Geplaatst Algemeen
Foto: Screenshot Equitom op Instagram
Equitom is een Belgische paardenkliniek. Zij zijn gespecialiseerd in paardenchirurgie en bieden een brede waaier aan medische diensten: chirurgie, inwendige ziekten, orthopedie, medische beeldvorming en revalidatie. Ze hebben verschillende diagnostische mogelijkheden, met inbegrip van radiografie, echografie, endoscopie (statisch en dynamisch), MRI, CT en scintigrafie. Zij delen regelmatig interessante cases op sociale media. Dit zijn veelal bijzondere situaties, die je normaal gesproken niet bij een normale dierenkliniek tegen zult komen. Wij zullen één keer per maand een case met jullie delen. Deze keer gaat het over wobbler/ataxie.
Het wobblersyndroom, ook wel bekend als ataxie of vertebrale stenotische myelopathie, is een neurologisch syndroom waardoor een paard problemen met de coördinatie krijgt omdat er druk op het ruggenmerg staat.
Om te kunnen bewegen, zenden de zenuwen in het ruggenmerg signalen van de hersenen naar de spieren. Aan de andere kant gaat proprioceptie-informatie (het bewustzijn van de positie van het lichaam en de lichaamsdelen) via dit mechanisme terug naar de hersenen. Een ruggenmergletsel, zoals compressie, kan de complexe informatielus die beweging initieert verstoren, wat kan leiden tot incoördinatie en onevenwichtigheid.
Deze compressie kan worden veroorzaakt door:
- subluxatie: de opeenvolgende wervels zijn niet uitgelijnd zoals het hoort. De wervels zijn als het ware gedeeltelijk ontwricht, waardoor de ene wervel hoger of lager zit dan de andere
- artrose van de facetgewrichten of het kopgewricht: spontaan door veroudering, of na een trauma
- intervertebrale discuspathologie: de tussenwervelschijven kunnen beschadigd zijn, degenereren en in het wervelkanaal terechtkomen (discushernia) met compressie op het ruggenmerg als gevolg
- een abnormale vorm van het wervellichaam met een benige uitstulping in het wervelkanaal
- verwondingen aan de ligamenten (gewrichtsbanden) die de halswervels verbinden, met instabiliteit van de halswervels als gevolg
- aangeboren afwijkingen, traumatische processen (bijv. fractuur), infectieuze processen (bijv. discospondylitis) die druk uitoefenen op het ruggenmerg
Deze aandoening komt vaak voor bij mannelijke, jonge, grote en snel groeiende paarden.
Er wordt gesuggereerd dat volbloeden hier erfelijke aanleg voor hebben, omdat ze het vaak hebben.
Klinische symptomen
Paarden met het wobblersyndroom hebben een verminderde coördinatie (ataxie) van de achterhand, waardoor ze dronken lijken. De ataxie is meestal het duidelijkst te zien aan de achterhand, maar het kan zeker ook bij de voorhand voorkomen. Hoewel het "waggelen" het bekendste klinische symptoom is, kan er ook een hele reeks andere symptomen worden waargenomen als gevolg van deze verminderde coördinatie. Paarden met een milde mate van ataxie hebben vrij vage symptomen, die meestal niet direct worden herkend door de eigenaar.
De ernst van ataxie is afhankelijk van de oorzaak en wordt ingedeeld in verschillende gradaties. De gradaties variëren van 0 tot 5, waarbij graad 0 een neurologisch normaal paard is en graad 5 de meest ernstige vorm waarbij het paard niet eens kan staan en verlamd is.
De diagnose
Paarden waarbij ataxie wordt vermoed, worden eerst onderworpen aan een grondig neurologisch onderzoek. Dit onderzoek zal het vermoeden al dan niet bevestigen, en de ernst van de ataxie bepalen (graad 0 tot 5). Deze neurologische tests vereisen de nodige ervaring voor een correcte interpretatie.
Enkele typische afwijkingen bij paarden met wobbler zijn:
- vertraagde proprioceptie bij het kruisen van de benen: wanneer je de voorbenen van een paard kruislings neerzet, moet het paard ze onmiddellijk terugbrengen in de normale positie. Wobblers laten hun benen te lang gekruist en hebben een vertraagde reflex om ze terug te brengen naar de normale positie
- coördinatieproblemen bij het lopen op een kleine volte, of het lopen van een kleine acht: paarden met wobbler zetten hun benen niet in de normale positie. Hierdoor gaan ze soms op hun eigen voorvoeten staan, en hebben ze een wijdbeense zwaai in hun achterhand
- moeite met achterwaarts gaan, waarbij ze vaak de voorbenen niet voldoende optillen en hun tenen over de grond slepen
- paarden met wobbler hebben ook vaak een kortere staartaanzet
- slappe achterhand: als je met het paard op een rechte lijn loopt en plotseling de staart opzij trekt, zullen paarden met ataxie op dat moment hun evenwicht verliezen en duidelijk minder stabiel zijn dan paarden die het niet hebben
- verminderde beweeglijkheid van de nek: het handmatig buigen van de nek wordt vaak bemoeilijkt, waardoor de nek stijf en zelfs pijnlijk aanvoelt
Als het neurologisch onderzoek bevestigt dat je paard ataxie heeft (graad 1-5), moet er verder onderzoek gedaan worden om de precieze oorzaak van deze ataxie te achterhalen.
Geavanceerde beeldvorming is nodig om deze pathologie te bevestigen.
- Radiografisch onderzoek van de hele nek (C1-7 en T1): dit kan ernstige afwijkingen aan de wervels aan het licht brengen, zoals vernauwing van het wervelkanaal, subluxaties, ernstige artrose en fracturen. In sommige gevallen krijgen we dus al een sterk vermoeden van de oorzaak.
- CT-scan van de nek met myelografie: de CT-scan geeft ons zeer gedetailleerde 3D-beelden van de nek. Na injectie van een contrastvloeistof in het wervelkanaal (= myelografie) kunnen we het gebied van de compressie duidelijk zien. Op deze plaats zal de contrastvloeistof niet zichtbaar zijn.
- Stress-röntgenfoto's: de nek wordt in flexie en extensie op de foto gezet om ook 'dynamische' compressies op te sporen
De behandeling
Chirurgische behandeling bestaat uit het wegnemen van de druk op het ruggenmerg en het stabiliseren van de wervels in hun normale fysiologische positie met een titanium prothese onder algehele narcose.
- Een relatief kleine incisie van ongeveer 15 cm wordt ventraal van de nek gemaakt ter hoogte van het afwijkende gewricht
- De luchtpijp wordt opzij gehouden en de onderkant van de halswervels wordt vrij gemaakt
- De tussenwervelschijf wordt verwijderd om decompressie van het ruggenmerg te krijgen
- De titanium prothese wordt dan perfect geplaatst onder radiografische controle, zodat de ene helft van de prothese de ene wervel fixeert, en de andere helft de andere wervel. Als er meerdere plaatsen van compressie zijn, kunnen meerdere wervels worden samengevoegd
Door het implanteren van deze prothese worden de twee verbindende halswervels samengevoegd om een benige samenvoeging of artrodese van de betrokken wervels te krijgen. Op deze manier wordt een permanente stabilisatie verkregen, en wordt de druk op het ruggenmerg verminderd. Zelfs bij ernstige artrose van de facetgewrichten zien we dat het hypertrofische (verdikte) gewricht in omvang zal afnemen, en dat de druk op het ruggenmerg zal afnemen zodra de wervels gefixeerd zijn.
De prognose
Hoe jonger paarden, hoe sneller en groter hun vermogen om te herstellen. Sommige paarden worden binnengebracht met ernstige parese, of zelfs verlamming (graad 4 en 5). Als dit veulens of jaarlingen zijn en er zeer snel actie wordt ondernomen, kunnen zelfs zulke ernstige gevallen volledig genezen.
Hoe langer een operatie wordt uitgesteld, hoe groter de kans op blijvende schade aan het ruggenmerg. Als de druk binnen 6 weken na het begin van de eerste ataxiesymptomen met een operatie kan worden weggenomen, is de prognose zeer gunstig. De eerste klinische veranderingen kunnen al binnen 30 dagen na de operatie worden verwacht. Het paard verbetert echter geleidelijk gedurende meer dan anderhalf jaar na de operatie. Dit is te wijten aan de langzame regeneratie van het ruggenmerg (zenuwweefsel).
Deze geleidelijke progressieve verbetering van de klinische symptomen kan resulteren in een volledig herstel op lange termijn.
Belangrijk om te weten
- Laat je paard zo snel mogelijk onderzoeken door een gespecialiseerde paardenarts. Snel handelen is de sleutel tot succes
- Laat je paard in de tussentijd op stal staan, want atactische paarden zijn gevoelig voor vallen in de wei. Dit kan de nekblessure drastisch verergeren, wat mogelijk resulteert in volledige verlamming
- Na onderzoek door je dierenarts moet het paard eerst gestabiliseerd worden door hoge doses ontstekingsremmers toe te dienen, voordat het naar een gespecialiseerde paardenkliniek wordt vervoerd. Deze medicatie zal de ataxie tijdelijk verminderen, zodat het paard veilig vervoerd kan worden
- Als je paard naast de ataxie ook koorts heeft, moet het paard onmiddellijk in isolatie worden geplaatst totdat is bewezen dat het geen rhinopneumonie is