Maarten van Rossum ( de toponderhandelaar, niet die oudere man) pleitte vanaf dag 1 al voor een minderheidskabinet met D66, CDA en VVD. Hij kon dat helder en duidelijk uitleggen, maar ik heb toch copilot even gevraagd of het het wilde uitwerken voor mij.
Citaat:
Kort antwoord: De voordelen van een minderheidskabinet van D66, CDA en VVD liggen vooral in flexibiliteit, bestuurbaarheid en transparantie. Het dwingt tot samenwerking met wisselende meerderheden, voorkomt langdurige formatiepatstellingen en kan leiden tot meer inhoudelijke politiek.
Waarom een minderheidskabinet aantrekkelijk kan zijn
Een minderheidskabinet betekent dat de drie partijen samen geen meerderheid hebben in de Tweede Kamer. Dat lijkt zwak, maar er zitten juist strategische voordelen aan:
Snellere formatie en minder gedoe
Met minder partijen aan tafel zijn de onderhandelingen eenvoudiger. Bestuurskundigen wijzen erop dat brede meerderheidscoalities vaak vastlopen in compromissen en interne ruzies.
Een kabinet van drie partijen kan sneller tot stand komen en voorkomt maandenlange formatiecrises.
Flexibiliteit in beleid
Omdat het kabinet geen vaste meerderheid heeft, moet het per onderwerp steun zoeken. Dat kan leiden tot wisselende coalities: bijvoorbeeld linkse steun voor klimaatbeleid en rechtse steun voor defensie of migratie.
Dit vergroot de kans dat beleid beter aansluit bij de inhoud van het debat en de maatschappelijke verhoudingen.
Transparantie en inhoudelijke politiek
In een minderheidskabinet zijn compromissen minder vooraf dichtgetimmerd. De echte politieke strijd vindt plaats in de Kamer, zichtbaar voor de kiezer.
Dat kan het vertrouwen in de politiek vergroten, omdat beslissingen minder achter gesloten deuren worden gemaakt.
Beheersbaarheid voor de partijen zelf
D66, CDA en VVD hoeven niet voortdurend rekening te houden met een vierde of vijfde coalitiepartner. Dat geeft meer ruimte om hun eigen profiel te behouden en voorkomt dat ze elkaar verlammen.
De keerzijde (die tegelijk een voordeel kan zijn)
Een minderheidskabinet is kwetsbaar: de oppositie kan het kabinet op elk moment wegsturen. Maar juist die kwetsbaarheid kan een voordeel zijn: het dwingt tot zorgvuldigheid, brede steun en realistische voorstellen. Het voorkomt dat een kabinet beleid doordrukt zonder draagvlak.
Historische en actuele context
Nederland kent zelden minderheidskabinetten; sinds de jaren ’30 is de norm een meerderheidscoalitie. Toch groeit de roep om alternatieven, omdat de versplintering van het politieke landschap meerderheidskabinetten steeds moeilijker maakt. In de huidige formatie wordt een minderheidskabinet van D66, CDA en VVD gezien als een realistische uitweg uit de impasse.
Samengevat: Een minderheidskabinet van D66, CDA en VVD zou sneller gevormd kunnen worden, flexibeler opereren, transparanter zijn en de partijen meer eigen profiel geven. Het nadeel van kwetsbaarheid kan juist een voordeel zijn, omdat het kabinet gedwongen wordt tot brede steun en zorgvuldige besluitvorming.