Geplaatst Sport
De Britse Nicola Naylor reed met haar paard Humberto L de rijbaan in tijdens de FEI Europese kampioenschappen paradressuur 2025 in Ermelo (Nederland). Zij heeft geen visuele herkenningspunten, ziet de letters niet, heeft geen referentiepunten waar ze de onderdelen moet uitvoeren of om haar te leiden. In plaats daarvan vertrouwt ze op geluid, ritme en het opmerkelijke talent om elke nuance in de bewegingen van haar paard te volgen.
Nicola verloor als jongvolwassene haar gezichtsvermogen volledig. Voor haar is paradressuur niet zomaar een sport. Paardrijden is voor haar een uitdaging en tegelijk ook vrijheid, maar boven alles is het een symbiotische relatie (een situatie waarin twee of meer personen of organismen sterk afhankelijk zijn van elkaar-red.) met haar paard, haar coach Sarah Millis en haar caller Julie Riches. Deze samenwerking resulteerde er al in dat Nicola de individuele bronzen medaille won in Grade IV in Ermelo, op het eerste kampioenschap van Nicola en Humberto samen. In Groot-Brittannië start ze bij nationale wedstrijden ook op Grand Prix-niveau, tegen ruiters zonder beperking.
Het verhaal van Nicola begon, net als bij zoveel paardensportavonturen, met een pony. “Ik kon al rijden voordat ik kon lopen”, herinnert ze zich met een glimlach. Als kind was ze al slechtziend, maar ze vond manieren om daarmee om te gaan. Gekleurde balken in de rijbaan zorgden voor voldoende contrast om toch te kunnen springen, ook al zag de hindernis pas bij de laatste galopsprong. Maar toen ze op de universiteit zat en geleidelijk de rest van haar gezichtsvermogen verloor, werd rijden veel lastiger. Ze richtte haar aandacht op het opbouwen van een carrière zonder paarden.
Onverwacht kwam er een keerpunt. Toen haar dochter paardrijlessen ging nemen, voelde Nicola iets in zich opborrelen. “Plotseling kreeg ik zin om te gaan paardrijden”, vertelt ze. “Ik dacht: ‘ik heb al die jaren gemist. Ik wil weer rijden’. Dus ik steeg weer op en dat was dat”.
Paradressuur: past als een handschoen
Maar weinig disciplines in de paardensport bieden de mogelijkheid voor een blinde ruiter om veilig aan wedstrijden deel te nemen, zoals dat bij de paradressuur wel kan. Met zijn afgemeten rijbaan van 60x20 meter en gestructureerde proeven, bood dit een weg vooruit voor Nicola. “Bij paradressuur leer je het gevoel voor een ruimte”, legt ze uit. “In die ruimte is het veilig en je paard leert dat ook”.
Binnen- en buitenbakken bieden verschillende aanwijzingen. Nicola gebruikt echolocatie – subtiele verschillen in geluid als haar paard beweegt – en het vage licht dat ze nog met één oog kan zien, om zichzelf te oriënteren. Maar boven alles zijn het oefenen, repeteren en vertrouwen dat er voor zorgen dat ze met zelfvertrouwen rijdt.
Volg het geluid
Elke proef die Nicola rijdt, is Julie erbij. Haar stem fungeert als een referentiepunt in de rijbaan voor Nicola. “Soms rijdt Nicola recht voor mij langs, op slechts één meter afstand. Dat vraagt vertrouwen en ik moet dapper genoeg zijn om te blijven staan, in de wetenschap dat zij en haar paard op hun lijn blijven rijden”, legt Julie uit. “Als ik te ver achteruit ga, zal ze mijn kant op rijden en dan wordt de volte te groot. We werken hier samen al jaren aan, perfectioneren het stap voor stap. Het draait allemaal om vertrouwen: in haar rijden, in haar paard, en de moed om exact daar te blijven staan waar je moet zijn.”
Het is een strak afgestelde samenwerking: Nicola luistert naar Julie, Humberto L luistert naar Nicola en alle drie werken ze perfect synchroon. Alleen in de Kür op Muziek is Nicola echt op zichzelf aangewezen. Dan is Julies stem er niet om haar te leiden. “Ik vind de Kür op Muziek veel makkelijker, omdat ik de hele plattegrond al uit mijn hoofd ken en dit samenvloeit met de muziek”, vertelt Nicola. “De veranderingen in de muziek leiden me door de rijbaan, en mijn ruimtelijk inzicht helpt om me te oriënteren. Ik hoef mij niet zo sterk te focussen op het exact op de letter rijden, dus de Kür geeft mij echt meer vrijheid en zelfvertrouwen”.
Alles draait om gevoel
Misschien ligt Nicola’s grootste talent wel in haar verhoogde vermogen om te voelen. Zonder zicht is elk detail in de bewegingen van haar paard nog meer versterkt. “Nicola kan een paard horen draven en dan weet ze meteen of het een van haar paarden is”, vertelt haar coach Sarah vol bewondering. “Ze weet altijd of het een goede draf is of niet. Ze zegt dan: ‘dat is een mooie draf’, en dan denk je ‘echt waar?’, maar ze heeft wel altijd gelijk. Ze kan het waarnemen als een been anders landt of als een paard zijn ene knie meer optilt dan de andere. Hoe zij paarden kan horen is ongelooflijk; het verbaast me nog steeds. Ze weet zelfs op welk paard ik rij, gewoon door te luisteren. Ze weet het gelijk en dan vraagt ze: ‘Hoe doet Leroy het vandaag?’.”
Nicola lacht om de omschrijving, maar ontkent het niet. Rijden draait voor haar minder om wat ze ziet, maar vooral om wat ze voelt en hoort. “Ik gebruik dezelfde hulpen als ruiters zonder beperking: mijn benen, mijn handen en mijn zit. Alles is hetzelfde. Het enige verschil is dat wij niet altijd exact weten waar we heen gaan”, legt Nicola uit. “Ik kan geen video’s kijken of zien wat andere ruiters doen. Als mensen praten over bijvoorbeeld een prachtige piaffe, dan weet ik niet precies hoe die eruit ziet. Ik weet niet precies wat de benen doen. Nu weet ik wel hoe het moet voelen en met de feedback van Sarah kan ik opmerken of dat gevoel correct is. Maar in mijn hoofd heb ik nog steeds geen plaatje van hoe het er echt uitziet. Ik moet door trial en error signaleren wat goed of fout is, in plaats van dat je achteraf naar een video kijkt en de fout ziet. Humberto is ongelooflijk gevoelig op zelfs de kleinste veranderingen in mijn lichaamstaal. Omdat ik niet kan zien, heb ik de neiging om mijn hoofd te laten hangen, maar ik heb geleerd om tijdens het rijden mijn hoofd omhoog te houden. Als ik wil dat mijn paard schouder binnenwaarts gaat, moet ik diagonaal wegkijken, zodat mijn lichaam op één lijn is. Hij pikt dat onmiddellijk op. Zelfs zonder zicht is het cruciaal dat ik ‘kijk’ waar ik heen wil gaan, dat vertelt hem alles. Hij spiegelt mijn bewegingen, dat is hoe onze communicatie werkt.”
Trainen vereist soms wat creativiteit. Sarah gebruikt van alles: van het rijden op een verharde ondergrond om haar zo te helpen het ritme te horen van de hoefafdrukken van haar paard, tot voelbare markeringen aan de teugels, zodat Nicola het contact met het paard kan meten. Maar afgezien van deze aanpassingen zijn hun trainingssessies grotendeels hetzelfde als die van elke andere ruiter: herhalen, precisie en discipline.
Nicola heeft intensief aan haar ademhaling gewerkt om zo de prestaties van haar paard te beïnvloeden. Door het aanpassen van hoe diep ze inademt en door de energie die ze erin legt, kan ze het paard kalmeren of meer kracht en expressie van hem vragen. Deze techniek zorgt ervoor dat ze meer kracht en levendigheid kan tonen in bijvoorbeeld de uitstrekte galop, of de stap rustiger en vloeiender kan maken. Dit laat de subtiele, maar krachtige impact zien van het bewustzijn van de ruiter op het paard.
Sarah merkt op dat, doordat Nicola leert door te voelen, de interpretatie van de beweging steeds realistischer wordt. Zelfs al is het nog steeds een werk in uitvoering’. Nicola geeft toe dat nauwkeurigheid de grootste uitdaging is in haar rijden. “Rechte lijnen zijn lastig. Bij wedstrijden wordt nauwkeurigheid beoordeeld en dat is voor mij niet makkelijk. En het is niet alleen de middellijn – het zijn ook de diagonalen. Rechtgerichtheid is echt moeilijk, want als je niet kunt focussen op iets recht voor je, is het lastig om recht te blijven”.
Haar coach Sarah maar al te bereid om haar de complimenten te geven die ze verdient. “Ik heb ooit geprobeerd om te rijden met mijn ogen dicht, op Nicola’s paarden en op andere. Gewoon om het gevoel voor de bewegingen te krijgen”, legt Sarah uit. “Maar ik kan met mijn ogen dicht geen rechte lijn rijden, omdat het mijn balans compleet overhoop gooit. Petje af voor Nicola, want zij rijdt opmerkelijk strakke lijnen. Je moet een bepaald gevoel hebben als je op een diagonaal van hand verandert in de rijbaan. Soms doe ik mijn ogen dicht en dan denk ik ‘ik moet nu ergens in de buurt van de hoek zijn’. Maar je interpretatie ligt ver van de werkelijkheid, want dan blijk je nog steeds in de buurt van de X te zijn”.
Perfecte samenwerking
Het vinden van het juiste paard was cruciaal voor Nicola. De sport en de paarden veranderen, dus ze moest een paard vinden dat paste bij haar specifieke behoefte en dan in het bijzonder haar uitdagingen vanwege haar gebrek aan zicht. Zo heeft ze bijvoorbeeld een paard nodig dat van nature goed in balans is en zichzelf kan dragen om soepel door de wendingen te gaan. Zo kan zij haar focus richten op het rijden in plaats van constant te moeten corrigeren. In Humberto L vond Nicola haar ideale partner: intelligent, alert en zeer goed op haar afgestemd. “Rijden is meer dan alleen het vinden van een geschikt paard dat zich kan aanpassen aan jouw beperking”, zegt Sarah. “Rijden is ook een mentaliteit. Je hebt je hulpen en je manieren om te communiceren met je paard, maar hoe je ze overbrengt, dat is belangrijk. Het draait om gevoel, luisteren en dingen simpel en duidelijk maken voor het paard”. Sarah merkt op dat deze mentaliteit een tweede natuur is voor Nicola. “Als het werkt, wordt het echt een dans. Het paard is dan je danspartner. Of je nou kunt zien of niet, als je van dieren houdt en je het gevoel hebt, dan komt dat eruit in het rijden”.
Bij de vraag over wat ze zou zeggen tegen iemand die droomt van rijden, problemen heeft met het gezichtsvermogen, valt Nicola even stil. “Ik zou zeggen dat het een ongelooflijke reis is. De momenten op het paard zijn echt onbetaalbaar. In het begin kan het ontmoedigend zijn om de rijbaan in te gaan. Maar het wordt makkelijker. Je moet blijven oefenen, blijven rijden en dan wordt het steeds duidelijker. Ik heb geen idee hoe, maar het werkt wel zo.”
Ze koestert de kansen die de parasport haar heeft gegeven. Haar drive zijn niet de medailles, maar de momenten: het stille ritme van Humberto’s draf, de geruststelling van de stem van Julie, de subtiele band die ervoor zorgt dat haar paard voelt als een verlengstuk van zichzelf.
En als de muziek begint, gaan Nicola en Humberto dansen.
Niet op zicht, maar door gevoel.
