Bokt.nl

**Geplaatst door de TopicStarter** : 01-04-24 17:47

Een moederloos veulen bij fokker Annelie Diers-Schaefer: geen paniek!

Geplaatst door de TopicStarter : 01-04-24 17:47

Phryso
Fokkerij

Afbeelding ter illustratie. Foto: Renate Zuidema Fotografie

Vroeger was het een situatie waar je als fokker het meest bezorgd om was en zelfs paniek veroorzaakte: een merrie die de geboorte van haar veulen niet overleefde of kort daarna sterft. Het is een situatie waar je niet op voorbereid bent en die niet verwacht is, waardoor het zo‘n impact heeft. Echter de medische mogelijkheden en de ervaring van artsen om hiermee om te gaan zijn tegenwoordig zo goed, dat een shocksituatie niet nodig is.

Dracht volgens boekje
Onze draagmerrie verwachtte dit jaar een embryoveulen van Hilbrand 525 x Roswhita fan ASS Kroon Sport AAA. De geboorte verwachtten we tussen 23 februari (de dag van inseminatie) en 1 maart (de dag van de embryospoeling). Ondanks een dracht volgens het boekje steeg de spanning in de laatste dagen voor de geboorte. Eind februari was de merrie in goede vorm en vrolijk toen de eerste harsdruppels zichtbaar werden. Eindelijk: op 1 maart werd een hengstveulen geboren: gezond en levenslustig. Na een half uur kwam de nageboorte eraf en kreeg de kleine de naam: Boaije fan Ass. Moeder en kind deden het goed en gingen elke dag even de frisse lucht in. Niets wees op de komende tragedie.

Draagmerrie met koliek
Aan het eind van de eerste levensweek van Boaij kreeg de draagmerrie koliek en dat werd ’s nachts erger. De dierenarts gaf een pijnstiller en adviseerde naar de kliniek te rijden, want de merrie verslechterde ondanks een tweede behandeling met pijnstiller. Sietske Nadema, waar de draagmerrie stond, regelde snel transport maar in de kliniek bleek ze niet meer te redden: ze had een verdraaiing van de dikke darm en een stuk van de darm was al afgestorven. Het hengstveulen werd wees.

Fidelio, weesveulen nummer één
We hebben inmiddels 25 jaar ervaring met het fokken van Friese paarden en zo‘n 50 veulens zijn bij ons geboren. Dit was de tweede keer dat we dit meemaakten, 2009 was de eerste keer. Toen kwam Fidelio fan Ass ter wereld. Hij werd vervroegd met een keizersnede op de wereld gezet nadat zijn moeder koliek kreeg en uiteindelijk overleed. Fidelio zat meteen zonder moeder en stond een week in de kliniek. De kennis over moederloze veulens was toen nog niet wat 'ie nu is. Het was toen begin maart en een veulenloze moeder die melk kon geven, was er niet. Zo werd Fidelio elke twee uur – dag en nacht – met de fles gevoerd. Een poging hem aan een merrie te koppelen acht dagen na zijn geboorte liep twee keer op niets uit.

Oudere pony om te socialiseren
Fidelio groeide in ons gezin op, hij wilde niet aansluiten bij onze Friese paardenkudde. Hij volgde ons rondom het huis, met het water geven van de bloemen en het vegen. We konden hem pas loslaten toen een geduldige oudere pony hem leerde socialiseren en met hem in een box stond. Zijn verhaal is te lezen via deze link.

Tegenwoordig hoeven we niet meer te zoeken naar een pleegmoeder die haar veulen net heeft verloren. Het is mogelijk met behulp van hormonen een merrie tot pleegmerrie te maken zonder dat ze zelf een veulen heeft gekregen. En zo gebeurde het bij de tweede pleegmerrie die wij nodig hadden in ons fokkerijleven, eigenlijk de derde moeder voor Boaije, hij kwam tenslotte ook uit een draagmerrie. Dierenarts Marco de Bruin verklaarde dat er tegenwoordig geen veulencentrales meer zijn, want er zijn medische mogelijkheden. Het zoeken naar een zogende merrie is daarom niet langer nodig.

22-jarige pleegmerrie
In feite is elke merrie die al eerder veulens heeft gehad geschikt als pleegmerrie. In ons geval was het een 22-jarige voormalige fokmerrie, die vanwege haar leeftijd al met pensioen was. Om een begin en een snelle toename van de melkgift te bereiken, moest de afgifte van prolactine door de hypofyse op gang worden gebracht en vervolgens worden verhoogd, waardoor de lactatie werd gestimuleerd. Prolactine is een hormoon dat wordt geproduceerd in de hypofyse. Het bevordert de ontwikkeling, groei en rijping van de uier en de productie van melk. Het daaropvolgende zogen van het veulen en de daarmee gepaard gaande stimulatie van de uier verhoogt de afgifte van het melkhormoon. Vanwege het proces dat door het medicijn in gang wordt gezet, moet de merrie voor de zekerheid nog een paar dagen worden gemolken.

Knuffel- en liefdeshormoon
Tijdens deze behandeling met medicatie stond de pleegmerrie de hele tijd in het zicht van het hengstje en toonde al snel een liefdevolle belangstelling voor hem.
Na 5 dagen kreeg de merrie, die een beetje nerveus was geworden, oxytocine toegediend, het zogenaamde ‘knuffel-’ of ‘liefdeshormoon’, dat ook verantwoordelijk is voor de weeën voor de geboorte. Kort nadat het hormoon was toegediend, begon de merrie te zweten, een teken dat haar lichaam reageerde op het hormoon.

Tijdens deze dagen werd het veulen om de 2 uur bijgevoederd met vervangmelk uit een bakje. In de kliniek had het veulen geleerd om uit het bakje te drinken. Voor Sietske was dit natuurlijk een bijna onmogelijke taak naast haar dagelijkse werk – maar ze zei gewoon: "het is voor een goed doel!". Ze keek reikhalzend uit naar de dag dat hengstveulen en pleegmoeder samengebracht zouden worden. De merrie moest het veulen nu accepteren, en het hengstje moest uit haar uier willen drinken na 5 dagen comfortabel slurpen uit de kom, meestal met een paar grote teugen.

Tranen van opluchting
Hij kreeg een groot stalhalster als harnas om zijn borst en buik voor de veiligheid, zodat hij snel gepakt kon worden als de merrie boos werd. Maar dat gebeurde niet: de merrie liet hem haar uier aanraken, hij begon te drinken en de merrie snuffelde verliefd aan zijn staart, alsof hij haar pasgeboren kind was – wat een geweldig gevoel!

Tranen van opluchting stroomden over de wangen van alle menselijke begeleiders. Boaije is begonnen aan zijn soorteigen opvoeding bij zijn derde moeder en krijgt over een paar weken speelkameraadjes, waaronder een nichtje, want Sietske weet al dat de volgende een merrieveulen wordt.

Op de website van Phryso zijn foto's te zien.

Deel op Facebook Tweet Foutje gespot? Tip de redactie

**Geplaatst**: 01-04-24 18:18

Geplaatst: 01-04-24 18:18

Poeh, wat er allemaal al niet kan tegenwoordig.

Bij de zin over afschaffen van veulencentrale omdat er nu technische mogelijkheden zijn vroeg ik me wel af, voor een merrie die het veulen is verloren kan een pleegveulen wel een troost zijn. In de grote paarden zal het toch wel vaker ‘technisch’ gaan dan bij de gewonere pony’s van particuliere fokkers.
Mij lijkt het koppelen van merries en veulens in natuurlijke hormonale staat toch wel ook nog steeds waardevol hoor!

**Geplaatst**: 01-04-24 20:59

Re: Een moederloos veulen bij fokker Annelie Diers-Schaefer: geen paniek!

Geplaatst: 01-04-24 20:59

Mij ook Marigold, en het gaat bovendien vaak sneller dan wachten op de hormooneffecten. Het is tegenwoordig een stuk makkelijker om een eventuele pleegmoeder te vinden omdat je via de socials veel anderen bereikt. Maar als back-up klinkt het goed.

**Geplaatst**: 01-04-24 23:05

Geplaatst: 01-04-24 23:05

Mijn dierenarts (Merel Dierks van dierenkliniek Dennenoord) heeft 50 pleegmerries die elk jaar ingezet worden voor moederloze veulens (of voor veulens waarvan de moeder om een of andere reden niet voor hun veulen kunnen zorgen). De pleegmerries hebben al ooit al een veulen gehad en zijn bijna allemaal merries met een blijvende blessure. Bij de merries wordt de melkproductie op gang gebracht en elke dag worden de merries gemolken, tot ze een veulen adopteren. Ze zorgen dat ze altijd 5 merries klaar hebben, dus het is niet zo dat bij alle 50 merries op hetzelfde moment de melkproductie op gang gebracht wordt. Op het moment dat er een veulen aangemeld wordt krijgt de merrie een half uur van te voren een injectie met oxytocine. Het koppelen van merrie en veulen verloopt eigenlijk altijd zonder problemen. De pleegmerrie en je veulen neem je na een paar dagen mee naar huis, de merrie huur je als het ware voor een half jaar en is dan ook jouw verantwoordelijkheid.

Ik heb zelf (helaas) ook een pleegmerrie nodig gehad voor mijn veulen en was daar heel erg tevreden over. Het was een lieve ervaren merrie en een hele goede moeder voor mijn veulen. Ik heb nog een filmpje van het koppelen. Mijn veulen was net 1 dag oud en dronk binnen een minuut bij de pleegmerrie. Hier het filmpje (even naar het begin schuiven/scrollen want volgens mij begint het filmpje halverwege):
https://www.youtube.com/watch?v=AXfDpNm9A6E&t=25s

Mijn veulen was helemaal gelukkig met zijn pleegmoeder

.

**Geplaatst**: 02-04-24 13:20

Re: Een moederloos veulen bij fokker Annelie Diers-Schaefer: geen paniek!

Geplaatst: 02-04-24 13:20

Och vind dat altijd zo treurig als dit gebeurd en prachtig als het zo goed af loopt.
Het is mijn grote angst ook als ik hier veulens verwacht.