Citaat:
Een ernstig probleem!
In het voorjaar en begin van de zomer zien we veel hoefbevangen paarden en pony's. Waar moet u op letten en hoe kunt u het voorkomen.
Wat is hoefbevangenheid?
Hoefbevangenheid is een stofwisselingsstoornis die leidt tot vochtuittreding ter hoogte van de lederhuid van de hoef. Dat vocht zit gevangen tussen het 'leven" en het hoorn van de hoef en kan nergens heen. Dit veroorzaakt een heftige pijn. Je kunt dit vergelijken met een blaar onder je vingernagel: zou dat prettig lopen?
Oorzaken
1. Hoefbevangenheid kan ontstaan na het eten van verse granen, te veel krachtvoer en te rijk gras, met name bij pony's. Het kan ook worden veroorzaakt door een overmaat aan voer. Dit kan een overmaat aan eiwit zijn, maar nog veel vaker is een overmaat aan koolhydraten (suikers, zetmeel) de boosdoener. In vers voorjaarsgras zitten zowel veel eiwitten als suikers.
2. Ook plotselinge rantsoenwijzigingen kunnen leiden tot hoefbevangenheid en acute maagdarmaandoeningen.
3. Ook is het mogelijk dat het paard letterlijk blaren loopt door een (relatieve) overbelasting. Bijvoorbeeld op harde ondergrond langdurig draven en galopperen. Daardoor kunnen zoolkneuzingen ontstaan.
4. Ontstekingen in het lichaam kunnen leiden tot hoefbevangenheid. Denkt u bijvoorbeeld aan een merrie die aan de nageboorte blijft staan. Daardoor kunnen endotoxinen uit de baarmoeder in het bloed komen. Maar ook ernstige operaties (o.a. koliek-operaties) kunnen aanleiding geven tot hoefbevangenheid.
5. Er zijn ook medicijnen die hoefbevangenheid kunnen veroorzaken. Dit geldt o.a. voor corticosteroiden.
6. Overgewicht.
7. Drinken van veel koud water na het leveren van een grote inspanning. Dit beïnvloedt de samenstelling van de bacteriën in de darmen, zodat bacteriën die gifstoffen produceren de overhand kunnen krijgen.
8. Zware belasting op harde bodem of overbelasting van een been als het andere been geblesseerd is.
9. Bij sommige aandoeningen met verminderde weerstand (bijvoorbeeld ziekte van Cushing) kan als complicatie ook hoefbevangenheid optreden.
Waarom is er pijn?
Bij elke ontsteking is er sprake van zwelling. De hevige pijnlijkheid van de hoeven komt door de zwelling van de ontstoken lederhuid. Deze lederhuid zit tussen de hoefbeenwand en de hoornwand en ruimte voor zwelling is er niet. Bij bevangenheid ontstaat er door de zwelling van de lederhuid een enorme overprikkeling van alle klem zittende zenuwuiteinden en ontstaat er voor het paard bijna ondragelijke pijn. De zwelling heeft als gevolg dat de hoeflederhuid losraakt van de hoornwand, waardoor kanteling van het hoefbeen optreedt: de pees die het hoefbeen doet buigen gaat harder aan het hoefbeen trekken dan de hoefbeenstrekker.
Soms kan dat al binnen 24 uur beginnen. Als het hoefbeen eenmaal gekanteld is, dan is volledig herstel onmogelijk. Vaak is dat bovendien het begin van chronische hoefbevangenheid.
Verschijnselen
• Moeilijk of helemaal niet (willen) bewegen. Het dier lijkt 'op eieren' te lopen.
• Is het paard aan de voorvoeten bevangen, dan zie je dat de achterbenen ver onder het lichaam worden geplaatst (zie zwart-wit foto boven) om daarmee het gewicht naar achteren te verplaatsen. Hebben ze het aan alle vier voeten, dan staan ze vaak met alle vier benen zover mogelijk onder hun lichaam.
• Aan de binnenzijde van de kogel en in de kootholte voel je heel duidelijk bloedvat kloppen. Onder normale omstandigheden voel je dat nauwelijks.
• De hoeven voelen warm aan: er is immers sprake van een ontsteking.
• Het bekloppen met een hamertje of het visiteren van de hoeven is erg pijnlijk.
• De vorm van de hoef zal na verloop van tijd veranderen: de hoef loopt langer naar voren door, er komen dikke randen in de hoef en vaak groeit de hoef ook sneller.
Behandeling
Hoe eerder een paard met hoefbevangheid op de juiste manier behandeld wordt hoe minder de kans op ernstige complicaties. Een ernstige complicatie is bijvoorbeeld het kantelen of zakken van het hoefbeen.
Hoefbevangen paarden mogen niet worden afgestapt, maar moeten onmiddelijk stil gezet worden. Het liefst op zachte ondergrond, zodat het paard kan gaan liggen. De dieren kunnen ook op nat zand worden gezet of in natte verbanden omdat het de pijn verzacht en tegendruk geeft.
Het voer moet direct geminimaliseerd worden (geen krachtvoer, geen vers gras). Alleen hooi!
Vervolgens is het belangrijk dat het dier snel pijnstilling en ontstekingsremmers krijgt en een middel dat de bloedsomloop in de ondervoeten bevordert (o.a. anti-stollingsmiddelen). Het koelen van de hoeven door koud afdouchen vinden hoefbevangen paarden heel prettig.
Hoefbeslag, liefst binnen 12 uur na het zien van de eerste verschijnselen is belangrijk. Kanteling of verzakking van het hoefbeen kan met een speciaal hoefbeslag niet helemaal worden voorkomen, maar de schade blijft wel beperkt.
Na deze acute fase is vaak speciaal hoefbeslag nodig.
Lichte hoefbevangenheid wordt opgevangen door een hoefbeslag met een leren zool, waarbij de straalgroeven en de holten onder de zool worden opgevuld met 'hoof-pad' (een zool met een kunststof vulling, zoals siliconen).
Complicaties
1. Er kunnen sneller hoefzweren ontstaan.
2. Zoolbreuk, doordat het kantelende hoefbeen de dun geworden zool als het ware ‘doorboort’ (zie foto's).
3. Ontschoening.
4. Peesblessures. De veranderde stand van de voet en het veranderde bewegingspatroon zorgen voor extra belasting van banden en pezen.
Kenmerken van een paard dat hoefbevangen is geweest
De witte lijn (die zie je aan de onderkant van de hoef en is scheiding tussen hoorn en lederhuid) is verbreed.
De hoorn aan de buitenkant van de hoef laat duidelijk 'ringvorming' zien, randen. Door de afwijkende hoorngroei bij bevangenheid verandert de vorm van de voet. Regelmatig deskundig onderhoud door de hoefsmid is dan noodzakelijk. De hoefsmid zal door steeds weer corrigeren proberen om de vorm van de hoef zo normaal mogelijk te krijgen en te houden.
Wanneer loopt uw paard of pony meer risico?
Meestal ontstaat hoefbevangenheid aan de voorvoeten, maar af en toe zie je dat alle vier benen zijn aangedaan. Bevangenheid aan uitsluitend de achtervoeten wordt zelden waargenomen. Ervaring leert dat pony’s vaker getroffen worden door de aandoening dan paarden. Bij paarden echter is het verloop vaak ernstiger.
Welke paardenrassen lopen meer risico?
Trekpaarden, Fjordenpaarden, Haflingers, Shetlanders, koudbloedige paardenrassen lopen meer risico. Over het algemeen zijn het dieren die met weinig voedsel toekunnen (sober zijn) en dus gauw te dik worden. Vooral bij Shetlanders is de te vette conditie ook nog te wijten aan een gebrek aan beweging: ze werken nauwelijks en eten bijna voortdurend...
Mijn paard heeft het ook gehad en is er na 6 weken bovenop gekomen met veel medicijnen en veel afspuiten en ook heb ik hem in de koude modder gezet. Helaas was er geen mogelijkheid om gras te vermijden, maar dat is nog beter. Verder zie ik geen aanleiding om NB hiervan de schuld te geven, er zijn talloze andere veroorzakers voor hoefbevangenheid. Ik zou dit eerst goed uitzoeken voordat mensen onnodig gekwetst worden. Let op, het zou natuurlijk goed kunnen, maar wees wel zeker van je zaak. Ik zeg dit niet omdat ik aanhanger (ook geen tegenstander) ben van NB, mijn paard wordt gewoon traditioneel bekapt en beslagen. Het beste is minimale beweging en minimaal voeren en goede medicijnen geven. Dit heeft mijn paard gered. Lees ook de tekst hierboven, dat geeft een goed inzicht in deze aandoening.