28 oktober 2025
Dat de wolf schapen pakt, is het ergste niet, als hij maar van honden Flash en Sem afblijft
Het eerste daglicht tekent zich af boven de Stroese Heide. Als schaapsherder Wim de Grauw bij de kudde arriveert, kijkt hij anders om zich heen dan vroeger. Staan de schapen nog in het nachtverblijf? Liggen ze niet uit elkaar gescheurd op de hei, zoals vorig jaar al eens gebeurde?
Want ja, de wolf. Op de Veluwe leven inmiddels tientallen wolven, dat zie je in het bos rondom de hei. Jonge boompjes werden vroeger aangevreten door herten en zwijnen. Nu krijgt dit jonge opschot een kans, de wolf jaagt op wild.
‘Dat de wolf een schaap pakt, is niet zo erg’, zegt collega-herder Willo Schellekens. ‘Daarvan hebben we er genoeg. Als-ie maar van de hond afblijft.’
Wim en Willo hoeden de schaapskudde met bordercollies die ze zelf trainen. Wim is verknocht aan zijn Sem, die niet stil blijft staan als hij een schaap ziet. Diens broer Flash, een hond van Willo, drijft vandaag de kudde. ‘Fabelachtig mooi’, zegt Wim al wijzend.
Met slechts af en toe een commando jaagt Flash de schapen zelfstandig van het fietspad, voorbij de eikels, ‘fastfood’ voor de schapen. Zoals dat gaat met een lekkernij: eikels zijn gevaarlijk als schapen daar veel van eten. Stampend van woede geven de schapen gehoor aan het gegrom van Flash.
Pup Jen van pas 5 maanden oefent ook even, die vindt het ‘nu al leuk om fietspaden vrij te houden’, zegt Willo.
Sem, Flash en Jen hebben een gevaarlijke baan. Wolven vallen loslopende honden aan. In september doodde een wolf op klaarlichte dag de bordercollie van een schaapsherder op een ander Veluws heideveld, dat haalde politiek Den Haag.
Veluwse schaapsherders zijn bezorgd. De wolf zet onder druk hoe zij van oudsher schapen hoeden, met eigen honden, vrijuit over de heide, immaterieel erfgoed van de hoogste orde. De overheid geeft alleen advies. Beleid ontbreekt. Elke herder bepaalt zelf: durf ik nog traditioneel de hei op, of ga ik anders werken?
Schaapsherder worden is een jongensdroom die op latere leeftijd in vervulling kan gaan. Willo is beroepsherder, hij rolde in het vak via bordercolliewedstrijden. Wim komt hier een dag per week, hij is gepensioneerd huisarts.
Wim nodigde me uit omdat hij in deze column las dat honden aangelijnd moeten in een gebied waar wolven leven. Maar aan de lijn kunnen Flash en Sem niet werken. ‘Als je dit cultuurlandschap wilt behouden, dan heb je een herder nodig met een loslopende hond.’
‘De kopjes’, wijst Wim, ‘je wilt dat de koppen van de schapen jouw kant op kijken.’ Er is een ‘leiderschaap’: een groot, zwartbont schaap, de enige Schoonebeeker tussen de Veluwse schapen. De andere schapen volgen haar.
Nog een maand, dan gaan de schapen voor de winter naar de boerderij. Het werk als herder is ‘wel leuk’, zegt Willo droog. ‘Maar aan het einde van het seizoen mag het klaar zijn. Dan ben je zoveel dagen hier geweest.’
Willo hoopt op ‘iets om de wolf af te schrikken’, een ‘pistool met rubberkogels of wat dan ook’. Dat is juridisch onmogelijk, wolven zijn beschermd, dus zoeken collega’s andere oplossingen. Schapen kunnen grazen in een verplaatsbare afrastering. Veiliger, maar dan is er geen pastoraal rondtrekkende kudde meer.
Sommige Veluwse herders gebruiken kuddebeschermingshonden zoals je in de Pyreneëen ziet: grote waakhonden die zowel schapen als bordercollies beschermen tegen wolven. Maar deze honden zijn niet voorkomend tegen passanten, weet Willo. En de Stroese Heide is ‘een postzegel’ waar soms ‘dertig dagjesmensen op het fietspad’ naar de schaapskudde kijken.
Wim bespeurt ‘koudwatervrees’ bij het idee dat hij zulke waakhonden zou moeten opleiden, het is ‘geen accu die je koopt’. En dus lopen ze met Flash en Sem en de schapen verder over de heide, misschien tegen beter weten in. Wim spiedt de bosrand af om te zien wat daar beweegt.
https://www.volkskrant.nl/columns-van-d ... ~b24534b6/
Geplaatst 
