 5.1.2.e Het hele proces lijkt totaal de verkeerde kant op te zijn gegaan. Dit is niet iets wat een Nederlandse ngo voor de rechter moet brengen. De verantwoordelijke overheden zouden richtlijnen moeten opstellen waarin staat: zo beheren wij wolven in Nederland. Het geheel komt volstrekt achterstevoren over. De Nederlandse overheid moet zich voorbereiden op dit soort situaties.

• 5.1.2.e De vergunning zal hoogstwaarschijnlijk door dierenactivisten voor de rechter worden aangevochten en door de provincie Utrecht worden verdedigd, onze rol is dat wij de provincie daarin adviseren.

• 5.1.2.e / 5.1.2.e Zet alle juridische bezwaren die zijn gemaakt op een rijtje. Naar welke artikelen van de EU-wetgeving wordt verwezen? En wat is de standaardinterpretatie van dat artikel? Zodat je goed beslagen ten ijs komt.

De bedoeling van de Habitatrichtlijn is behoud op populatie- of ecosysteemniveau. Het is echt belangrijk om te benadrukken dat het geen dierenrechtenwetgeving is. Het richt zich op een veel grotere schaal: populatiebehoud. Niet de bescherming van ieder individu omwille van dat individu zelf.

Het kan zijn dat je nationale dierenwelzijnswetgeving hebt, maar op EU-niveau richt milieuwetgeving zich op het behoud van populaties (waarbij het beschermen van dieren tegen doden slechts één van de vele maatregelen is om behoud te bevorderen, geen doel op zich is het niet).

De welzijnswetgeving voor wilde dieren van de EU richt zich vooral op onderzoekscontexten. Dit is geen onderzoek (al kun je er misschien wel iets van leren). Ik denk dat alleen de Nederlandse dierenwelzijnswetten hier in de weg zitten, niet de EU-wetgeving.

• 5.1.2.e Niets doen doet op de lange termijn veel meer schade aan de hele wolvenpopulatie en aan de maatschappelijke acceptatie van wolven. Zo’n slechte situatie als je hier beschrijft kan heel veel schade aanrichten.

• 5.1.2.e Dit wordt niet de laatste keer dat dit gaat gebeuren. Dus het harde werk dat jullie nu doen, moet de basis leggen voor betere voorbereiding. Zie het als een goede kans voor langdurige co-existentie. Los eerst het probleem met deze wolf op, maar creëer daarna een protocol voor toekomstige situaties.

Laatste opmerkingen:

• 5.1.2.e / 5.1.2.e We hebben een hele serieuze situatie die actie vereist. Er moet iets gebeuren. Als we de niet-dodelijke acties niet voor elkaar krijgen, dan zullen we naar de dodelijke acties moeten.

• 5.1.2.e / 5.1.2.e We kunnen kennis ontwikkelen over het vangen, halsbanden en aversief conditioneren van de wolf en daarmee de basis leggen voor toekomstig wolvenbeheer in Europa.

• 5.12e

Ik zou plannen wat te doen als het hazen niet werkt? Als plan a niet werkt, dan moeten we van b naar c. Kijk ook naar de maatschappelijke reputatie.

• 5.12e

Ik ben het eens met 5.12e

Je begint met je ‘niets doen’-optie, en denkt na of het verstandig is om niets te doen met de maatschappelijke en politieke zorgen. Wat zijn de risico’s als je niets doet? Je tweede stap is verjagen en hazing en kijken wat het effect daarvan is. Daarna kun je nadenken over dodelijke opties.

• 5.12e

De internationale invalshoek is erg nuttig. Als dit ergens anders was gebeurd, was deze wolf allang doodgeschoten. Als er niets gebeurt, wordt hij doodgeschoten. Een beetje schade is eigenlijk niet zo erg. Daar ga ik voor bij de vergunning.

• 5.12e 5.12e

Het geheel lijkt totaal de verkeerde kant op te zijn gegaan. Dit is niet iets waar een Nederlandse NGO over zou moeten praten met een rechter. De verantwoordelijke overheden zouden richtlijnen moeten opstellen hoe we in Nederland met wolven omgaan. Het geheel lijkt totaal achterstevoren. De Nederlandse overheid moet zich hierop voorbereiden.

• 5.12e

De vergunning zal hoogstwaarschijnlijk door dierenactivisten voor de rechter worden aangevochten en door de provincie Utrecht worden verdedigd, onze rol is dat we de provincie hierin adviseren.

• 5.12e 5.12e

Maak een lijst van alle juridische bezwaren die zijn gemaakt. Op welke artikelen van de EU-wetgeving wordt gerefereerd? En wat is de standaardinterpretatie van dat artikel? Zodat je goed beslagen ten ijs komt.

De bedoeling van de habitatrichtlijn is behoud van ecosystemen op populatieniveau. Het is echt belangrijk om te benadrukken dat het geen dierenrechtenwetgeving is. Het is een veel groter schaalniveau: populatiebehoud. Niet de bescherming van elk individueel dier omwille van het dier zelf. Het kan zijn dat je nationale dierenwelzijnswetgeving hebt, maar op EU-niveau gaat wetgeving over behoud van populaties. Het dierenwelzijnsdeel van de EU gaat vooral over onderzoeksdoeleinden. Dit is geen onderzoek. Ik denk dat alleen de Nederlandse wetten hier in de weg zitten, niet de EU-wetgeving.

• 5.12e

Niets doen doet veel meer schade aan de populatie wolven als geheel en aan de maatschappelijke acceptatie. Zo’n slechte situatie kan heel veel schade doen.

• 5.12e

Dit zal niet de laatste keer zijn dat dit gaat gebeuren. Dus het harde werk dat je nu doet, legt de basis voor betere voorbereiding. Zie het als een goede kans voor langdurige co-existentie. Eerst dit wolfprobleem oplossen, maar daarna een protocol maken voor toekomstige situaties.

Citaat:

11-12-2025 twee wolven op wildcamera gezien.
Grensgebied Büllingen/Losheimergraben

Citaat:

Ondertussen in het Doldersummerveld, Huenderweg. En dat is nummer 2. Gisteren werd er in omgeving van Nationaal Park Dwingelderveld ook een dode wolf gevonden. #drenthe #wolf

Spoiler:

Citaat:

11-12-2025 omstreeks 9 uur
3 wolven gezien bij visvijver Hollandscheveld, gaan richting plan Schoonhoven