Sinds een paar dagen ben ik de trotse eigenaresse van een recado (Gaucho) zadeltje. Nu kan ik alleen niet heel veel vinden op het internet over dit type zadel; er is bijvoorbeeld niet eens een Wikipedia pagina voor...
Daarom leek het me leuk (en voor mezelf ook handig
) om dit topic te maken met een overzicht van alle lagen van zo'n zadel en wat nou waarvoor dient.Ik heb voor deze informatie het internet aardig afgespeurd, maar feit blijft dat ikzelf geen Gaucho ben... Dus het zou heel goed kunnen dat er onjuistheden in mijn post zitten. Zie je iets wat niet klopt? Laat het me weten!
Oke, laten we beginnen!
Dit Gaucho zadel, ook wel recado genoemd (wat google eigenwijs blijft vertalen naar ''bericht'' en ''boodschap'', wat vast een interessante reden heeft), is een type zadel dat gebruikt wordt door de Gaucho's: ruiters die hun vee hoeden op de pampa's.(1) Hiervoor zitten ze dagenlang in het zadel, wat de vele lagen van het recado zadel kan verklaren: meer comfort voor het paard, meer comfort voor de ruiter. Daarnaast worden delen van het zadel 's nachts ook gebruikt als bed.(2)
Ik heb helaas niet alle lagen van het zadel compleet, maar ik ga proberen een zo compleet mogelijk beeld te geven!
1. Bij het opzadelen begin je met een katoenen onderdekje, de sudadera.
Dit dekje is bedoeld voor het opvangen van het zweet van het paard. Het is een soort sjabrak, maar dan nog iets dunner.
Ik heb helaas geen sudadera om te laten zien, maar volgens mij spreekt het idee voor zich.
De laatste keer dat Runa in het zweet gereden is (zoals aan haar te zien is), is bovendien alweer even geleden...
2. Op de sudadera komt de mandiles. Deze mandiles (soms ook wel 'mandil') is een wat dikkere pad, gemaakt van wol (ik denk vilt). Ik kan weinig vinden over de precieze functie van deze pad, maar ik denk dat hij dient voor het verdelen van de druk en voor schokdemping.
Ik gebruik een ingekorte westernpad.
3. Op de mandiles komt de matra, dit is een (geweefde) wollen deken waarvan de randen aan de voor- en achterkant omgevouwen wordt zodat het zadel daar hoger ligt. (3, vanaf 1:45)
Deze matra wordt 's nachts ook wel eens door de gaucho gebruikt als deken. (2)
4. Na de matra komt de Carona. Niet alle zadels hebben een carona. De carona is een lap leer dat het zadel beschermt tegen wrijving van de ringen van de singel. (2)
5. Dan komt het echte werk: de bastos. Deze twee langwerpige kussens, gevuld met bijvoorbeeld paardenhaar of stro (5), zorgen voor een groot deel van de drukverdeling. Aan de voor- en achterkant zitten kleine verhogingen voor extra steun.
De ruimte tussen deze kussens wisselt nogal eens per foto en video die ik vind, maar vaak hebben zadels die gemaakt zijn van twee losse stukken met daartussen een leren veter ongeveer een handbreedte ruimte tussen de beide kussens.(5) Dit leek mij erg veel, maar ik kan me voorstellen dat dit wenselijk is door de vele lagen die eronder zitten.
Het voordeel van twee losse kussens die, behalve de leren veter, niet aan elkaar vast zitten, is dat het paard optimale bewegingsvrijheid heeft terwijl de druk van de ruiter toch verdeeld wordt. Ook zijn er zadels te zien waarbij de twee kussens wel aan elkaar vast zitten via de pommel en de cantle. (6)
6. Deze stapel wordt aangesingeld via de encimera. Dit is een stuk van meerdere lagen leer, vaak rawhide, met twee grote ringen en vier kleine ringen waar de singel en de beugels aan worden bevestigd.
Deze manier van aansingelen lijkt veel op het aansingelen van een westernzadel, met als verschil dat er geen off-billet gebruikt wordt aan 1 kant, maar dat de singel aan bijde kanten aangesingeld wordt met een (soort) latigo. Deze wordt, na een paar keer door de ring van de singel/cincha en de encimera te zijn gewikkeld, met een stropdasknoop boven aan de encimera vastgemaakt (6, vanaf 4:40) of het uiteinde wordt onder het kussen van het zadel gevouwen. (7)
De beugelriemen worden aan de voorste ring geknoopt.
7. Naast de bastos is het recado zadel natuurlijk te herkennen aan die grote schapenvacht die bovenop ligt. Dit heet de Cojinillo of pellón en is gemaakt van schapenvel op een soort kussen. Dat is nog eens wat anders dan zo'n plank onder je kont
Voor extra lange of intensieve ritten, kan zelfs een dubbele cojinillo worden gebruikt. (8)
8. Over de cojinillo kun je nog een Sobrepuesto doen. Dit is een grote lap leer die bijna de hele vacht bedekt. Dit wordt omschreven als een extra luxe, wat ik me moeilijk kan voorstellen als je zo'n lekkere schapenvacht hebt. Wellicht is dit vooral tegen de regen? (2)
9. Deze laatste stapel wordt vastgemaakt met een tweede singel, de Pegual. Deze gaat over de vacht en over de singel en wordt ook met een stropdasknoop bevestigd.
En dan ben je klaar! Het is net wat meer dan een sjabrak en een zadel maar, ach, het resultaat mag er zijn. Ik vind het een erg mooi zadel in ieder geval en het zit ook nog eens lekker!
Het aantal lagen dat gebruikt wordt, verschilt alleen dus wel eens. De combinatie die ik het meest tegenkom is sudadera - mandiles - matra - bastos - ecimera - cojinillo - pequal. De extra lagen leer zoals de sobrepquesto en de carona worden dus, zover ik kan zien, minder vaak gebruikt. Waar dit precies aan ligt, weet ik niet.
Soms wordt er bijvoorbeeld ook een leren ''onderzadel'' gebruikt in plaats van de matra (8). Ik weet niet precies wat hier de reden van is - mogelijk is dit een nieuwere toevoeging aan het zadel nu de matras minder worden gebruikt als dekens/bedden voor 's nachts?
Verder heb ik voor nu Engelse beugels aan mijn zadel, maar veel authentieke zadels hebben mooie rawhide of tuigleren beugels en dat maakt de 'look' toch wel helemaal af!
(omdat ik niet alle (originele) lagen heb: onder deze link zitten nog wat plaatjes van de zadelonderdelen die ik zelf niet op de foto kon zetten! https://imgur.com/a/Kk1n8e4)
___________________________________
Bronnen
Dit zijn de bronnen die ik gebruikt heb. Niet alle bronnen zijn in het Nederlands of Engels; voor de websites heb ik de vertaaloptie van Chrome gebruikt en voor de videos heb ik vooral geprobeerd de gebaren te lezen...
1 https://nl.wikipedia.org/wiki/Gaucho
2 https://elarcondelahistoria.com/el-gaucho-su-recado/
3 https://www.youtube.com/watch?v=ATspU9O ... rizosPinto
4 https://www.stevieanna.com/single-post/ ... lk-Saddles
5 https://www.youtube.com/watch?v=-hTFrk_ ... rizosPinto
6 https://www.youtube.com/watch?v=XwFvXqU ... rseCulture
7 https://www.youtube.com/watch?v=nBqn4eE ... igBeachHut
8 https://www.youtube.com/watch?v=ZGmfvxj ... enturesses
Ik had er nog nooit van gehoord en kende gaucho's voornamelijk uit de pennytijd, dus het is heel leuk om dit zo eens voorbij te zien komen. 