sarabande schreef:Ik kon het artikel helaas niet in een link zetten, dus vandaar de hele lap tekst. Inmiddels is de Frank afgewaardeerd en moet erbij vermeld worden dat Zwitserland niet zo afhankelijk is van export als Nederland.
Ook Noorwegen loopt nu tegen deze problemen aan
Geen euro, toch de pineut
YVONNE HOFS − 27/08/11, 00:00
De Zwitsers voelen zich bedrogen. Ze hebben niet eens de euro, maar het gedoe met die munt stort het land wel in de ellende.
Drie dagen hebben Hermann Kress en zijn vrouw Claudia op de voedselvoorraad in hun volgestouwde camper kunnen teren. Toen was het flessenwater op. Met een hittegolf in de bergen had het echtpaar uit Kaiserslautern geen rekening gehouden. Het door acuut vochtgebrek noodzakelijk geworden bezoek aan een Zwitserse supermarkt heeft Kress zichtbaar nog niet geheel verteerd. De verontwaardiging druipt van de kleine, gedrongen Duitser af. '10 frank voor een fles water en een fles Apfelschorle (appelsap met mineraalwater, red.), dat is bijna 10 euro! We wisten natuurlijk wel dat Zwitserland duur is, maar dit slaat alles. Morgen rijden we door naar Italië.'
Als gevolg van de wereldwijde schuldencrisis is de Zwitserse frank de laatste maanden zeer fors in waarde gestegen. Investeerders beschouwen Zwitserland, dat beschikt over een goed draaiende economie en een stabiel politiek klimaat, als een rots in de branding in onrustige tijden. De Zwitserse munt is als veilige haven erg in trek, waardoor de koers stijgt ten opzichte van vrijwel elke andere valuta, waaronder de dollar en de euro. Voor Zwitserland is de populariteit van de eigen munt geen onverdeeld genoegen. Het land kan weliswaar goedkoper importeren, maar prijst zichzelf bij buitenlanders uit de markt.
Hermann Kress heeft het in elk geval helemaal gehad met Zwitserland. Geïrriteerd mept hij naar de vliegen die zich verlekkeren aan zijn zweterige blote bast. Hond Lilli, een guitige beagle, springt om hem heen in het felgroene, strak gemaaide gras. De boerderijcamping in Weggis ligt op een idyllische plek aan de noordoever van het Vierwoudstedenmeer, de toeristische hotspot in het centrum van Zwitserland. Terwijl Kress staat te foeteren op de Zwitserse water-, camping- en dieselprijzen, gaat achter hem de zon adembenemend onder boven glinsterend water. De hoge bergen die het meer omhelzen, sluieren zich in een zachtpurperen nevel. Aan Kress is het natuurschoon niet meer besteed. Het Italiaanse Comomeer is vast ook heel mooi. En daar is alles vast veel billiger.
Frankenstärke
Campinghoudster Silvia Felber kijkt vanaf haar hooggelegen terras peinzend naar het schamele groepje campers en tentjes op de grazige heuvels onder de boerderij. 'We merken het vooral aan de Duitsers', zegt ze. 'Zij zijn in hun eigen supermarkten lage prijzen gewend. Voor hen zijn de prijsverschillen met Zwitserland de laatste tijd wel erg groot geworden.' Een kwart tot 30 procent minder gasten dan andere jaren heeft camping Gerbeweid dit jaar mogen verwelkomen, schatten Felber en haar man René. Vooral door de 'Frankenstärke', de zeer hoge koers van de Zwitserse munt. Ook de melkkoeien brengen minder op. De Felbers leveren melk aan zuivelfabriek Emmi in Luzern. 'We krijgen minder betaald omdat de fabriek op de kosten moet letten', verklaart René. 'Met deze wisselkoers is het voor Emmi moeilijk zijn kazen en yoghurt in het buitenland te verkopen.'
Financieel directeur Reto Conrad waarschuwde begin deze maand dat Emmi een deel van zijn productie naar het buitenland moet verplaatsen als de frank zo sterk blijft als nu. Dat gaat Zwitserland dus banen kosten. Volgens de grootste Zwitserse vakbond Unia worden door de sterke frank 120 duizend arbeidsplaatsen bedreigd. Veel van export afhankelijke bedrijven laten hun werknemers langer werken voor hetzelfde loon of gaan ertoe over de salarissen in euro's uit te betalen in plaats van in Zwitserse franken. Bij horlogefabrikant Sycrilor in Noirmont kwam het personeel in opstand na de mededeling dat ze vanaf augustus in euro's zouden worden betaald. De maatregel komt volgens de vakbond neer op een loonsverlaging van 30 procent.
Behalve de exportbedrijven wordt ook de toerisme-industrie geraakt door de hoge koers van de Zwitserse munt. Het toerisme is goed voor 6 procent van de werkgelegenheid in Zwitserland. Harde cijfers over de terugloop zijn nog niet beschikbaar, maar in de bekende toeristengebieden is het duidelijk rustiger dan normaal. Op camping Vitznau, een van de grootste campings aan het Vierwoudstedenmeer, is het aantal gasten deze zomer zeker de helft lager dan het jaar ervoor, vertelt eigenaresse Manuela Zanetti.
Net als veel van haar landgenoten zit het haar dwars dat Zwitserland, dat nooit iets in de euro heeft gezien, wordt meegesleurd in de eurocrisis. Zwitserland betaalt het gelag voor de stommiteit van de buurlanden, vindt ze. 'Toen de euro werd ingevoerd en wij voor de eer bedankten, zei iedereen tegen ons: dat houden jullie nooit vol, zo'n klein land midden in het eurogebied. De Zwitserse economie zou er zwaar onder lijden als we niet meededen met de euro. Voilà, we zijn nog geen tien jaar verder en iedereen wil in de Zwitserse frank investeren, omdat niemand meer op de euro vertrouwt. Toen Italië bij de eurozone kwam, kon je op je vingers natellen dat het fout zou lopen. Want wat heeft de mentaliteit van een Noord-Duitser te maken met die van een Zuid-Italiaan? Niets. Dat zijn twee verschillende werelden.'
60 kilometer noordelijker ligt Zürich, het financiële centrum en de grootste stad van Zwitserland. Het onroerend goed langs de Bahnhofstrasse, in de City van Zürich, is vrijwel gemonopoliseerd door Zwitserse banken. Credit Suisse, Union Bank of Switzerland en de chique bank Julius Bär schurken tegen elkaar aan in onverbiddelijke kolossen van grijs en beige zandsteen. Het intimiderende front van bankgebouwen wordt onderbroken door even intimiderende kleding- en juwelierszaken, die hun exclusiviteit onderstrepen met streng kijkende portiers bij de ingang. Vanwege de blakerende hitte lopen veel bankiers zonder colbert, in hemdsmouwen, over straat.
Erg zuur
Hoog boven de Pelikanstrasse trekt Daniel Kalt in zijn kantoor de ene na de andere onheilspellende grafiek uit de printer. De pezige, hyperactieve hoofdeconoom van UBS Zwitserland oogt alsof hij slapeloze nachten heeft vanwege de dure frank. 'Kijk, de frank gedraagt zich precies als goud', verklaart hij, wijzend op een grafiek met een steil oplopende curve. 'De Zwitserse munt steeg tot begin deze maand net zo hard als de goudprijs.' Volkomen absurd, aldus Kalt. 'Op basis van koopkrachtvergelijkingen zou een euro 1,39 frank waard moeten zijn. Maar begin deze maand was de koersverhouding bijna één op één! Als dat zo doorgaat, is de kans zeer groot dat Zwitserland volgend jaar naar een recessie afglijdt.'
Dat zou wel erg zuur zijn, vindt ook Kalt. De Zwitsers hebben het binnenlands immers goed voor elkaar. Hij somt op: '2 à 3 procent werkloosheid, een van de laagste percentages in Europa. De staatsschuld bedraagt slechts 40 procent van het bruto binnenlands product en is dalende. De arbeidsproductiviteit is zeer hoog en ons bedrijfsleven is zeer innovatief. Kortom, de Zwitserse economie is zeer sterk.'
In tegenstelling tot zijn economisch minder onderlegde landgenoten wijt Kalt de Frankenstärke niet alleen aan politieke blunders in het buitenland. De kiem van het probleem werd volgens hem vele jaren geleden al gezaaid toen de Zwitserse Nationale Bank (SNB), de centrale bank van de Alpennatie, verzuimde in te grijpen. 'Rond 2007 was de frank juist veel te zwak, gezien de sterke groei van de economie. Dat had voor de SNB het signaal moeten zijn de rente te verhogen, maar de bank liet dit na, een zwaar bekritiseerd besluit. Het gevolg was dat de frank een speelbal werd van valutaspeculanten. Zij sloten leningen af in goedkope Zwitsere franken en kochten van de opbrengst valuta die meer rente opbrachten. Deze carry trades zetten de koers van de frank nog verder onder druk. Zwitserse exportbedrijven verkeerden in de zevende hemel, want lenen en investeren was goedkoop, en Zwitserse producten waren voor buitenlandse klanten erg betaalbaar. Maar de zwakte van de frank was niet realistisch en dus onhoudbaar, vandaar dat we nu deze extreme reactie zien.'
Het derde grote slachtoffer van de dure frank, naast de exportbedrijven en de toeristengebieden, is de detailhandel in het Zwitserse grensgebied. De inwoners van het kanton Schaffhausen, dat aan Duitsland grenst, doen hun boodschappen tegenwoordig over de grens. De Duitse supermarkten waren altijd al goedkoper, maar het verschil is nu zo groot geworden, dat omrijden zeer lonend is.
In de Migros-supermarkt in Eglisau, een Zwitsers dorp op luttele kilometers van de grens, kun je 's middags een kanon afschieten. Er is bijna meer personeel dan klanten in de winkel, ondanks het wanhoopsoffensief van de Zwitserse ketens Migros en Coop om hun klandizie te behouden. 'Dankzij gunstiger inkoopvoorwaarden verlagen wij vanaf maandag de prijzen van uw lievelingsmerken met ongeveer 20 procent', kraait een groot sandwichbord bij de ingang. Migros heeft sinds begin dit jaar de prijzen van minstens vierduizend producten verlaagd, Coop idem dito.
Opboksen tegen een euro in crisis is voor de supermarkten onbegonnen werk, is de voorlopige conclusie na een middag grensshoppen.
Bij de grensovergang Jestetten is het diezelfde middag een drukte van belang. De Duitse douanebeambte stelt dat het grensverkeer met 70 tot 80 procent is toegenomen sinds de frank aan zijn onstuitbare opmars begon. De Edeka-supermarkt in Jestetten is het spiegelbeeld van de Migros in Eglisau. De ene na de andere auto met Zwitsers kenteken rijdt de parkeerplaats op. Binnen staan lange rijen bij de kassa.
Jan Karbe komt helemaal uit het 25 kilometer verder gelegen Winterthur naar Jestetten om daar zijn boodschappen te doen. 'Ik ben hier zeker 50 procent goedkoper uit dan in Zwitserland', schat hij. 'Tijdschriften zijn daar zelfs twee keer zo duur.'
Pijn in grensdorpen
In het Zwitserse grensdorp Ramsen zitten vijf pomphouders in de piepzak. Vijf tankstations in dezelfde straat lijkt nogal overdreven, maar nog niet zo lang geleden was Ramsen een waar bedevaartsoord voor Duitse automobilisten. Tien jaar lang waren de benzineprijzen in Zwitserland lager dan in Duitsland, verzucht de uitbater van het Agip-station in de rij. De vijftiger zit erbij als een geslagen hond. 'Toen ik hier begon stond de euro op 1,66 frank. Ik hield er rekening mee dat de wisselkoers kon veranderen, maar dat die onder de 1,30 frank zou dalen leek echt onvoorstelbaar.'
Twee maanden geleden werd het omslagpunt bereikt; Zwitserse benzine werd duurder dan Duitse. Sindsdien kunnen de pomphouders in Ramsen wel inpakken. 'Ik sta volkomen machteloos', klaagt 'Martin'. 'Agip bepaalt de prijzen en is nauwelijks geneigd die te verlagen. De oliemaatschappijen denken: als ik geen benzine in Zwitserland verkoop, dan verkoop ik die wel in Duitsland.'
Het wrange gevolg is mogelijk dat er straks helemaal geen pompstations in de grensregio meer zijn en de inwoners vele kilometers moeten rijden om te kunnen tanken. De pompstations aan de Duitse kant van de grens hebben jaren geleden al het loodje gelegd omdat ze niet tegen de Zwitserse concurrentie op konden. Nu gooien ook de Zwitserse pomphouders er misschien het bijltje bij neer.
Op boerderijcamping Gerbeweid ziet Jonas Zimmerli het niet zo somber in. De Zwitser is architect van het luxueuze Parkhotel in Vitznau, gepland in een nog te renoveren paleis aan de oever van het Vierwoudstedenmeer. Hij vreest niet dat hij bouwt voor leegstand, nu de meeste toeristen Zwitserland links laten liggen. 'Er zijn altijd crises geweest, en die hebben we altijd kunnen overwinnen. Zwitsers zijn een zeer zelfstandig volk. We zijn gewend er samen de schouders onder te zetten. De frank zal heus wel weer in waarde dalen, en zo niet, dan verzinnen we er wel wat op.'
Hier ben ik het geloof ik wel mee eens, of niet ?
Geplaatst: 13-11-11 14:21 
