Geplaatst Algemeen
Wat gaat er om in het hoofd van een paard? Met een beter inzicht in de emoties van paarden, kunnen we hun welzijn verbeteren. Dat is de gedachte achter het project van onderzoekers Ineke Smit en Nikae te Moller, opgestart met financiële hulp van de actie Veterinair Vuur. Ze meten de spieractiviteit in het gezicht van paarden in samenwerking met de Zweedse landbouwuniversiteit SLU.
Een gezicht vol elektroden en een bundel kabels langs het lichaam, paard Cade heeft het al vaker meegemaakt. “Hij geniet van alle aandacht en aanrakingen”, vertellen Ineke Smit en Nikae Te Moller van de faculteit Diergeneeskunde (Universiteit Utrecht), terwijl ze de technologie zorgvuldig aanbrengen. Kijkend naar Cade zijn we het erover eens dat het dier alles tevreden ondergaat. Een mooi voorbeeld van hoe gemakkelijk we emoties denken te herkennen bij paarden. Dit is precies de missie van de twee onderzoekers. “We willen de gezichtsuitdrukkingen en bijbehorende emoties objectiever en gedetailleerder in kaart brengen”, zegt Te Moller.
Gezichtsspieren meten
Uitdrukkingen van paarden beoordelen, is niet nieuw. “Dierenartsen kijken nu al naar bijvoorbeeld de ogen, oren en neus om in te schatten of een paard ergens pijn heeft. Het is alleen lastig om de sterkte van de pijn met het blote oog te bepalen,” legt Te Moller uit. Smit vult aan: “De nadruk ligt nu bovendien op het vaststellen van pijn, terwijl we, met het oog op dierenwelzijn, ook geïnteresseerd zijn in positieve emoties herkennen.”
“Daarom willen we de huidige methode verfijnen en objectiever maken”, vervolgt zij. “Dit doen we door de activiteit te meten van de spieren die de uitdrukkingen veroorzaken.” Elektroden in het gezicht van het paard meten hoeveel de gezichtsspieren geactiveerd worden om zich aan te spannen. De onderzoekers verdiepten zich in de anatomie van het paard om de positie van de elektroden zorgvuldig te bepalen. Zo kunnen zij afwijkingen in de meetresultaten tussen verschillende paarden beperken. Daarvoor bestudeerden ze samen met collega’s van de afdeling Anatomie bij Diergeneeskunde paardenhoofden in de snijzaal. Naast de spieractiviteit meten ze met infraroodcamera’s en bolletjes op het gezicht van het paard hoeveel beweging de spieren daadwerkelijk veroorzaken.
Foto van het paard Cade met elektrodes op zijn hoofd:
Een paard met de electroden met meetapparatuur op het hoofd
Van meting naar emotie
De metingen brengen de uitdrukkingen van het paard dus nauwkeurig in beeld. Maar hoe vertaal je dit vervolgens naar emoties? Smit: “We gebruiken positieve en negatieve prikkels tijdens de metingen. Bij positieve prikkels, zoals een wortel aanbieden of paardengeluiden afspelen, trekt het paard bijvoorbeeld zijn neus op en bewegen zijn oren naar voren. Bij negatieve prikkels, een harde toeter of gekriebel in de lies bijvoorbeeld, gaan de mondhoeken en binnenkant van de bovenste oogleden omhoog. Zo koppelen we de gemeten uitdrukkingen aan positieve of negatieve emoties. Die kunnen we dan bij toekomstige metingen interpreteren.”
“Samen met andere factoren, zoals hartslag en ademhaling, ontstaat straks een beeld van de gemoedstoestand van het paard”, licht Smit toe. “We kunnen bijvoorbeeld objectief de effecten van pijnmedicatie meten na een operatie. Of ontdekken waar een paard blij van wordt om het beter te kunnen houden. Dat zijn handvatten voor dierenartsen, eigenaren en onderzoekers. Al is dat voorlopig nog toekomstmuziek.”
Foto Cade met onderzoekers:
De resultaten van de metingen van een paard worden verwerkt.
Inkijkje in hoofd van paard
Smit en Te Moller verwachten de nieuwe methode eerst vooral te kunnen gebruiken als middel voor onderzoek. Te Moller: “Ons project is nu nog fundamenteel. Wat de volgende stap wordt, is afhankelijk van de data die we nu analyseren.” Smit: “Er is vanuit de wetenschap duidelijk behoefte aan objectieve instrumenten om verschillende pijnsoorten en -sterktes te meten.”
Om de emoties van de onderzoekers zelf af te lezen, zijn geen elektroden nodig, zij zijn duidelijk enthousiast over het onderwerp. Te Moller: “We werken aan iets nieuws en zijn bezig met een fundamentele vraag: wat voelt een paard? Het is leuk om daar iets dichterbij te komen.” Smit: “Ik vind het interessant om een nummer te kunnen geven aan de ervaring van een paard. We krijgen een inkijkje in zijn hoofd en willen daarmee uiteindelijk een verschil maken in het welzijn van paarden.”
. 
