Geplaatst Algemeen
Hij is misschien wel de man die het Friese paard gered heeft: Frank Leyendekker zorgde er in 1977 voor dat paarden voor het eerst met het vliegtuig de oceaan overstaken. Het was een revolutionaire stap, essentieel voor de toekomst van het Friese paard.
Het Koninklijk Friesch Paarden-Stamboek (KFPS), de organisatie achter de jaarlijkse hengstenkeuring in Leeuwarden, eert Leyendekker dit jaar. Zijn zoon Gerben komt met vrouw en kinderen speciaal over uit Amerika om deze week de show Royal Friesian Live bij te wonen.
Droom ontstaat bij paardenshow
Frank Leyendekker (1928-2022) groeit op in Witmarsum, tussen de Friese paarden en op de zuivelfabriek van zijn vader. Op zijn achttiende, in 1948, verhuist hij naar Amerika. "Daar zag ik op een show een vierspan paarden", vertelde hij later. "Het idee hoe dat eruit zou zien met Friese paarden heeft mij nooit losgelaten."
Op dat moment kan Leyendekker zijn idee nog niet verwezenlijken: daar heeft hij het geld niet voor.
De band met Fryslân blijft sterk, onder andere via zijn broer Sikke. Als Leyendekker in 1976 op bezoek gaat bij zijn broer, heeft hij intussen meer financiële mogelijkheden door de erfenis van zijn ouders.
Van uitsterven gered
"Met dat geld wilde ik Friese paarden kopen en ze naar Amerika brengen", vertelt Leyendekker in zijn memoires. "Mijn broer zei dat ik beter eerst kon praten met Lammert Huijing, secretaris van het KFPS."
"Huijing vertelde me dat het KFPS een 'zinkend schip' was. Het ledenaantal liep terug in Nederland en veel hengsten voldeden niet. Het ras van het Friese paard was aan het uitsterven door een gebrek aan geld en interesse."
Leyendekker vertelt Huijing dat hij wel een idee heeft hoe hij de situatie kan veranderen. Hij zegt dat hij van plan is om Friese paarden naar Amerika te brengen.
Kort daarna koopt Leyendekker drie Friese paarden: één hengst (Laes) en twee merries (Linie en Lycheltje). Sikke ontfermt zich over de paarden, Frank Leyendekker zelf denkt na over een manier om ze naar Amerika te vervoeren.
In die tijd was over zee de enige manier om paarden de oceaan over te krijgen. Dat duurde in sommige gevallen vijf weken.
"Ik vroeg KLM en Lufthansa of ze de paarden door de lucht konden vervoeren. Lufthansa zag het wel zitten, maar op dat moment waren ze er nog niet klaar voor."
Negen maanden lang werken Leyendekker, broer Sikke en Lufthansa aan een plan: ze ontwerpen en bouwen een speciaal krat, gebaseerd op de afmetingen van de paarden.
In 1977 vliegt de eerste groep Friese paarden van Schiphol naar Amerika. Twee jaar later vervoert Lufthansa drie merries naar Amerika.
"Die twee zendingen waren de basis van mijn fokkerij. Het opende de deuren voor paardentransport over de wereld."
Amerikanen gek op Fries paard
Leyendekker merkt dat ze in Amerika gek zijn van de Friese paarden. "Maar ik wilde ook dat het ras puur bleef. Daarom ging ik in 1982 weer naar Fryslân om met Huijing te praten."
Hij vraagt of de jury's van het KFPS naar Amerika kunnen komen om de Friese paarden te jureren. "Huijing zag het wel zitten, als ik betaalde voor de vliegtickets van de juryleden."
In 1984 is het zover: in Pomona (Californië) is de eerste jurering van Friese paarden in Amerika. Het is op precies dezelfde plek waar Leyendekker in 1950 op het idee kwam om Friese paarden naar Amerika te brengen.
Freark Smink als Frank Leyendekker
Maar het verhaal is dan nog niet klaar: datzelfde jaar nog wordt de Friesian Horse Association of North America opgericht. Met zijn Friese paarden rijdt Leyendekker veel shows in Amerika en Canada. Ze zijn ook onderdeel van de jaarlijkse Rose Parade in Pasadena.
In januari 2022 overlijdt Leyendekker. Hij heeft dan 292 Friese paarden gefokt in Amerika en tien stamboekhengsten op zijn naam staan.
Leyendekker zijn nalatenschap is groot. Elke week vliegen paarden de hele wereld over. De basis is nog altijd het eerste krat voor paarden dat Leyendekker in de jaren 70 heeft ontwikkeld.
Op de showavond van het KFPS dit jaar, komende donderdag en vrijdag, staat de relatie tussen het Friese paard en Noord-Amerika centraal. Acteur Freark Smink speelt de rol van Frank Leyendekker als groot ambassadeur voor het Friese paard in Amerika.