Geplaatst Ik wil ook een paar andere misverstanden over mij en mijn eigen zadels uit de weg ruimen: Ik was de apprentice van Willem Muijs. Willem Muijs en ik hadden gescheiden bedrijven, wie een zadel bij Willem gekocht heeft, moet bij Willem zijn. Niemand op Bokt heeft een zadel dat door mij gemaakt is. Het kan wel zijn dat er een tooling van mij opzit, of dat ik de tooling ontworpen heb. Willem heeft mij in de steek gelaten, en mij zwaar benadeelt. Ik ben ziek geweest, en voorlopig opgehouden met zadelmaken, ik doe ook geen reparaties. Ik geef nog wel advies, en meet paarden op.
Mijn opinie over het belang van de pasvorm, en het blijven meten van je paard om veranderingen in de gaten te houden, is nooit verandert. Ik heb altijd duidelijk proberen te maken dat een western zadel goed moet passen, maar ook dat een goed passend zadel niet de problemen van paard en/of ruiter op magische wijze kan oplossen.
Als iemand nog algemene vragen heeft, en die op beleefde wijze kan stellen, dan wil ik daar graag op ingaan.
Ik heb footnotes toegevoegt, van andere autoriteiten op paarden- en western-zadel kennis.
1. Een westernzadel heeft een groter oplegvlak als een engels zadel, daarom draagt hij het gewicht van de ruiter beter, maar komt het ook nauwer met de pasvorm. Een westernzadel dat niet past kan funest zijn voor de gezondheid van je paard. *1
2. De pasvorm van een westernzadel kan niet beoordeelt worden door het op de rug van het paard te leggen en er losjes met de handen onder te gaan. De enige manier waarop je het zeker kan weten is doormiddel van een kale boom op de rug. En dan moet je natuurlijk wel weten welke boom er in het zadel zit. Bij een goed ingereden zadel kan je een hele goede indruk krijgen met een spin of flexible curves. Bij een nieuw zadel is dit absoluut niet mogelijk!
3. Een jong paard zal tot zijn achtste jaar (8 jaar) nog veranderen, wees erop voorbereid dat dit betekend dat je waarschijnlijk tot die tijd een ander zadel nodig zal hebben, misschien al na een jaar. Misschien wel ieder jaar, dit is heel verschillend per paard. Pas met acht jaar is een paard uitgegroeid, Over het algemeen zie je dat de rug tot die tijd steeds breder wordt.
4. Aangezien je een veulen van drie of vier jaar oud niet vaak, en dan slechts korte tijd zal berijden, zou je er ook over kunnen denken de eerste jaren een engels zadel te gebruiken, het liefst één die aangepast kan worden aan de veranderende vorm van het jonge paard. Ook een boomloos zadel kan een goede oplossing zijn. Ikzelf ben voor een boomloos zadel als dat geschikt is voor jou en je paard, en vooral als je merkt dat jouw paard sterk verandert. In ieder geval vind ik een tweedehands zadel als dat past handiger voor een paard in ontwikkeling; dat kan je dan na twee jaar ook weer goed verkopen.
5. Een oud of ziek paard kan ook veranderen, vaak verliezen oude, zieke, of verkeerd gereden paarden, spierweefsel in de rug. De rug krijgt dan steeds meer een ”dakjes” vorm: ^ . Dit is heel ongunstig; het zadel gaat nu op de zenuwbanen naast de ruggegraat drukken. Deze veranderingen hoeven maar klein te zijn voor een heel negatief effect.
6. Meet de rug van je paard regelmatig op om veranderingen te onderkennen. bij jonge paarden in ontwikkeling en oudere paarden moet dit een standaard onderdeel zijn van je verzorgings-routine.
7. Vanuit het oogpunt dat het rij-paard een zadel moet dragen is het belangerijk bij de aanschaf van een paard ook er aan te denken dat het paard een goede zadelrug zou moeten hebben. Als je ervoor kiest een paard met een ongunstige zadelrug te kopen, of een ongunstige singel positie, moet je er rekening mee houden dat je veel meer geld uit zal moet geven aan speciale zadels. *2
8. Ongunstige punten zijn: overbouwd, ronde platte rug zonder schoft, lange schouderbladen die ver naar achteren liggen, een te korte rug voor een 16” westernzadel (tenzij je zelf erg petite bent en makkelijk in een 15” zadel zit)
De meeste fabriekszadels hier in Nederland zijn 16”, let daar dus op. Ik zie bijna nooit paarden die daadwerkelijk de ruimte hebben voor een 16” zadel. Toch heeft bijna iedereen heeft de 16” zadels, die dan op de schouderbladen liggen. Een zadel dat op de schouderbl;aden ligt, zal altijd bridging vertonen.
Bij een paard dat erg breed is, ook bij de schouders, dus bij een hoek van meer dan 45”, vallen de meeste fabriekszadels al af.
Bij ver naar achter liggende schouderbladen heb je een rigging-positie nodig die verder naar voren ligt dan de full-positie; dat zal je bij een standaard zadel niet tegenkomen die hebben een enkele rigging in de 7/8 of zelfs 3/4 positie. Ook is het niet gunstig voor de ligging een zadel; bij een ver naar voren liggend aansingel punt zal het zadel meer neiging vertonen te klapperen.
Bij een overbouwde rug zal het zadel door middel van de zwaartekracht altijd de neiging hebben naar voren te schuiven, en/of te klapperen. Als een paard een ronde rug, zonder schoft heeft kan het zadel heel makkelijk gaan schuiven. *2
9. Als je paard scheef gebouwd is kan dat problemen met verschuiving van het zadel tot gevolg hebben. Dit hoeft niet altijd zo te zijn; maar als het paard ook nog a-symmetrisch beweegt kan het paard zelf het zadel scheef duwen.
Ook in deze gevallen is het verstandig dit door regelmatig zelf opmeten en vergelijken in de gaten te houden. Je kan je afvragen of je wel op een paard moet rijden met bv een duidelijk ongelijk bekken, dit kan ook een aanduiding zijn voor een ernstig gezondheids-probleem.
10. Zoals een dierenarts geen zadelmaker is, en een zadel niet kan beoordelen, is een zadelmaker ook geen dierenarts of ostheopaat, en kan geen medische keuring geven. Een zadelmaker maakt alleen zadels. Dus als je een paard hebt waarmee al problemen opgekomen zijn, hetzij met de gezondheid, of een vreemde bewegingsafloop, en je kiest ervoor die informatie achter te houden, dan ben je tijd en geld van jezelf, en van de zadelmaker aan het verspillen.
Een goed passend zadel is alleen maar dat, een goed passend zadel. Een zadel is nooit een magische oplossing voor lichamelijke problemen van het paard of de ruiter. Het komt wel voor dat als een paard lange tijd met een niet-passend zadel gereden is opeens heel anders gaat bewegen, en zelfs zelf verbaast is over de bewegingsvrijheid die het opeens heeft nu het een goed passend zadel op zijn rug heeft!
11. Een maatzadel is duur! Als je een maatzadel laat maken kan je het niet meer terugbrengen naar de zadelmaker als je je bedacht hebt, of je paard veranderd is. Ook al heb je het nooit gebruikt: tenslotte is het een uniek zadel, speciaal voor jou en je paard gemaakt. Het is daarom af te raden een maatzadel voor een jong paard te laten maken als dat niet persé nodig is. Als je een paard hebt met een erg ongunstige bouw heb je geen keus, dat zijn dus die extra kosten waar ik het eerder over had. Het kan dus ook uit financieel oogpunt een belangerijke consideratie zijn bij de aankoop van een paard een correcte rug een belangerijke plaats te geven bij de beslissing.
12. Het duurt vaak een tijdje voordat een paard bij een slecht zittend zadel laat merken dat hij er last van heeft. bij een nieuw fabriekszadel kan dit wel 1 tot 1,5 jaar duren, blijf altijd alert op de reactie van je paard. Maar ook als je een goed passend zadel hebt, kan het zijn dat het na enige tijd toch niet meer past, bij heel jonge paarden kan je dit bijna verwachten. Bij oude paarden, of paarden die al een gezondheidsprobleem hebben, kan het ook gebeuren dat de rug zodanig veranderd dat het zadel niet meer past. Het is dus heel belangerijk je paard goed in de gaten te houden, en regelmatig op te meten en die metingen te vergelijken. De ruiter heeft zelf de verantwoordelijkheid voor zijn/haar paard.
13. De meeste zadelmakers zullen wel advies blijven geven voor het zadel dat zij gemaakt hebben. Echter, als je een zadelmaker naar je toe laat komen, zeker als dat uren reistijd betekend, moet je wel bereid zijn die tijd en kosten te vergoeden.
14. Als laatste punt moet ik nog aanvoeren dat een slechte ruiter ook bij een goed passend zadel drukplekken kan veroorzaken, of het zadel kan laten schuiven. Voor minder ervaren ruiters is dit helaas moeilijk te begrijpen, of te aanvaarden.
Een ruiter die niet goed meegaat in de beweging of niet gebalanceerd en stil kan zitten, kan zelf verantwoordlijk zijn voor drukplekken bij het paard. Dit houdt dan wel op zodra de ruiter geleerd heeft zijn bewegingen aan te passen aan die van het paard. *3
Een paar foto-voorbeelden:
Hier zie je een kale boom die heel mooi past. Het is makkelijk voor te stellen dat als het paard breder, en platter in de rug zou zijn, dat deze boom alleen met de onderste rand op de rug rust, en daar zware druk uit zou oefenen. Als de rugbespiering weg zou vallen, dan draagt de boom alleen aan de binnen randen, en drukt op de beide zenuwbanen weerszijden van de rug. Dat is nog veel vervelender voor het paard.
Goede en slechte zadelrug:
Hier zie je een modern rijpaard met een hele mooie rug. Recht, niet overbouwd, mooie schoft, 45” breed bij de schouders. Ook liggen de schouderbladen niet te ver naar achteren. De rug is voldoende lang om makkelijk een 16” boom op kwijt te kunnen. Voor dit paard is het niet te moeilijk een passend fabrieks- of tweedehands zadel te vinden.
Dit is een type rug dat we helaas steeds vaker zien bij de westernpaarden, deze rug is zeer ongunstig voor een rijpaard.
Zwaar overbouwd, zeer ver naar achterliggende schouderbladen, rond en breed, ook bij de schouders; een hoek die veel groter is dan 45”, geen schoft, en zéér kort. een 16” zadel (de normale maat) is absoluut onmogelijk voor dit paard. Bij dit paard kan je alleen een duur customzadel (15” als maat) gebruiken, en dan ben je misschien nog niet van alle problemen af.
Hier zie je hetzelfde paard met een 16” quarter boom. De boom ligt net achter de schouderbladen van het paard, hij mag absoluut niet verder naar voren geplaatst worden! De plaats van het zadel wordt bepaald door de bouw van het paard, niet het gangbare plaatje!!! Het is duidelijk dat deze boom veel te lang is. De zit moet helemaal omhooggewerkt worden om nog rechtop te kunnen zitten, en de lijn loodrecht van de fork naar beneden getrokken komt (full-positie) zeer ver achter de singelplek uit.
Wanner een zadel niet meer past:
Dit is een meting zoals we die gebruiken voor het bepalen van de boom-maat. De zwarte lijnen tonen de maten van het jonge paard, de boom voor het zadel is op deze meting gebaseerd. De groene lijnen zijn dezelfde maten van hetzelfde paard, een half jaar later. Het is natuurlijk duidelijk dat het zadel nu onmogelijk nog kan passen! Deze verandering, in zo korte tijd, is wel bijzonder extreem! Dit komt zelden voor. Als je een verandering ziet, die maar half zo extreem is, bij je eigen paard, heb je al een ander, breder zadel nodig.
Bij een handgemaakt zadel met houten boom is het mogelijk de boom nog aan te passen, maar hier zijn natuurlijk wel grenzen aan verbonden.
Bij deze maten zie je hoe een ouder paard een steeds smallere rug krijgt. De zwarte lijn is de vorm van de rug waarop de boom besteld is, de gekleurde lijnen geven aan hoezeer de rug van het het paard ingevallen is. Dit is altijd zorgwekkende verandering: als je zoiets bij je paard constateerd moeten de alarmbellen gaan rinkelen en moet je écht je paard iedere week opmeten, en heel goed opletten, ook op de algemene gezondheidstoestand van je paard. De ruggegraat komt er helemaal bovenuit! de boom van het zadel draagt nu alleen maar op de zenuwbanen die naast de ruggegraat liggen., Met zo’n verandering is het zadel natuurlijk niet meer passend! Doorrijden op dit zadel zou onverantwoordelijk zjijn. De verandering van de ”rock” (horizontale lijn) is extreem. Hier is de boom ook niet meer aan te passen.
*1 Ed Steele, boom maker: ”Buying a saddle by labeled fit only – actual fit to the horse’s back unseen – could be compared to buying a pair of shoes without being able to try them on”
Western Saddle Guide: ”It’s crucial that you choose a saddle that fits your horse properly. Ill-fitting saddles cause both health and training problems in horses. Often, what appears as a behavior problem with your horse can be traced to a poor saddle fit.”
*2 Waldemar Seunig: ”Ein niedriger, kurzer widerrist, wird nie eine gute Sattellage geben” ”Rechnet man noch die infolge Vorrutschens des Sattels drohender Druckgefahr hinzu, so kann man wohl sagen, daß ein verschwommener, *ertrunkener* Widerrist bei jeder Art von Gebrauch zu einer Quelle dauernden Mißvergnügens wird”
Pferdeinfo.com: ”Ein langer und gut bemuskelter Widerrist gibt eine gute Sattellage und ist weniger anfällig für Verletzungen. Für die gute Sattellage spielt nicht nur der Widerrist eine wichtige Rolle, sondern auch eine gut ausgeprägte Rückenmuskulatur.”
Western saddle guide: ” A horse that has an overly narrow or, conversely, an overly flat back, can find certain saddles to be uncomfortable. A horse that’s back is “downhill,” with his rump higher than his withers, can end up with the saddle slipping forward causing soreness.”
”Horses with shorter than average backs can find the saddle’s skirts digging into their backs, loins, and kidneys.”
”Large-shouldered horses can be constricted by an ill-fitting saddle, limiting movement and forcing the shoulders against the tree bars. Thin-shouldered horses can cause the saddle to ride forward onto the shoulder blades.”
*3 Western Saddle Guide: ”Saddlefit isn’t only about your horse and your saddle. It’s also about you. The better your horsemanship skills – balance, moving in synch with your horse, body control, communication of cues, feel, softness, - the better you’ll find your saddle fit to be. Conversely, the less advanced your horsemanship skill, the more you’ll find yourself struggling with saddle fit problems. This is often a difficult concept for the more novice rider to understand . . . and accept.
The cinch/girth doesn’t need to be tightened to within an inch of the horse’s life to keep the saddle from shifting to one side. The balanced rider sits with their shoulders, hips, and heels aligned, a balanced riding position. All of this results in a lot less wear and tear on the horse.
While it may be hard to hear that poor saddlefit can be caused by an out-of-balance rider, the solution is within your grasp. You’ll be amazed to see how much improving your horsemanship skill will improve your saddle fit.”
