Geplaatst Fokkerij
Een veulen met zijn moeder in de winter. Foto: Essie73
Elk jaar wordt een aantal veulens geboren onder winterse omstandigheden. Bijvoorbeeld omdat je buiten Nederland woont, in een gebied waar vaak en langer sneeuw en ijs is dan hier. Of omdat merrie in de winter bij de hengst heeft gelopen, na een uitbraak in de weide bijvoorbeeld. Maar het kan ook zijn dat je vroeg bent begonnen met dekken, omdat je merrie vorig jaar slecht of niet drachtig wilde worden, en het dit jaar al bij de eerste dekking raak was. Ook op Bokt zijn de eerste veulentjes intussen al geboren. Maar wat moet je doen en weten als er een winterveulentje komt? Wij zetten wat informatie voor je op een rijtje.
Als eerste is het goed om te weten dat ook bij wilde paarden wel eens een veulen in de winter wordt geboren. Deze veulens zijn van nature uitgerust met een volle veulenvacht die dikker is dan bijvoorbeeld de vacht van een voorjaars- of zomerveulen. Dat heeft de natuur mooi geregeld, toch? Ook een winterveulen dat bij de mens op stal geboren wordt, heeft van nature deze volle vacht. Maar dit betekent uiteraard niet dat het goed is om je veulen bloot te stellen aan kou. Al voor de bevalling begint, zorg je ervoor dat je merrie een comfortabele plek heeft om het veulen ter wereld te brengen. Een ruime box is hiervoor het meest geschikt. Maar ook een schuilstal kan dienst doen als kraamstal. Zorg er dan wel voor dat deze schuilstal zoveel mogelijk dicht is, zo hou je wind, hagel, regen en sneeuw (en eventuele nieuwsgierige weidegenootjes) buiten. Waar je merrie ook gaat bevallen, zorg altijd voor een dikke laag bodembedekking. Dit is zacht, zorgt voor warmte en het veulen heeft dan meer grip als het probeert op te staan.
De volgende dag kun je merrie en veulen best even naar buiten doen. Frisse lucht is goed, maar laat ze niet te lang in de wei of paddock. Door de koude omgeving of het liggen op de bevroren ondergrond kan een winterveulen, ondanks de dikke vacht, wat onderkoeld raken en dat wil je natuurlijk niet. Ook kunnen er scherpe uitsteeksels zitten aan een bevroren grond. Deze kunnen verwondingen veroorzaken bij het veulen, wanneer deze tijdens het spelen komt te vallen. Waar je een lente- of zomerveulen best hele dagen buiten kunt laten lopen, afhankelijk van het weer, is dat met een winterveulentje niet verstandig. Zet deze liever een paar keer kort naar buiten en zet moeder en kind dan weer in hun eigen stal om op te warmen.
Voorbereidingen
Uiteraard begin je al op tijd met de voorbereidingen op de bevalling. In het [KS] [HK]Het Dikke Buiken Topic 2024 staat een mooi lijstje met wat er allemaal nodig is voor de geboorte. Heb je geen warm water op stal, zorg dan ook dat je een waterkoker bij de hand hebt. Stel dat je kunstmelk of -biest moet aanmaken omdat de merrie haar kind niet laat drinken, helemaal geen melk geeft, het veulen verstoot of zelfs sterft bij de geboorte, dan kun je in die waterkoker het water daarvoor opwarmen. Tegenwoordig bestaan er ook waterkokers die op een accu of oplaadbare batterijen werken, deze zijn dus ook te gebruiken als je geen stopcontact in de buurt hebt.
Bij een goede voorbereiding hoort ook dat je ervoor zorgt dat de merrie in een goede conditie is. In de winter is dat vaak wat lastiger. Het gras in de weide groeit niet en er zitten amper voedingsstoffen in, terwijl je merrie wel extra voedingsstoffen kan gebruiken. Ze moet immers haar inwendige kacheltje blijven opstoken om zichzelf warm te houden als het koud is, en het ongeboren veulen vraagt ook voedingsstoffen van de merrie. Zorg er dan ook voor dat de merrie altijd voldoende ruwvoer van goede kwaliteit ter beschikking heeft. In de laatste maanden van de dracht en tijdens de zoogperiode kun je merriebrok of -muesli bijvoeren, maar let wel goed op hoeveel je geeft. Sommige merries worden er namelijk te dik van en dat kan weer zorgen voor complicaties of dat de bevalling moeizaam verloopt. Een beter idee is het om een ruwvoerscan te doen, dan weet je precies wat er in je hooi zit en kun je dit gericht aanvullen met merriebrok of speciale supplementen voor drachtige en zogende merries. In het wild zou een merrie met een winterveulen aan de voet behoorlijk inleveren, omdat er gewoon niet genoeg voer voorhanden is, terwijl het veulen wel bij haar drinkt. Dit wil je voor je merrie op stal uiteraard niet, en door kwalitatief goed ruwvoer in combinatie met de juiste hoeveelheid merriebrok of de juiste supplementen kun je dit al voor een groot deel voorkomen. Op Paardenarts.nl staat een heel uitgebreid artikel over het menu van je drachtige of zogende merrie.
Een jong veulen in de winter, met een veulendeken op.
Foto: Bokker corinadrenth
Als een veulen geboren wordt, heeft het nog niet veel weerstand. Het immuunsysteem is immers nog niet volledig ontwikkelt. Als het veulen de biest van zijn moeder drinkt, en later ook de gewone melk, krijgt het afweerstoffen mee tegen bacteriën, virussen en andere ziektekiemen. Naarmate het kleine dier groter wordt, ontwikkelen ook het immuunsysteem en de afweer zich. Een jong veulen is dan ook vatbaar voor kou en nattigheid. Een warme (schuil)stal is dan uiteraard het beste. Toch is het goed als merrie en pasgeboren veulen ook in de winter af en toe even naar buiten kunnen. Een winterveulen wordt geboren met een dikkere vacht dan een veulen dat bijvoorbeeld in mei geboren wordt, maar toch kan een winterveulen het koud krijgen.
Als je merkt dat je veulen het koud heeft, kun je een veulendeken of een warmtelamp aanschaffen. Veulendekens zijn er in diverse soorten, maten en schattige kleurtjes (of gewoon zwart of marineblauw). Let er bij de aankoop van een dekentje op dat deze goed past. Elke producent gebruikt namelijk een andere manier van meten, waardoor er maatverschillen kunnen ontstaan. Zo meet de ene producent van de schoft naar de billen van het veulen, terwijl de andere meet van de borst naar de billen. Voor veulens zijn er waterdichte outdoordekentjes verkrijgbaar, die het jonge dier beschermen tegen sneeuw en regen, maar ook staldekentjes, voor als je kleintje het op stal koud heeft. Net als bij dekens voor volwassen paarden zijn ook veulendekentjes in verschillende dikten te koop, van 0 tot 200 grams. Welke je kiest, is afhankelijk van de weersomstandigheden en hoe het veulen gehouden wordt. Let erop dat de deken mooi aansluit op het veulen en hij of zij niet met de beentjes in de buikriem verstrikt kan raken tijdens het spelen. Het handigste is het om een deken te kopen die verstelbaar is, zodat deze kan meegroeien met je veulen.
Ook een warmtelamp ophangen in de stal kan een optie zijn om het veulen wat warmte te bieden op winterse dagen. Zorg wel dat je deze stevig bevestigt, en op de juiste hoogte. Het armatuur moet zo hoog hangen dat het veulen zich er niet aan kan verwonden. Het spreekt wel voor zich dat de lamp ook niet te dicht boven de bodembedekking hangt. De kettingen waar het armatuur aan hangt, moeten buiten het bereik van de dieren hangen, net als de stroomkabel. Er zijn verschillende armaturen verkrijgbaar, met stroomkabels van 2,5 of 5 meter. Elke lamp wisselt ook qua wattage en hoeveel warmte deze geeft. Kijk goed welke jij nodig hebt en laat je adviseren door een goede verkoper. Zorg dat de lamp niet de hele stal verwarmt, zodat het veulen ook onder de lamp weg kan als hij of zij het te warm krijgt. Hang je een warmtelamp op in een buitenstal, bescherm dan de lamp, kabels en het stopcontact dan tegen water en vocht, om kortsluiting te voorkomen
Disclaimer: Wij hebben geen foto die aansluit bij dit artikel, of waar wij toestemming voor hebben om te gebruiken. Daarom hebben wij er een foto ter illustratie bij gezet. Heb jij een passende foto met toestemming voor commercieel gebruik? Stuur dan even een PB naar één van de Nieuwsredactieleden of het Nieuwsredactie-account.
