Bokt.nl

**Geplaatst**: 28-06-14 15:52

Geplaatst: 28-06-14 15:52

De Lonely Planet heeft het in de gids nu over een pleasant day hike. Maar volgens lokale gidsen kunnen reizigers gemakkelijk verdwalen tijdens de tocht. Levensgevaarlijk. De Volkskrant komt vandaag met een reconstructie.

Je moet omdraaien

Uit de gids komt niet duidelijk naar voren dat je tijdens een dagtocht op het Pianista-pad na een bepaald uitzichtpunt moet omdraaien en over dezelfde weg terug moet. Als je die tekst verkeerd begrijpt, kun je denken dat je gewoon moet doorlopen om bij het begin uit te komen. En dat leidt naar een lang, gevaarlijk en onduidelijk pad.

Informatiemap op de taalschool

Het staat vast dat Kris en Lisanne op het Pianista-pad zijn geweest. Ook hebben ze op de taalschool, op de ochtend voor hun vermissing, in een informatiemap gekeken waarin vrijwel exact de tekst van de Lonely Planet staat gekopieerd. De Lonely Planet waarschuwt in de gids wel voor berovingen. De taalschool liet deze waarschuwing achterwege.

Rivier stroomt razendsnel

Een lokale gids denkt dat Lisanne en Kris twee kabels hebben gebruikt om een rivier over te steken. Er is een veiliger oversteekpunt in de buurt, maar dat konden zij niet weten. De rivier stroomt er razendsnel. De spullen van de meisjes zijn stroomafwaarts gevonden. De Volkskrant sprak meerdere gidsen die zeggen dat reizigers eerder zijn verdwaald door niet op het juiste punt om te keren. Het uitzichtpunt ligt geregeld in de mist.

Op zoek naar extreem avontuur

El Pianista is eigenlijk geen echt wandelpad, zegt een gids tegen de krant. Het is een lange route die dwars door de jungle de bergen oversteekt en uitkomt bij de kust. Om je een idee te geven: ik doe die route slechts drie of vier keer per jaar met toeristen. Dat zijn mensen die er specifiek om vragen en op zoek zijn naar extreem avontuur. Ik regel dan vantevoren plekken om te eten, om te slapen. Maar het is een heftige tocht van vier dagen.

Linda nieuws

**Geplaatst**: 28-06-14 16:44

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 28-06-14 16:44

Na het zien van die uitzending op tv lijkt mij dat ze inderdaad niet omgedraaid zijn maar verder gelopen hun noodlot tegemoed. Triest. Op dat moment hadden ze niet kunnen weten dat ze verkeerd liepen, mede door de gebrekkige info waarin het gevaar van de route totaal niet naar voren komt. In hun plaats zou ik wsl. dezelfde beslissing gemaakt hebben. Zeker als er wel een pad verder loopt en niet duidelijk is dat je inderdaad moet omdraaien. Arme meiden....

**Geplaatst**: 28-06-14 17:23

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 28-06-14 17:23

daar uit maak ik op dat ze het wel degelijk onderschat hebben.

**Geplaatst**: 29-06-14 11:02

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 29-06-14 11:02

Daaruit maak ik op dat ze echt ongelooflijke pech hebben gehad...want er stond ook geen bordje dat ze om moesten draaien toch?

**Geplaatst**: 29-06-14 11:10

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 29-06-14 11:10

Je kunt toch ook zelf beslissen om te draaien?Daar heb je toch geen bordje voor nodig

**Geplaatst**: 29-06-14 11:14

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 29-06-14 11:14

Als ze wisten dat ze moesten draaien hadden ze dat wel gedaan hé.

Misschien ook even kijken naar de moderator opmerking op pagina dertien. Anders zijn we hier straks opnieuw bezig.

**Geplaatst**: 29-06-14 11:18

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 29-06-14 11:18

Het gaat mij er om dat mensen gewoon verantwoordelijk zijn voor hun eigen daden....er word altijd een soort van andere oorzaak gezocht.Even niet meegerekend dat er inderdaad sprake is geweest van een misdrijf.Maar ik heb het idee dat niemand begrijpt wat ik bedoel.

**Geplaatst**: 29-06-14 11:19

Geplaatst: 29-06-14 11:19

Nou als het echt op dat stuk is geweest wat van de week op het journaal was én er staat idd niet duidelijk dat je 't zelfde pad terug moet nemen, snap ik heel goed dat ze daar rechtdoor zijn gegaan. Dat 'foute' pad loopt immers ook eerst een stuk naar beneden en dan denk je al snel dat je t juiste pad hebt.

**Geplaatst**: 29-06-14 11:46

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 29-06-14 11:46

Wat onaardig om zo te oordelen over iets waarvan je niets vanaf weet.

**Geplaatst**: 29-06-14 13:24

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 29-06-14 13:24

Ik vind het nog steeds erg vreemd. Als het zo een lange wandeling zou zijn, dan ga je toch niet pas smiddags dat doen, terwijl je weet dat het vrij snel donker wordt.
ik vraag me dan ook af of dit kloppend is. Ik denk zelf nog steeds dat er iets anders is gebeurd, al heb ik geen idee wat.

ik hoop dat er nog duidelijkheid komt voor de familie.

**Geplaatst**: 29-06-14 14:48

Geplaatst: 29-06-14 14:48

geerke schreef:
Het gaat mij er om dat mensen gewoon verantwoordelijk zijn voor hun eigen daden....er word altijd een soort van andere oorzaak gezocht.Even niet meegerekend dat er inderdaad sprake is geweest van een misdrijf.Maar ik heb het idee dat niemand begrijpt wat ik bedoel.

Jewel hoor Geerke. Dat vind ik ook. Lonely Planet heeft het blijkbaar niet duidelijk beschreven, maar dat is niet meer dan jammer, daar kun je hun de schuld niet van geven. In die regionen wandelen is heel wat anders dan hier op de Veluwe... Maar er zijn toch wel rare aspecten nog, want je zou denken dat ze het daar wel met iemand erover hebben gehad dat ze die trail gingen lopen, en lijkt me dat iedereen daar wel weet dat het serious business is, geen wandelingetje, en dat omkeren zal daar toch ook wel bekend zijn, zou iemand hun dat niet verteld hebben? Het zou mij ook niets verbazen als er nog meer uitkomt dan 'enkel' dat keerpunt gemist hebben en verdwaald zijn, zoals Lauke ook zegt. Dat 's middags pas weggaan is ook raar. En ik vermoed dat er nog informatie komt van mobiel en camera, want daar is nog niets over bekend gemaakt, ook niet dat het geen enkele info biedt (of heb ik iets gemist?).

(Edit: bordjes... de ANWB bordjes hier in NL staan soms al precies de andere kant op, laat staan in gebieden zoals daar.) Hopelijk wordt ooit duidelijk wat er echt gebeurd is, beter dat verwerken dan de onzekerheid van je de rest van je leven afvragen wat er daar gebeurd is. Wat een nachtmerrie deze hele gebeurtenis.

**Geplaatst**: 29-06-14 16:35

Geplaatst: 29-06-14 16:35

Voordat het bericht uit de Volkskrant naar voren kwam, had ik vrijdag ofzo, alvast iets geschreven, maar omdat ik de linkjes niet op mijn telefoon kreeg, opgeslagen voor later op de laptop.

Ik weet niet of het onder speculeren valt wat ik ga zeggen, maar ik vind dat er bv wel érg makkelijk over die pianista trail geschreven wordt dat je er bijna niet kan verdwalen enz... Niet alleen in de Lonely planet, maar op meerdere plekken op internet vond ik informatie alsof het allemaal een soort veluwewandelingetje is zo'n jungle, alleen dan met nog veel mooiere flora en fauna.
Ook vind ik het moeilijk om te bedenken, wanneer ben je klaar voor een makkelijke, gemiddelde of moeilijke hike? Als je de Nijmeegse vierdaagse kan wandelen (qua conditie) is dat dan vergelijkbaar met een moeilijke hike, of heb je daar nog andere skills voor nodig?

Ten eerste bij de Pianista trail had het niet direct in me opgekomen dat je dezelfde route weer terug moest nemen zonder bordje, ten tweede als je even om je heen kijkt, een rondje draait of gaat zitten, dan lijkt het pad voor de terugweg erg veel op de verkeerde route. Zie: http://nos.nl/video/667443-kris-en-lisa ... nemen.html
Als je met je Nederlandse gedachte gaat wandelen dat een pad altijd van a naar b loopt, of in een rondje, kom je dus bedrogen uit op de pianista trail.
Na een wandeling van bijna 2 uur kan het ook psychisch tegenstaan om precies dezelfde route weer terug te nemen.

Oke, gesteld dat ze dus het verkeerde pad hebben genomen dieper de jungle in; vervolgens hebben ze dat gedaan wat overal geadviseerd wordt: bij verdwalen, volg de rivier stroomafwaarts.
Ik wist bv niet dat er zoiets bestond als een continental divide, waarbij rivieren de andere kant op gaan stromen, in dit geval dat de rivier totaal aan de andere kant van het land uit zou komen. En dat dat zo dicht bij boquete is, die continental divide.
Dus zij hebben de rivier terug naar beneden gevolgd, denkende in boquete en omstreken uit te komen, maar in plaats daarvan ging de rivier eerst de diepe jungle in en komt aan de heel andere kant van Panama uit. Zie:
Afbeelding

Vervolgens kunnen rivieren in de jungle in korte tijd na regen veranderen in wild water banen, daarom wordt er geadviseerd in de jungle nóóit je kampement in de buurt van de rivier op te slaan of er te overnachten, wegens overstroming. Dat is een tegenstrijdig iets met het advies vooral in de buurt van een rivier te blijven in geval van verdwalen.
Ik kan me voorstellen, als ze daar eenmaal aan het dwalen waren, dat ze niet dachten "hee dit is een andere rivier dan het kabbelende beekje bij Boquete, laten we de berg weer opgaan". Dat klinkt gewoon niet logisch.

Er wordt ook allemaal zo makkelijk gedaan, je ziet als je info zoekt mensen op leuke foto's in korte broekjes wandelen, er wordt gezegd welnee een gids is niet nodig joh.
In de papieren volkskrant van zaterdag staat een heel artikel, hier enkele opvallende dingen:
Er is een backpacker aan het woord, die zegt:
"Dat je niet zonder gids moet gaan vind ik zo'n westerse gedachte, van naïeve ouders die het dan onverstandig vinden om zonder gids te gaan, maar meestal is het gewoon een paadje aflopen. Ik vind het ook zonde van het geld, gidsen zijn duur"

Een lokale gids stelt daarop dat het roekeloze gedrag van backpackers (vele realiseren zich niet dat je in de jungle bijna niet kan bellen-zelfs niet met satteliettelefoon, en dat het weer er binnen een half uur drastisch kan omslaan)
en dat ze willen besparen op gidsen de lokale bevolking schaadt, dat het hem niet verbaast als er regelmatig iemand kwijtraakt en dat Panama zelf uiteindelijk voor alle zoektochten met helikopters en reddingsteams mag opdraaien.
(de twee meiden stonden niet bekend als roekeloos)

In het begin zei de berichtgeving ook dat het vrijwel onmogelijk was om daar te verdwalen:
http://nos.nl/artikel/631844-vrouwen-ve ... anama.html
http://www.vermist.nl/nieuws-van-vandaa ... spoorloos/
en nu is het... oh hm ze hebben waarschijnlijk toch dat andere pad genomen en dat gebeurt vaker, laatst nog met 2 Duitsers.

In het begin dacht ik dat het naïef was om onvoorbereid de jungle in te gaan, ik heb vroeger best wat gereisd, (geen hiken in de jungle) maar er is een verschil tussen 25 jaar geleden en nu denk ik. Vroeger was het nog 'bijzonder' om met de rugzak weg te gaan (helemaal als 2 meiden alleen) en er was geen internet, mobiele telefoons, enz. dus las ik me vaak goed in, was ik goed voorbereid en op mijn hoede.
Nu lijkt het alsof de wereld aan je voeten ligt, wat nou routekaarten of reisgidsen, alles kan je ter plekke met 1 telefoon en een internetverbinding vinden.
Moest je vroeger nog op zoek naar medereizigers en onderdak, nu staan er om elke hoek hostels en backpackerscafés.

De wereld ligt aan je voeten en alles is dichterbij dan ooit, en wij kunnen nu wel achteraf zeggen ja maar een jungle is geen veluwe, Panama is onveilig, die meisjes zijn naïef geweest of allemaal van dat soort dingen maar zo werkt het niet.
Hoe makkelijker het allemaal te bereiken is, hoe meer mensen het gaan doen, hoe simpeler het lijkt dan (iedereen doet het) en hoe makkelijker er dingen fout kunnen gaan.

Plus, er is nu een hele generatie jongeren, waarvan de ouders nooit hebben kunnen backpacken of ver reizen (zoals ik zei, dat was vroeger minder normaal) en het is niet makkelijk; je wil je kinderen de kans niet ontnemen door ze te verbieden, maar ze zijn misschien zelf nooit verder geweest dan Spanje ofzo, dus concrete adviezen kan je ze ook niet echt meegeven, vooral ook omdat zodra je het vliegtuig uitstapt kan je er donder op zeggen, hoe voorbereid je ook bent, als je alleen gaat (zonder georganiseerde reis) gebeurt er altijd wel wat onverwachts.
En juist omdat deze meisjes heel voorbereid op reis gingen, niet bekend stonden als ondoordacht, denk ik dat ze ook enigszins beschermd zijn opgegroeid. Het is ook echt zo moeilijk om in vreemde situaties heldere beslissingen te nemen, soms lijkt iets heel logisch op het moment dat je erin staat, maar achteraf denk je dan: dat ik dat heb gedaan zeg 8)7

**Geplaatst**: 29-06-14 16:50

Geplaatst: 29-06-14 16:50

Mooi geschreven @Nic

Dit vond ik ook wel interessant
http://nieuws-uitgelicht.infonu.nl/mens-en-samenleving/135110-wat-gebeurde-er-met-kris-kremers-en-lisanne-froon.html

**Geplaatst**: 29-06-14 16:52

Geplaatst: 29-06-14 16:52

Verdwaald/verkeerde inschatting lijkt mij ook het meest voor de hand liggende n.a.v de gegevens. De natuur kent geen genade...

**Geplaatst**: 29-06-14 17:14

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 29-06-14 17:14

Het is alleen een keiharde les

**Geplaatst**: 29-06-14 17:17

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 29-06-14 17:17

Zeker voor de nabestaanden. ... :(:)

**Geplaatst**: 29-06-14 17:29

Geplaatst: 29-06-14 17:29

Sammie schreef:
Het is alleen een keiharde les

**Geplaatst**: 29-06-14 17:41

Geplaatst: 29-06-14 17:41

Grotendeels ben ik het met je post eens

1 ding kan ik alleen niet begrijpen, als ik de ardennen in ga met vrienden dan nemen we allemaal een eigen rugzak en die is altijd ruim (over) gevuld met eten en drinken en zelfs EHBO spul. Panama is toch een behoorlijk warm land, ik snap echt niet dat ze samen 1 rugzakje bij zich hadden, daar kan nooit voldoende voorraad in voor een tocht van meerdere uren, en zo groot was de rugzak ook niet.

**Geplaatst**: 29-06-14 18:09

Geplaatst: 29-06-14 18:09

De ouders hadden uitgelegd dat de meiden via whatsapp hadden gezegd alleen een stukje het pad te willen verkennen, en pas een volgende keer de hele route te doen (of iig verder te gaan). Vandaar de hoeveelheid spullen maar..

**Geplaatst**: 29-06-14 18:12

Geplaatst: 29-06-14 18:12

ThreeFingers schreef:
Mooi geschreven @Nic

Dit vond ik ook wel interessant
http://nieuws-uitgelicht.infonu.nl/mens-en-samenleving/135110-wat-gebeurde-er-met-kris-kremers-en-lisanne-froon.html

Dit heb ik even helemaal Door gelezen.

Wat ik nu ga zeggen speculeren is dan haal ik het weg:

Ik heb aardig wat nieuws gehoord en gelezen over ze. Maar nog niks van de mobieltjes en de camera. Houden ze dit stil omdat er wat belangrijks op zit of omdat het helemaal kapot is?

Ook las ik dat er een brugje en hekje op de route staat waar je makkelijk de verkeerde kant op kan gaan. Ook woont er iemand op de route die ze gezien heeft maar niet terug heeft gezien. Was dat voor of na het hekje en bruggetje? Anders kunnen ze daar de fout in zijn gegaan.

Er staat ook in dat je na de berg (waar je om moest draaien) in de jungle kwam en over een rivier met touwen moest. Het lijkt me raar dat ze er overheen gaan als je kan zien dat het heel onstevig is en snel stromend water is dat je er niet overheen gaat. Daarnaast lijkt me het raar om veder te gaan als het laat is en de ene zich wat slecht voelt
Ik vind het veel vragen oproepen en allemaal heel triest.

Ik wens dan ook de familie dit niet toe en hopelijk kunnen ze het ooit verwerken.

**Geplaatst**: 29-06-14 18:36

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 29-06-14 18:36

wat betreft de mobieltjes en camera's...het duurt even voordat experts dat uitgeplozen hebben.Als ze uberhaupt nog info daar af kunnen halen.

**Geplaatst**: 29-06-14 19:02

Re: Bezittingen vermiste Kris en Lisanne in Panama gevonden

Geplaatst: 29-06-14 19:02

Eerlijk gezegd denk ik, dat als ze niet meer "materiaal" of getuigen vinden....dat we er nooit achter gaan komen.
Want ook het verhaal ze zijn verdwaald is gespeculeerd.

**Geplaatst**: 29-06-14 19:08

Geplaatst: 29-06-14 19:08

chocobroodje schreef:
Grotendeels ben ik het met je post eens 1 ding kan ik alleen niet begrijpen, als ik de ardennen in ga met vrienden dan nemen we allemaal een eigen rugzak en die is altijd ruim (over) gevuld met eten en drinken en zelfs EHBO spul. Panama is toch een behoorlijk warm land, ik snap echt niet dat ze samen 1 rugzakje bij zich hadden, daar kan nooit voldoende voorraad in voor een tocht van meerdere uren, en zo groot was de rugzak ook niet.

Ze waren een korte tocht van plan, en geen jungle tocht, dan is 1 rugzak wel voldoende hoor. Echt veel heb je voor een uur of 2-3 niet nodig. Als je vlak van te voren wat eet heb je hooguit iets kleins qua eten mee. Qua EHBO zou ik dan hooguit een paar pleisters meenemen. Je wilt juíst geen zware rugzak mee. En 1 rugzak is ook fijn omdat je dan dragen kan afwisselen met elkaar.

**Geplaatst**: 29-06-14 19:14

Geplaatst: 29-06-14 19:14

Ik ben eens in Suriname de jungle aldaar ingegaan, een tocht van een dag lang hiken. Gelukkig gewoon een gids mee, maar ik kan me voorstellen hoe je makkelijk kan verdwalen

. Daarnaast is het lopen van 50 meter daar soms eens kwestie van een half uur dankzij het klimaat, de begroeiing, om nog maar niet te spreken over dieren die je onderweg tegenkomt (spinnen, slangen, boze apen etc).
Voordat ik dat gedaan heb dacht ik er ook een heel stuk makkelijker over; "stukje door het bos wandelen, en het pad is vast goed aangegegeven", en tegenwoordig lijken mensen wel erg overtuigd van technologie, wat daar gewoon niet werkt.

Ik kan me dus heel goed voorstellen dat de meiden alleen op pad zijn gegaan, maar dus ook hoe dat verkeerd kan aflopen. Wanneer je eenmaal verdwaald raakt, en in paniek raakt, kan een mens rare sprongen maken om te overleven (een kabelbrug over een rivier oversteken, of alle andere situaties welke al eerder genoemd zijn.

**Geplaatst**: 29-06-14 19:28

Geplaatst: 29-06-14 19:28

pepermunt14 schreef:
ThreeFingers schreef:
Mooi geschreven @Nic

Dit vond ik ook wel interessant
http://nieuws-uitgelicht.infonu.nl/mens-en-samenleving/135110-wat-gebeurde-er-met-kris-kremers-en-lisanne-froon.html

Er staat ook in dat je na de berg (waar je om moest draaien) in de jungle kwam en over een rivier met touwen moest. Het lijkt me raar dat ze er overheen gaan als je kan zien dat het heel onstevig is en snel stromend water is dat je er niet overheen gaat. Daarnaast lijkt me het raar om veder te gaan als het laat is en de ene zich wat slecht voelt

ik denk dat het juist logisch is: door die touwen hebben de meisjes waarschijnlijk gedacht dat ze op een route zaten. Logischerwijs dachten ze door de route te volgen uiteindelijk wel bij de bewoonde wereld uit te komen.
Het door blijven gaan, tja. Volgens mij is het trouwens helemaal niet duidelijk of ze zich wel echt zo slecht voelde. Kan goed zijn dat ze gewoon verkouden was. En wat bedoek je met doorgaan? Doorlopen ipv omkeren of stoppen en blijven wachten? Ik denk dat de meiden heel lang naïef hebben gedacht dat ze 't wel zouden vinden met een alternatieve route. En toen het wel erg lang duurde beseften ze waarschijnlijk dat terugkeren of ook enorm veel tijd zou kosten (nog steeds in de hoop dat beginpunt verder is dan de bewoonde wereld, of teruggaan was onmogelijk ivm geen duidelijk beeld van de route die ze hadden afgelegd.