7 december 2025
Rewilding Europe. Zo is ook de wolf big business---
In natuur-business gaan miljoenen om: leasecontracten voor buffels, wildernisvlees en elanden
Nederland zit klem met zijn natuur. En er moet nog veel meer bij. Achter deze nieuwe wildernis gaat een miljoenenbusiness schuil, met leasecontracten voor buffels, wildernisvlees en elanden in de aanbieding.
Bert Huisjes
Onderzoeksjournalist
Gloek-gloek! Een Dodo? „Een beetje een vadsige en dommige kip?” Het moet boswachter Ben Vlaskamp door zijn ziel hebben gesneden. De hoon in de lokale pers over de korhoender in Nationaal Park Sallandse Heuvelrug droop er vanaf, dit najaar.
Maar er zijn ’dommige’ overeenkomsten. Het oorspronkelijke Sallandse korhoen stierf ook uit, vermoedelijk in 2019. Al jaren rijdt de boswachter nu elk voorjaar naar Zweden om daar korhoenders te vangen. In de avond vallen klaarzetten en dan wachten in een tentje tot de vallen om half vier ’s ochtend dichtklappen. Geschikte korhoenders gaan mee in de auto terug.
Korhoenders opgegeten of verhongerd
Elk jaar worden zo tientallen hoenders uitgezet, en daalt de populatie weer tot bijna nul. Opgegeten of verhongerd. Totale jaarlijkse kosten: bijna één miljoen euro.
Het is een piepklein voorbeeld. De provincie Overijssel, Staatsbosbeheer en Natuurmonumenten willen ermee door tot 2027. En dan? Volgens de boswachter is dat aan het hoofdkantoor. Maar als het aan hem ligt, rijdt hij met liefde weer naar Zweden.
Soms moet je het verlies nemen. Zo zegde de gemeente Heemstede onlangs de leasecontracten voor zes hooglanders op. Ze zouden jonge esdoorns opeten, maar deden allesbehalve dat. Het geld gaat nu naar een weiland, om de biodiversiteit te vergroten.
Green Deal Frans Timmermans
„De bloemen en de bijtjes hebben geen verdienmodel”, is de oneliner van oud-PvdA-leider Diederik Samsom in zijn boek Groene Supermacht. De politicus en activist schrijft hoe hij samen met Frans Timmermans de Green Deal bevocht. Een ’bloedstollende strijd’ om de natuurherstelwet door het Europees Parlement te krijgen, waar het verzet groeit. „We staan nu voor de keuze om de aftocht te blazen, of alles op alles te zetten voor een krappe meerderheid… Frans en ik kiezen voor het laatste.”
Die wet verklaart waarom bij de formatiegesprekken de natuurorganisaties als eerste aanschuiven. Bloemen en bijtjes geen verdienmodel? In natuurbehoud en -ontwikkeling gaan elke kabinetsperiode miljarden euro’s om.
Directeur Pim van der Feltz van Natuurmonumenten schuift aan als grootaandeelhouder, met een geconsolideerde jaarrekening van 225 miljoen euro. Staatsbosbeheer rapporteert 278 miljoen. Vele organisaties houden zich met natuur, milieu en klimaat bezig, vaak met ruime subsidies.
Natuurverplichtingen zijn een achilleshiel. Met de wens tot woningbouw (’tien steden’) en een eind aan de juridisering over stikstof door landbouw en industrie, is het een wurgketting. Voor elk plan. Boeren uitkopen voor woningen volstaat niet. Nederland heeft zich ook verplicht tot een Natuurnetwerk, dat Natura 2000-gebieden verbindt. En tot verbetering van biodiversiteit, met alle kwetsbare plant- en diersoorten. Van korhoenders, mos en kikkers, tot wolven.
De eland is het toekomstige troeteldier
Dierenrijkdom is het nieuwe ankerpunt. Zo staat herintroductie van de eland hoog op het lijstje van invloedrijke natuurontwikkelaars. In de vroege middeleeuwen present, en hij kan jonge sparren afknagen. Nu kan alleen de moeflon dat, maar die populatie is opgegeten door de wolf.
Naar de lynx wordt ook verheugd uitgekeken, een kat zo groot als een labrador. Al gezien in Zuid-Limburg, en bezig met een opmars in Europa. Dit dier kan wolven doden, zodat de mens dat niet hoeft te doen. Het is gedachtegoed dat vaste voet aan de grond heeft gekregen.
De meest invloedrijke stroming is nu ’rewilding’, het verwilderen van landschap, met planten en dieren. In de schaduw van grote conserverende organisaties als Natuurmonumenten en Staatsbosbeheer groeide een klein imperium rond zakelijke en begaafde natuurbedenkers en -bouwers. Natuur is te ontwerpen en vindt dan zijn weg, zo propageren zij.
Zij weten uitstekend te communiceren met het bedrijfsleven, hoge ambtenaren, bestuurders, Rijkswaterstaat, kapitale familiefondsen, loterijen of het Wereld Natuur Fonds. Geen natuurgebied als kasplantje, maar als bruikbare optie bij nijpende problemen.
Honderden miljoenen voor nieuwe natuur
Een belangrijke grondlegger is Wouter Helmer, in Groot-Brittannië al eens ’Mick Jagger of rewilding’ genoemd. Zijn broer Jeroen tekent zijn droomlandschappen, prenten die velen aanspreken. In 1989 was hij medeoprichter van het – nu uiterst invloedrijke – Ark, later Ark Rewilding. Er volgde een internationale versie, Rewilding Europe.
De laatste tien jaar stroomden door beide organisaties bij benadering zo’n 200 tot 300 miljoen euro. Ark Rewilding doet 16 miljoen per jaar, met 27 miljoen aan reserves en zo’n vijftig miljoen aan grondposities. Rewilding Europe groeide in enkele jaren naar 20 miljoen. De rewilding-ideeën leidden ook tot een veelvoud aan omzet voor Rijkswaterstaat en grote bedrijven. Miljarden euro’s werden uitgegeven en verdiend langs de rivieren.
Vanuit Ark kwamen ook spin-offs, zoals Free Nature, een leasemaatschappij van wilde kuddes. De Europese poot richt zich op Roemenië, Bulgarije en Polen, waar verlaten landbouwgebieden worden begraasd. In Nederland koopt Ark Rewilding grond van boeren of bedrijven, om die tot natuur te ontwikkelen of te ruilen. Provincies vergoeden tot 85 procent, vanwege ’afwaardering’ tot natuurgrond.
Is een gebied ’verwilderd’, dan stoot Ark Rewilding het door naar beheer-organisaties als Natuurmonumenten of Staatsbosbeheer.
Wouter Helmer is buiten zijn vakgebied nagenoeg onbekend. Maar VVD-politici als Neelie Kroes, Ed Nijpels en Melanie Schultz-Van Haegen droegen zijn werk op handen. Nijpels: „In 1989 had hij een geweldig idee, waar ik als voorzitter van het Wereld Natuur Fonds echt wat mee kon. WNF hield zich bezig met koraalriffen, savannes en olifanten – belangrijk, maar ver weg. Maar dit idee was hier, dit was bij ons. We zijn hem volop gaan steunen.”
’Natuur is niet links of rechts’
Helmer leeft in een houten boswachterhuisje aan een bospad. Zijn plek bij de rewildingclubs heeft hij overgedragen aan jongere directies. Bij de houtkachel legt hij uit hoe hij als twintiger kansen zag toen de rivieren een probleem werden. Risico’s voor overstroming, vervuiling vanuit Duitsland, weerstand tegen zand-, klei-, en grindwinning.
Als jonge ecoloog richtte hij met gelijkgestemden Ark op, tegelijk met een commercieel bureau, Stroming. Ze kregen een veldje in de uiterwaarden in gebruik en kochten drie konikpaarden in Polen. „Mijn moeder heeft nog geholpen bij het verwijderen van prikkeldraad. Voor een filmpje lieten we die paarden door de uiterwaarden rennen. Toen we dat op een WNF-congres toonden… iedereen op de banken.” Rewilding was geboren.
Helmer en zijn club wisten voor de politiek tevens de winning van dure klei en grind vlot te trekken, omdat het erna ’wilde natuur’ zou worden. Ook tekenden ze mee aan het plan voor meer ruimte voor rivieren tegen overstromingen. Met uitgediepte uiterwaarden, nevengeulen, en wateropvang – én plek voor hun natuur.
Het programma kostte bijna 2,5 miljard euro. Een megaklus, die Rijkswaterstaat belegde bij een consortium van bouwers. „Economie, veiligheid en natuurontwikkeling gingen hand in hand”, zegt Helmer. „Natuur is niet links of rechts…”
Helmer schaamt zich niet dat zij bij de herintroductie van de bever elk dier door een andere bestuurder uit de container mocht worden vrijgelaten. Kuddes konikpaarden werden gerust tweemaal uit de kraal bevrijd: door burgemeester en gedeputeerde. „Je moet het succes delen met hen die verantwoordelijkheid nemen. En ellende er weghouden.”
Het betrekken van kinderen bleek eveneens goud. „Vanwege onze kindereducatie stapte de Postcodeloterij aan boord. Die vond dat prachtig.” De loterij schenkt nu jaarlijks een miljoen; en soms wat miljoenen extra bij nieuwe projecten.
Rewilding is Nederlands exportproduct
De kuddes van Ark Rewilding werden in 2007 ondergebracht in Free Nature. Deze leasemaatschappij heeft veertig kuddes op 27 locaties, en brengt zelfs wildernisvlees op de markt. Konikpaarden, waterbuffels, hooglanders – zelfs de ooit uitgestorven Wisent, een bison, is in de aanbieding. Vanuit 52 resterende exemplaren uit dierentuinen werd het dier opnieuw opgefokt. Nu worden ze aangeprezen als ’zeer geschikt voor halfopen landschap’.
Roeland Vermeulen is directeur van Free Nature. Jaarlijks haalt hij ruim een miljoen euro aan leasegeld op en verkoopt zo’n vijftigduizend kilo aan wildernisvlees. „Geen ouwe dieren, mooi vlees. Biologischer krijg je niet. De kuddes moeten balans hebben, met meer vrouwen dan mannetjes.”
De eland vindt Vermeulen „een heel goed idee. Ik wil er graag een pilot mee. Het is een solitair levend dier, het vraagt wat van gebied en afbakening.” Hij staat al bij het aanbod. „In Denemarken is het succesvol. De eland loopt vanuit Polen naar Duitsland. Hij komt anders vanzelf.”
Wilde beesten zijn goedkope maaiers
Grote organisaties als Staatsbosbeheer willen niet achterblijven met rewilding. Niet altijd met succes. De Oostvaardersplassen kregen te maken met grote sterfte onder grazers, fel dierenactivisme en media-aandacht. Zo’n 180 konikpaarden werden geëvacueerd naar Spanje en Wit-Rusland.
Ark Rewilding oordeelt daar niet hard over, zegt huidig directeur Esther Blom. „Dat onze aanpak uitwaaiert naar andere organisaties en landen is prachtig. Bij rewilding weet je nooit zeker waar je uitkomt. Vrijwel altijd ontstaat er vanzelf een balans. Wilde natuur is sowieso voordeliger dan intensief beheer van landschap om iets in stand te houden.”
Wat het Sallandse korhoen betreft: de verwachting is dat de steun overeind blijft. Europa verplicht ’een gunstige staat van instandhouding’.
https://www.telegraaf.nl/binnenland/in- ... 50206.html 
Geplaatst 
