
Hij vertelde dat een gemeenschappelijke deler een soort superieuriteitszin is voor 'de kleine man/vrouw'. Veel mensen die geloven in zulke samenzweringstheorieen en anti-mainstream theorieen zijn mensen die zelf niet hebben gestudeerd, een lager inkomen hebben, en een soort wantrouwen hebben naar mensen die wel experts zijn en/of naar de overheid. "Waarom zou jij beter zijn dan ik? Ik kan toch ook onderzoek doen?" Maar door gebrek aan kritische leesvaardigheid / begrip van hoe onderzoeksstatistiek werkt / zelfs begrip van hoe peer review werkt en wetenschappers werken, wordt dat samen met het wantrouwen al snel een "zie je wel, ik weet het veel beter!".
Daarmee samen hangt nog dat het voor mensen veel fijner is om een duidelijke oorzaak van een probleem of ongelijkheid aan te kaarten. Op de wereld is er nou eenmaal ongelijkheid (armoede, geweld, leiders die zichzelf verrijken) en onrecht (ziekte, dood) , en de oorzaken hiervan zijn vaak complexe economische en sociale processen. "Waarom ben ik niet zo rijk als Bill Gates?" is veel makkelijker te beantwoorden als je een conspiracy-verhaal vertelt waarin alles van je gestolen wordt in een grote conspiracy. Dan ben je bovendien zelf niet schuldig aan welke eigen tegenslag dan ook, dat is ook erg aanlokkelijk.
En zoals eerder hier genoemd: het heeft ook een sociaal aspect. Veel mensen die zeker in de hard-core conspiracy groepen zitten (flat earthers, bijvoorbeeld) voelen zich afgewezen door anderen, niet alleen door hun denkbeelden maar vaak daarvoor al, en hebben een kleine sociale cirkel. Zo'n conspiracy theory geeft je een groep gelijkgestemden, een platform, en (zeker als de conspiracy theories politiek georienteerd zijn) zingeving: "Dit is een Heel Belangrijk iets, en ik heb een groep gevonden!". En zodra je dat hebt, ga je door psychologische processen als tribalism/cognitive dissonance steeds meer je vormen naar die groeps-ideeen.
(Het wordt pas eng als mensen dan vervolgens daadwerkelijk gaan handelen naar deze denkbeelden die ze Heel Belangrijk vinden, zoals het Pizzagate verhaal dat politici in de VS een geheime kindermisbruik-ring hadden in een kelder van een pizzeria in Washington. Iemand is daar werkelijk heengegaan met een geweer omdat hij in die theorie geloofde, terwijl het natuurlijk onzin was).
Het internet helpt daarin niet mee, daardoor kun je denken dat jouw denkbeelden heel normaal zijn omdat je ze in jouw facebook-groepen overal ziet, terwijl ze dus eigenlijk best zeldzaam en helemaal niet zo normaal zijn. "Vroeger" in het dorp was dat veel meer duidelijk, want daar werden zeer fringe ideeen snel afgestraft, maar op internet kun je natuurlijk snel een groep gelijkgestemden vinden, ook al is de groep wereldwijd maar zeer klein in aantal.
En dan hebben we nog een andere factor: die van het verhaal. Narratieven zijn heel krachtig, het is niet voor niets dat mensen al honderdduizenden jaren elkaar verhalen vertellen met helden, schulden en moralen. Conspiracy theories verspreiden zich dan ook snel en wortelen in mensen, omdat zo'n verhaalvorm makkelijk te begrijpen en heel aanlokkelijk is.
Kortom: het is een fascinerend fenomeen dat in moderne tijden (met dus meer sociale ongelijkheid, maatschappelijke onrust, en politieke tweestrijd, en ook internet) nog eens versterkt wordt.
