Eind vorig eeuw groeiden de bomen rond het Friese paard tot aan de hemel. Het zwarte dier werd wereldwijd steeds populairder en handelaren verdienden een dikbelegde boterham. Het Friesch Paarden Stamboek was tot dan toe een soort gezelligheidsclub "waar de jaarlijkse vergaderingen zo snel mogelijk afgehandeld moesten worden om aan de bar gezellig te kunnen samenzijn", zegt Ted Kop Jansen, een fokker van Friese paarden uit Drenthe. Het Stamboek was echter ambitieus. Als kroon op het werk opende Koningin Beatrix in 2001 het 6 miljoen euro kostende Fries Paarden Centrum in Drachten. En daarmee begon de ellende.
Nederlands grootste paardencentrum moest plaats bieden aan lucratieve evenementen waarin het Friese paard centraal zou staan. In het centrum zou een fokkerij komen. Bovendien zouden er keuringen en veilingen. "Het toenmalige bestuur heeft zich vergaloppeerd. De ontwikkelingen rond het Friese paard zijn te snel gegaan en daarmee is het aan zijn eigen succes ten onder gegaan", aldus Kop Jansen. "Waar veel geld is, stappen de verkeerde types binnen, zonder liefde voor het paard", verklaart een hobbyfokker het debacle.
Het Friese paard was jarenlang geen bijzondere verschijning. Het paard was ideaal voor boeren omdat het sterk genoeg was om een ploeg te trekken, maar tegelijk mooi genoeg om op zondagen de koets naar de kerk te trekken. Sinds echter de Fries tijdens dressuurwedstrijden furore begon te maken, kwam het dier onder de aandacht van een breder publiek. Naast zijn schoonheid werd ook het karakter van het dier gewaardeerd. "Het is een vriendelijk paard, niet gemeen en niet mensenschuw", legt Kop Jansen uit.
Met die toenemende populariteit steeg ook de prijs van het paard. Goede Friese dressuurpaarden worden voor meer dan 100.000 euro verhandeld en jaarlijks wordt voor 30 miljoen euro omgezet. Bij die goede reputatie behoorde uiteraard een passend centrum. Dat Fries Paarden Centrum leed echter drie jaar achtereen verlies en trok het ooit welvarende stamboek als eigenaar bijna in zijn val mee. Het oudste stamboek van Nederland verkeerde in een crisis en de 12.000 leden, van wie de helft in het buitenland woont, begonnen zich te roeren. Het verantwoordelijke bestuur stapte op, onder grote druk van de leden omdat stamboekgeld was gebruikt om de financiële gaten bij het nagenoeg failliete centrum te dichten.
Een machtsstrijd van jewelste brak uit. De twee strijdenden partijen bestonden grofweg uit particulieren met enkele hobbypaarden en paardenondernemers. In 2003 werd een bestuur met ondernemers onder leiding van Jaap van der Meulen gekozen. Binnen een jaar sneuvelde dat bestuur, omdat de leden meer openheid over de financiën wilden. De gemoederen liepen hoog op en opnieuw werd er een bestuur gekozen, ditmaal met zowel ondernemers als hobbyisten. Dit bestuur stond wederom onder leiding van Van der Meulen.
De eigenaar van Stoeterij Bommelsteyn in Joure werd in die periode enkele malen met de dood bedreigd. Aan opstappen dacht de voorzitter niet. Toen er echter nogmaals binnen het bestuur ruzie ontstond over financiën, vertrok hij begin dit jaar met vier geestverwanten. Gert van Dijkhuizen, een van de bestuursleden die wel bleef zitten, werd daarop door twee mannen klemgereden en met de dood bedreigd. Van Dijkhuizen stopte per direct als bestuurslid. Een verdachte is nooit aangehouden.
Van der Meulen gebruikte volgens sommige leden zijn positie om zijn eigen stoeterij te bevoordelen. "Van der Meulen en consorten hadden wat belangenverstrengeling betreft alle schijn tegen, maar er zijn geen bewijzen" , aldus huidig secretaris Gert Snijders. Hij wil echter niet meer olie op het vuur gooien, want sinds deze zomer is de rust rond het Friese paard enigszins teruggekeerd.
Van der Meulen heeft de aantijgingen altijd tegengesproken. Hij krijgt daarbij steun van de handelaren en fokkerijen rond het stamboek. Hij leidde donderdag in zijn eigen stoeterij in Joure de paardenveiling. "Ik zal het stamboek nooit in de steek laten. Overal waar geld zit worden randfiguren aangetrokken. Ik lijd niet onder alle beschuldigingen, maar leuk is anders", aldus de Fries.
Hoe het stamboek er op dit moment voor staat, weet niemand. De ledenvergadering van 14 oktober moet duidelijkheid brengen. Curieus genoeg heeft het stamboek er baat bij als het vier jaar geleden zo prestigieus opgezette paardencentrum wordt gesloopt. In de verkoopdeal met de huidige eigenaar is namelijk opgenomen dat 1 miljoen euro naar het stamboek vloeit, als het centrum wordt gesloopt en door huizen worden vervangen. Een wrange constatering, zeiden leden tijdens de veiling.