Geplaatst Algemeen
De vraag naar psychische zorg onder kinderen en jongeren blijft stijgen. Lange wachtlijsten, complexe thuissituaties en toenemende prestatiedruk zorgen ervoor dat ouders en kinderen op zoek zijn naar passende hulp. In Callantsoog biedt Psychologiepraktijk De Paardenkamer een bijzondere behandelvorm: therapie met paarden.
Hanneke van der Molen is oprichtster, eigenaar en hoofdbehandelaar bij Psychologiepraktijk De Paardenkamer in Callantsoog. Het team van zes therapeuten én vijf paarden biedt behandeling aan kinderen en gezinnen met complexe psychiatrische of psychische vraagstukken.
Hanneke vertelt dat de praktijk haar tienjarig bestaan viert in 2026. "Daar zijn we met zijn allen heel trots op." In 2008 begon Hanneke met werken als psycholoog bij GGZ Noord Holland-Noord. "Ik heb een natuurlijke neiging iets eigenwijs aangelegd te zijn", lacht ze. "Praten in kamertjes is iets wat ik zelf al niet goed kan en ik ben ervan overtuigd dat dit niet goed werkt." Toen Hanneke haar hobby paardrijden weer oppakte, ervaarde ze wat voor bijzondere uitwerking paarden op mensen kunnen hebben. "Paarden hebben geen oordeel over je; kinderen voelen zich daardoor vaak vertrouwder om dingen uit te proberen", licht Hanneke toe. "Het zijn vluchtdieren en daarom kijken ze constant naar alles wat zich in hun omgeving bevindt, op zoek naar veiligheid. In de basis doen mensen dat ook, maar ons hoofd heeft die reactie grotendeels overgenomen. Wanneer jij hun kudde inkomt en je hoofd en mond andere dingen zeggen dan je daadwerkelijk voelt, reageren de paarden daarop. Ik kan nooit voorspellen wát er gebeurt, maar ik kan altijd beloven dat er een reactie komt." De paarden houden de kinderen een spiegel voor: "Wanneer je kwetsbaarheden zichtbaar worden, zou je dat in een kamer weg kunnen praten. Hier kan dat niet."
Van pipowagen naar praktijk aan huis
In 2011 kocht Hanneke haar eerste eigen paard. "Een hele verantwoordelijkheid!", lacht ze. Op de pensionstal waar haar paard gestald stond, mocht Hanneke beginnen met het coachen van kinderen. "Het begon met een uurtje per week, maar ik kreeg steeds meer aanvragen. Toen ik mijn tweede paard kocht, mocht ik in een pipowagen op het erf gaan werken in Bergen, waar mijn paarden gestald stonden." De pipowagen verhuisde naar een stuk land in Camperduin en vanaf dat moment kreeg Hanneke er collega’s bij. "En nu heb ik mijn eigen praktijk aan huis. Een eigen locatie is heel fijn. Op een pensionstal lopen veel mensen rond en moet je rekening met elkaar houden."
‘We zoeken geen diagnose, maar beschrijven wat we zien’
De Paardenkamer is gecontracteerd bij de gemeenten Alkmaar, Dijk en Waard, Bergen, Heiloo, Uitgeest, Castricum, Drechterland, Stede Broec, Enkhuizen, Hoorn, Koggenland, Medemblik en Opmeer. Wanneer gezinnen in deze gemeenten een doorverwijzing krijgen van de huisarts of medisch specialist, komt het gezin in aanmerking voor volledige vergoeding van de behandeling door de gemeente. "We bieden orthopedagogiek, traumabehandeling, hulp bij hechtingsproblematiek en ontwikkelingsproblematiek, zoals ADHD", legt Hanneke uit. "We zijn niet per se op zoek naar een diagnose, maar benoemen vooral wat we zien. In een uitzonderlijke situatie geven we wel een diagnose als dat bevorderlijk is voor de acceptatie en de diagnose nodig is om extra hulp te kunnen krijgen na afloop van ons behandeltraject."
‘Juiste behandelaar is essentieel’
Bij De Paardenkamer worden vooral complexe psychiatrische vraagstukken behandeld. "Het is niet zo dat je bij ons beland als het even minder lekker op school gaat", licht Hanneke toe. "Je komt bij ons als je specialistische geestelijke jeugdhulpverlening nodig hebt, waarbij er een doorverwijzing is van een (huis)arts of het wijkteam van de gemeente." Hanneke benadrukt dat het belangrijk is om zelf onderzoek te doen naar wat een therapeut je kan bieden. "Het moet wel een behandelvorm zijn die bij je past. De verschillende expertises die de collega’s met zich meebrengen, maken dat er altijd wel een geschikte match tussen behandelaar en gezin gemaakt kunnen worden. De juiste behandelaar is essentieel, er moet een gevoel van veiligheid gecreëerd worden. Wanneer je twijfelt, kun je altijd eerst even met ons overleggen."
Coach versus therapeut
Wat is het verschil tussen coaching met paarden en therapie met paarden? Hanneke legt uit dat er verschil in opleiding zit. "Bij De Paardenkamer werken alleen ervaren psychologen, orthopedagogen en ambulant behandelaren; coaches hebben een heel ander soort opleiding gevolgd." De gemeente stelt eisen aan behandelaren en behandelvormen om in aanmerking te komen voor vergoedingen. "Een van die eisen is bijvoorbeeld een BIG- of SKJ-registratie (Beroepen in de Individuele Gezondheidszorg, red.)", licht Hanneke toe.
Ervaringsgericht
Paardentherapie verschilt niet veel van reguliere therapie. Alleen de setting is wel anders en het is lichaams- en ervaringsgericht. "Mensen ervaren wat ze moeilijk vinden en hoe ze het moeten oplossen. In een kamer kun je het je alleen voorstellen, dat is moeilijker dan het daadwerkelijk te ervaren in je lichaam wat er met je gebeurt als je bijvoorbeeld spanning opbouwt. Het draait om ervaren wat je waarneemt met alle zintuigen. We willen mensen leren dat je je eigen gevoel leert herkennen zonder ervan overspoeld te raken. Alles wat je tegen je gevoel in doet, zorgt voor ongelukkige ervaringen."
‘Het gezin moet ontdekken waar de krachten en lasten liggen’
Het is niet zo dat je je kind afzet voor de therapie en als ouder weer naar huis gaat. "We zetten het hele gezin in. Samen moeten ze erachter komen waar hun krachten en lasten liggen. Het kind ontdekt waar zijn kwaliteiten liggen, maar ook waaruit de klachten ontstaan. Vervolgens kijken we hoe we de rol van het kind in de systemen waarin hij leeft, zoals de klas of de sportclub, kunnen verbeteren. Ze leren wie ze zijn en hoe ze een ander kunnen uitleggen wat ze nodig hebben."
Gemiddeld is de behandelperiode twaalf tot vijftien maanden. "Maar we behandelen zo kort als kan. Na een jaar gaan we in de evaluatie wel op zoek naar wat het gezin nog nodig heeft en zoeken we eventueel verder naar aanvullende zorg."
Oefeningen
De invulling van de behandeling hangt af van de vraag en het doel. "Het kan variëren van het zelf omdoen van een halster tot poetsen tot het bouwen en lopen van een parcours in de bak. Met deze basisoefeningen bouwen we uit naar meer verdiepende (schema)therapeutische oefeningen, het maken en opstellen van tijdlijnen of het geven van EMDR in de rijbak. Soms laten we de kinderen ook spanning loslaten op de rug van de paarden of we geven ze bewust een opdracht die niet kan mislukken, zoals poepscheppen." De aanwezigheid op het erf kan al grote indruk maken op een kind. "Het bij een paard zijn of moeten omgaan met onvoorziene omstandigheden, zoals slecht weer, geeft ons ook al goede inzichten."
Waardevol werk
Wat Hanneke het meest waardevolle aan het werk vindt, is het kunnen helpen van een kind in zijn zelfredzaamheid. "De kinderen voelen zich door de therapie met nieuwe vaardigheden op een gegeven moment stevig genoeg in hun schoenen staan om zelf verder te kunnen gaan. Dat geeft me veel tevredenheid. Ook vind ik het leuk om nieuwe collega’s op te leiden en ze te laten groeien om nog betere therapie te kunnen geven."
Hulpvraag stijgt
De hulpvraag naar psychische zorg stijgt landelijk. "Je kunt je aan de ene kant afvragen of er genoeg therapeuten zijn, maar aan de andere kan kun je je ook afvragen of de wereld niet complexer is geworden, waardoor mensen meer hulp nodig hebben. Individualisering vormt een probleem, ik zou graag willen dat er meer gemeenschapszin komt met meer sociale controle naar elkaar toe", besluit Hanneke.
Op de website van Rodi zijn foto's van Hanneke en haar paarden te zien.
Wat mijn twijfels over hoe ethisch paardrijden is weer aanwakkerde...