[Info] Hoefbevangenheid - deel 2

Moderators: C_arola, Essie73, Coby, balance, Firelight, Dyonne, Neonlight, Sica, NadjaNadja

Toevoegen aan eigen berichten
 
 
capopjekop

Berichten: 31675
Geregistreerd: 30-11-03

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 12:38

haflingertje schreef:
Ik meld me hier ook..
Helaas is mijn shet King al een aantal keer hoefbevangen geweest.

Hier een topic van een tijdje terug waar vanalles aan info over king instaat ;-)
[VS] Magnesium voor hoefbevangen pony.. Help ;-)

King krijgt nu de magnesium van paardnatuurlijk.
Maar helaas vanochtend wilde ik hem op de paddock zetten staat hij weer helemaal hoefbevangen.
Veearts komt vandaag nog langs.
Hij krijgt nog steeds niks anders dan normaal. Beetje hooi, en een handje pony meusli van cavalor om de magnesium en kruiden voor zijn longen door heen te mengen.

Ben een beetje ten einde raad moet ik eerlijk zeggen.
Pony heeft zo'n last... En steeds zo'n zware kuur met medicijnen zal toch ook niet blijven werken?
Dit is al de vierde keer deze winter..

Hooi is zeker weten goed! Heb ik speciaal voor hem laten analyseren in amerika.

Ik ga straks maar eens vragen om een bloedproef.

Iemand nog opties?


Is je shet te dik? Mijn shet kreeg ook steeds aanvallen, daarna ben ik graaszaadhooi gaan gebruiken, heeft ze een ijzertje gehad en ben ik nog minder gaan voeren (ook minder hooi). Nu gaat ze de goede kant op.

Zammie

Berichten: 6002
Geregistreerd: 13-06-07
Woonplaats: Kom uut Drenthe

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 12:43

Ik heb gelezen in een artikel, dat hoefbevangenheid ook kan voortkomen uit bijvoorbeeld te lang op harde ondergrond lopen. Nu weet ik niet of dat het geval is bij jouw haflingertje. ivm de bevroren grond bedoel ik....

DubbelFun

Berichten: 92057
Geregistreerd: 12-04-01
Woonplaats: 1 km van het midden van Nederland

Re: Centraal Topic over Hoefbevangenheid - deel 2

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 13:11

@haflingertje : waarom heb je je hooi in Amerika laten analyseren ??

haflingertje

Berichten: 5355
Geregistreerd: 12-07-02
Woonplaats: Nuth

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 13:14

EstherHegt schreef:
@Haflingertje magnesium is geen geneesmiddel en zal enkel wat dien als er daadwerkelijk een tekort is. Ik zou ook zeker stoppen met de musli, granen =zetmeel=suiker! Als er geen tekort is plassen ze het uit en heb je hele dure plas.
Weet je hoe het suikergehalte is in je hooi? Is dat ook getest? Wat voor kruiden geef je, weet je dat er kruiden zijn met een heel hoog fructaangehalte bijvoorbeeld paardenbloem en cichorei.

Vraag om een insulinetest, die kan de dierenarts aanvragen via gezondheidsdienst voor dieren. Misschien kun je tegelijkertijd ook tekorten testen die paard misschien wel of juist niet heeft.
Heel veel sterkte met je paard.


Bedankt voor je reactie!
Ik heb op aanrade van de veearts de magnesium gekocht. Hij zei inderdaad hetzelfde erover wat jij zegt..
Ik ben bereid om alles te proberen..
Het suikergehalte in het hooi was normaal tot laag.
Ik geef kruiden die zijn luchtwegen in "orde" houden.
Dit omdat hij ook nog een lichte vorm van chronische bronchitis heeft.
Als ik hem de kruiden en de meusli niet geef gaat hij hoesten.. Dus het is een beetje dubbel, en daardoor weet ik niet wat ik het beste kan doen. (dat ga ik ook straks even overleggen met de veearts)
De insulinetest is een goede tip! Dat ga ik zeker navragen!

Het vreemde is dat hij altijd (al jaren) de meusli krijgt en er helemaal niks veranderd is in zijn dieet..

Nogmaals bedankt voor je reactie! ;)

haflingertje

Berichten: 5355
Geregistreerd: 12-07-02
Woonplaats: Nuth

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 13:21

DubbelDun schreef:
@haflingertje : waarom heb je je hooi in Amerika laten analyseren ??

Via een familielid (die veearts is).
Ik heb hem het hooi gebracht en hij heeft het opgestuurd.
Hij zal er wel een fijne samenwerking mee hebben dat het naar amerika gaat.

King is zeker niet te dik..
Dat is hij wel geweest vorig jaar..

Zammie schreef:
Ik heb gelezen in een artikel, dat hoefbevangenheid ook kan voortkomen uit bijvoorbeeld te lang op harde ondergrond lopen. Nu weet ik niet of dat het geval is bij jouw haflingertje. ivm de bevroren grond bedoel ik....

Hij loopt overdag op de paddock..
Die was gister inderdaad wel bevroren.
Maar lang lopen op harde ondergrond is geen sprake van.
Laatst bijgewerkt door haflingertje op 23-02-11 13:22, in het totaal 1 keer bewerkt

Jannepauli

Berichten: 10818
Geregistreerd: 21-03-05

Link naar dit bericht Geplaatst door de TopicStarter : 23-02-11 13:22

Dat een paard langdurig eenzelfde dieet krijgt, zegt niet zoveel. Je moet het maar zien als iedere dag patat met mayo eten, er komt een dag dat je lijf zegt: dat wil ik niet meer!
Maar Esther heeft je goede tips gegeven - ik zou zeker snel bij de DA een Insuline Resistentie test aanvragen - dat kan aangevraagd worden bij de Gezondheidsdienst Deventer ( Insuline Pakket)
Sterkte!

EstherHegt
Berichten: 3349
Geregistreerd: 21-03-05

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 13:23

haflingertje schreef:
Als ik hem de kruiden en de meusli niet geef gaat hij hoesten.. Dus het is een beetje dubbel, en daardoor weet ik niet wat ik het beste kan doen. (dat ga ik ook straks even overleggen met de veearts)
De insulinetest is een goede tip! Dat ga ik zeker navragen!
Nogmaals bedankt voor je reactie! ;)


Kun je opzoeken welke kruiden je paard krijgt, dan kan ik nazoeken en navragen omtrent het fructaan in die kruiden.
Kijk ook eens goed naar de kruiden in de musli en het totale suiker zetmeelgehalte. Voor het hoesten zul je waarschijnlijk een betere oplossing moeten gaan vinden. Ik hoop dat je paard snel weer op gaat knappen en je de oorzaak kunt achterhalen waarom ie steeds bevangen wordt.

DubbelFun

Berichten: 92057
Geregistreerd: 12-04-01
Woonplaats: 1 km van het midden van Nederland

Re: Centraal Topic over Hoefbevangenheid - deel 2

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 13:25

Het is imo niet zozeer de harde ondergrond alleen alswel het ongelijk zijn van de ondergrond.
Met dit weer zorg ik er altijd voor dat de paddock vlak geharkt de nacht in gaat.

tjee

Berichten: 494
Geregistreerd: 20-09-05
Woonplaats: Capelle aan den Yssel

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 13:26

geerke schreef:
tjee schreef:
Toch fijn dat die gekke hoeven van Tjee als leermateriaal gebruikt kunnen worden! :Y)
Met Tjee gaat alles overigens erg goed! loopt als een kievit en de smid was erg tevreden.
Die bult is trouwens zo goed als weg nu. Zal van de week weer ff een foto plaatsen.
Over 2 weken mag ik weer terug en dan is er 50/50 kans dat ik weer op mag gaan bouwen *\o/*



:D ik schrik iedere keer weer van die hoeven...Komt gewoon goed hoor!
Het is gewoon een fase waar de hoef(en ik :D )even doorheen moeten.
Fijn dat ze goed loopt!Dat is het belangrijkste :j


En dan moet je je eens indenken hoe het eruit zag als hij met die snavelvoeten in het zand liep..... Brrr

haflingertje

Berichten: 5355
Geregistreerd: 12-07-02
Woonplaats: Nuth

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 13:27

Echt helemaal top dat jullie me zo helpen!!!

EstherHegt zodra ik straks thuis ben zal ik ernaar kijken en pb ik je ;-)

Jannepauli

Berichten: 10818
Geregistreerd: 21-03-05

Re: Centraal Topic over Hoefbevangenheid - deel 2

Link naar dit bericht Geplaatst door de TopicStarter : 23-02-11 13:36

Zou je het misschien in het topic willen melden, en niet via de pb? Dan hebben we er allemaal wat aan om van te leren! Thanks!

Embe
Berichten: 1797
Geregistreerd: 29-09-06

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 15:13

Zo, ben ik weer... sorry dat ik nog niets van mij heb laten horen maar zat in 'het oosten' van het land in overleg met gemeente, oude eigenaar van onze boerderij, aannemer etc. DA heeft er voor gekozen om toch geen verdoving te zetten in het hoefkatrol om een aantal redenen: de kans dat een pony HKO heeft is nihil, het is een paardenkwaal. Ook zijn leeftijd (15 jaar) past niet in het verhaal. De diepe buiger is gescand en puntgaaf. Onze pony heeft hele fijne gewrichtjes (denk een klein arabiertje) en als DA met een flinke naald in het gewricht gaat is dat best belastend en riskant. Pony is in een paar dagen flink opgeknapt, op het rechte is hij zo goed als rad, volte op het harde is nog niet goed. DA denkt nu aan een botkneuzing van het straalbeentje.

Advies is tijdelijk speciaal beslag (brede takken, smal van voren, siliconen en zooltje). Daar was mijn HS het niet helemaal mee eens omdat het geheel dan weer best zwaar wordt en de pony van de ielepiele pootjes heeft. Hij gaat kijken of hij wel zooltje en siliconen kan doen maar dan met aluminium ijzertje zodat er niet te veel gewicht aan z'n hoefje hangt.

Verder moet ik 1 week 1x daags 45 minuten stappen en 1x daags 30 minuten stappen op zachte bodem (gelukkig hebben we een binnenmanege want alles is momenteel bevroren) Ik geef hem wel wat muisjes (gele ;) ) want hij heeft dus ook de energie van een arabier/welshje. Volgende week mag er een klein drafje bij 2 x 3 minuten per keer. Ben wel blij dat we kunnen blijven bewegen want dat houdt de HB onder controle. Na de 2 weken weer naar DA voor controle.

Weet eigenlijk niet zo goed wat ik er verder van moet vinden...

ElCamino

Berichten: 9191
Geregistreerd: 01-03-05
Woonplaats: Naarden

Re: Centraal Topic over Hoefbevangenheid - deel 2

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 15:26

Lijkt me sterk dat ijzertjes te zwaar worden voor een pony....dat kunnen ze toch best hebben ?
Nadeel van aluminium is dat het bijna niet te bewerken is en je aan een standaard ijzertje vastzit dan.
Als je speciaal gesmeed moet hebben kun je beter aan een gewoon ijzer denk ik..

haflingertje

Berichten: 5355
Geregistreerd: 12-07-02
Woonplaats: Nuth

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 15:38

EstherHegt schreef:
Kun je opzoeken welke kruiden je paard krijgt, dan kan ik nazoeken en navragen omtrent het fructaan in die kruiden.
Kijk ook eens goed naar de kruiden in de musli en het totale suiker zetmeelgehalte. Voor het hoesten zul je waarschijnlijk een betere oplossing moeten gaan vinden. Ik hoop dat je paard snel weer op gaat knappen en je de oorzaak kunt achterhalen waarom ie steeds bevangen wordt.


Dit zijn kruiden ;-) Een hele lijst...
Air Free is een compex van heilzame kruiden die zeer goed werkzaam zijn bij aandoeningen van de luchtwegen zoals vastzittende hoest, verkoudheid, droge en natte snot, slijmen en kortademigheid.
Air Free werkt verlichtend en herstellend bij alle vormen van luchtwegaandoeningen, verkoudheid en chronische problemen.
geeft meer longinhoud, uithoudingsvermogen en geeft een betere conditie.

Samenstelling: Heemsblad, heemswortel, hoefblad, hysop, klaproos, weegbree, zoethout, foenegriek, eucalyptus.
En op de pot staan deze er nog bij (zullen wel in hele kleine mate erin zitten: Anijszaad, knoflook, salie, tijm, venkel, alsem, berkenblad, brandnetel, duizendblad, eikenbast, jeneverbessen, kalmoes, kamillen, klitwortel, mirtenblad, temeok en lawak.

En de link van de pony meusli (daar staat de samenstelling op ;-) )
http://www.cavalor.be/NUTRI/Nutrition/P ... 5245&rac=0

Moet eerlijk zeggen dat ik een beetje schrik van het suiker percentage... -O- Altijd gedacht dat dit voor hem echt het beste was..
Maar alleen hooi is voor zijn luchtwegen niet voldoende.

EstherHegt
Berichten: 3349
Geregistreerd: 21-03-05

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 16:05

haflingertje schreef:
Samenstelling: Heemsblad, heemswortel, hoefblad, hysop, klaproos, weegbree, zoethout, foenegriek, eucalyptus.
En op de pot staan deze er nog bij (zullen wel in hele kleine mate erin zitten: Anijszaad, knoflook, salie, tijm, venkel, alsem, berkenblad, brandnetel, duizendblad, eikenbast, jeneverbessen, kalmoes, kamillen, klitwortel, mirtenblad, temeok en lawak.


OOW een hele klus, maar als eerste reactie zie ik nu al dat je het beter niet kunt voeren, Hoefblad bevat pyrrolizidine alkaloiden (dat zelfde stofje zit in Jakobskruiskruid) bij langdurig voeren kan dat wel leverschade geven. Klaproos is papaver, ook niet goed voor paarden. De meeste moet ik wel even opzoeken en dat kost me wel wat meer tijd. Van weegbree weet ik ook uit mijn hoofd dat er nogal wat inuline in zit. Het zal best een kleine hoeveelheid zijn die je voert per dag, ik neem aan geen handenvol? Als je perse kruiden wilt geven is het misschien een idee om naar een echte herborist te gaan en te vragen wat je het beste kunt geven aan een paard. Misschien kun je via deze website eens informeren of er een erkende herborist in jouw buurt zit. http://www.herboristen.be/index.php ze zullen ook vast wel adressen hebben in Nederland.

Ik denk ook de musli echt maar weg gaan laten, kun je niet een totaalsupplement geven voor de vitamine en mineralen? Dan kun je de musli wel weglaten.
Misschien is het handig om ook met de dierenarts te overleggen wat je met de hoest kunt.
Bij mijn weten mag Hoefblad volgens het kruidenbesluit niet eens verkocht worden voor inwendig gebruik.

haflingertje

Berichten: 5355
Geregistreerd: 12-07-02
Woonplaats: Nuth

Re: Centraal Topic over Hoefbevangenheid - deel 2

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 16:27

De meusli moet inderdaad weg uit zijn dieet.. Ik zie nu zelf ook dat het met zijn conditie helemaal geen goede oplossing is..
Ik zal de pot kruiden gelijk in de prullebak gooien. Zo'n rommel voer ik liever niet..
Ongeloofelijk dat mensen je zo slecht kunnen informeren over dat soort dingen.
Leert mij weer dat ik zelf nog meer moet opletten!!

Ik heb voor deze kruiden foenegriek gevoerd voor zijn luchtwegen.
Zou dat een optie zijn voor zijn luchtwegen?
Eventueel met een beetje zemelen? Zodat hij het opeet?
Ben even hard op aan het denken ;-)

DubbelFun

Berichten: 92057
Geregistreerd: 12-04-01
Woonplaats: 1 km van het midden van Nederland

Re: Centraal Topic over Hoefbevangenheid - deel 2

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 16:30

@haflingertje : maak je zijn hooi nat?? Of voer je het zo...

haflingertje

Berichten: 5355
Geregistreerd: 12-07-02
Woonplaats: Nuth

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 16:32

DubbelDun schreef:
@haflingertje : maak je zijn hooi nat?? Of voer je het zo...

Ik maak het nat.
Ik laat het zo lang mogelijk in de week staan..
Gemiddeld zo'n 24 uur.

Ik heb twee soorten hooi.. Gewoon droog (open pakken)
En gewikkelde pakken, maar geen kuil!
Ik dacht altijd dat droog beter was, maar ik hoorde laatst dat dat niet zo was?

Wat is dan het beste voor hem?
Laatst bijgewerkt door haflingertje op 23-02-11 16:35, in het totaal 1 keer bewerkt

DubbelFun

Berichten: 92057
Geregistreerd: 12-04-01
Woonplaats: 1 km van het midden van Nederland

Re: Centraal Topic over Hoefbevangenheid - deel 2

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 16:35

Voor evt stof hoeft het niet zolang, zo haal je er ook alle voedingsstoffen uit nl. Voor een evt hoog suikerlevel is weken tot een uur ruim voldoende (water wel weggooien).
Ik maakte het altijd goed los in een kruiwagen en goot er dan met een plantengieter een 10 liter water over en voerde dat meteen op.
Mijn oude COPD'er deed het daar prima op.

haflingertje

Berichten: 5355
Geregistreerd: 12-07-02
Woonplaats: Nuth

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 16:37

DubbelDun schreef:
Voor evt stof hoeft het niet zolang, zo haal je er ook alle voedingsstoffen uit nl. Voor een evt hoog suikerlevel is weken tot een uur ruim voldoende (water wel weggooien).
Ik maakte het altijd goed los in een kruiwagen en goot er dan met een plantengieter een 10 liter water over en voerde dat meteen op.
Mijn oude COPD'er deed het daar prima op.


Dat is een goede tip!
Dat ga ik proberen!! ;)

SpikyBlue

Berichten: 1411
Geregistreerd: 29-06-06

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 18:55

@haflingertje: mijn paard is ook een chronisch hoester. Sinds ik twee jaar geleden van stal en van hooi ben veranderd heb ik hem geen één keer meer horen kuchen! Ik voer nu verpakt hooi (voordroog) en hij staat 's nachts in een ruime box met houtkrullen en veel frisse lucht. Overdag staat hij een aantal uren op de wei.
Ik maakte voorheen het hooi ook altijd nat (weken in tonnen) maar het nadeel vond ik dat de meeste vitaminen/mineralen en de smaak er vanaf gaan. Het paard at het ook niet met smaak, zo'n kletsnatte hap elke dag...
Ik kreeg wel eens (na al die keren Ventipulmin :( ) een fles 'hoestdrank' mee van de DA. Zaten ook allerlei kruiden in, maar voor zover ik weet ook honing (lijkt me niet handig bij HB) dus daar moet je altijd op letten!

@Embe: ik vond HKO ook al zo sterk klinken... Hopelijk is het inderdaad gewoon een kneuzinkje/verstappinkje en ben je er over een paar weekjes vanaf. Het straalbeen kneuzen vind ik eigenlijk ook wel heel vergezocht (straalbeen ligt echt heel diep in de hoornschoen, omgeven door zacht en veerkrachtig weefsel). Maar groot gelijk van de DA dat ze niet met die naald naar binnen gaan, én groot gelijk van je hoefsmid dat hij er niet zo'n zware klomp van wil maken! Dat is alleen maar extra ballast. Misschien kan hij zelfs, ipv siliconen en zooltjes, het hoefje opvullen met Vettec oid zodat het iets lichter en veerkrachtiger is? Zolen en siliconen zijn meestal wat stug.

@Elcamino: aluminium is wel aardig te smeden. Je kunt het zelfs wat verhitten. Alleen moet je er niet op gaan staan rossen, maar gewoon rustig kloppen, dan kan je het aardig aan de hoef aanpassen ;)

haflingertje

Berichten: 5355
Geregistreerd: 12-07-02
Woonplaats: Nuth

Re: Centraal Topic over Hoefbevangenheid - deel 2

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 19:38

De veearts is geweest..

En inderdaad zoals ik zelf ook al had gezien is King weer hoefbevangen.
Een heel gesprek met hem gehad over zijn dieet.. Inderdaad direct met de meusli stoppen! De foenegriek mag door een handje natte zemelen. Hooi eerst even weken in water.

Ik heb hem ook gevraagd of hij de bloedtest wil doen en de Insuline Resistentie test wil aanvragen.
Hij zei dat hij met zekerheid kon zeggen aan de hand van het dieet en de laatste keer hoefbevangen dat het zeker weten te maken heeft met het "teveel" aan suiker.
Dus hij vond het zonde van mijn geld om dat nu te gaan doen..
Hij dacht na mijn telefoontje iets heel ergs aan te treffen maar het viel voor zijn normen heel erg mee..
Hij vond King ook erg mooi op gewicht..

We gaan nu eerst kijken hoe het gaat zonder meusli. Daar zou hij al veel beter op moeten reageren.
Ik heb weer een hele rits zakjes medicijnen gekregen waar hij van moet opknappen (en wat reserve voor als het weer nodig zou zijn) Mocht het erger worden moet ik gelijk bellen.

Hij was gelukkig erg positief..

Jannepauli

Berichten: 10818
Geregistreerd: 21-03-05

Link naar dit bericht Geplaatst door de TopicStarter : 23-02-11 19:41

@ haflingertje ... het Air Free wat jij gebruikte ken ik niet voor paarden. Hoe dan ook zou ik, voordat je allerlei experimenten aangaat, je arts een keer goed naar de longen van je paard laten luisteren. Longen zijn een kwetsbaar gebied en het is van belang te weten wáár in de long de irritatie zit - eventuele medicatie moet daar op aangepast worden, zeker als het een 'diepe' hoest is, waarbij dampigheid op de loer ligt. Vergis je niet: paardenlongen zijn erg kwetsbaar.
Veel paarden floreren al beter op minder stal ( dus minder ammonia, stof), veel frisse lucht en stofvrij maken van hooi. Foenegriek is een goed middel maar alles wat je langdurig gebruikt verliest op een bepaald moment de werking. Kruiden zijn lang niet altijd onschuldig.

Edit: ik lees net dat je DA al geweest is. Welnu, foenegriek is niet verkeerd. Wat de bloedtest| insuline resistentie betreft: tja, aardig dat hij aan je portomonnee denkt - persoonlijk zou ik toch een dergelijke diagnose bevestigd willen zien door gedegen onderzoek. ;)

haflingertje

Berichten: 5355
Geregistreerd: 12-07-02
Woonplaats: Nuth

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 19:41

SpikyBlue schreef:
@haflingertje: mijn paard is ook een chronisch hoester. Sinds ik twee jaar geleden van stal en van hooi ben veranderd heb ik hem geen één keer meer horen kuchen! Ik voer nu verpakt hooi (voordroog) en hij staat 's nachts in een ruime box met houtkrullen en veel frisse lucht. Overdag staat hij een aantal uren op de wei.
Ik maakte voorheen het hooi ook altijd nat (weken in tonnen) maar het nadeel vond ik dat de meeste vitaminen/mineralen en de smaak er vanaf gaan. Het paard at het ook niet met smaak, zo'n kletsnatte hap elke dag...
Ik kreeg wel eens (na al die keren Ventipulmin :( ) een fles 'hoestdrank' mee van de DA. Zaten ook allerlei kruiden in, maar voor zover ik weet ook honing (lijkt me niet handig bij HB) dus daar moet je altijd op letten!


Het natte hooi eet hij inderdaad met lange tanden op..
Ik voer zowel hooi als voordroog maar de veearts rade aan om beide te laten weken.
Foenegriek met een handje natte zemelen zou het moeten doen om zijn longen "rustig" te houden..
Ben benieuwd.. we gaan het proberen.

Liene

Berichten: 4274
Geregistreerd: 18-06-04
Woonplaats: Antwerpen in België

Link naar dit bericht Geplaatst: 23-02-11 19:42

Haflingertje, ik zou die test ook doen! Al is het maar om jezelf gerust te stellen, wie weet komt er toch iets nuttigs uit waar je de HB beter mee kan vermijden :)