Geplaatst Algemeen
Oplichting gaat verder dan alleen een vals paspoort
ontvangen bij aankoop van een paard.
Foto: zacharyhill/Bokt Wiki
Op 20 december 2022 was op televisie een uitzending van Zeeman Confronteert te zien, deze draaide om een oplichtster binnen de paardenwereld. Naar aanleiding van een tip van één van onze gebruikers hebben wij hier een topic over geopend: [VN] Kijktip: Zeeman Confronteert. In dat topic meldde zich al snel Kim_1990, zij is helaas ook opgelicht door deze dame. Zij meldde zich ook bij de nieuwsredactie, zij wilde graag haar verhaal doen, of wij hier misschien ook een artikel over wilden schrijven. Dat leek ons een goed idee, NR-lid JPitty nam contact op met Kim_1990 en heeft ook FloortjeM benaderd. FloortjeM is advocate en gespecialiseerd in Hippisch recht. Samen hebben zij twee artikelen geschreven: Kim_1990 over wat haar is overkomen en FloortjeM over hoe je een oplichter kunt herkennen en wat je wel en niet moet en kunt doen als je zelf opgelicht bent. Dit is het artikel met FloortjeM, het artikel met Kim_1990 is gisteren verschenen en kun je hier lezen.
Opgelicht?
Recent was het een verhit voorpagina-gesprek hier op Bokt, over een oplichtster in de paardenwereld. In dat geval lag het er wel heel dik bovenop, maar over het algemeen geldt dat de lijn tussen oplichting en een tegenvallende prestatie heel dun is. Alleen als de ene partij helemaal nooit van plan is geweest om te geven wat je overeengekomen bent (en bijvoorbeeld een paard drogeert, papieren en documenten vervalst, of de hele tegenprestatie niet levert), is sprake van oplichting.
Wat kan je doen om te voorkomen dat je opgelicht wordt, en wat kan je doen als je vreest dat je al opgelicht bent? Het makkelijkste is natuurlijk om vanuit je luie stoel te zeggen ‘dat zou mij toch nooit gebeuren, dat je daar ín trapt!’, maar op een of andere manier hoor je dat vooral achteraf. Als je er middenin zit, moet je maar net iemand in je omgeving hebben, die (nog) niet meegesleept is in het verhaal. Opgelicht worden overkomt niet alleen domme, naïeve of onzorgvuldige mensen. Er zijn echter wel dingen die je kan doen en checken om de kans te verkleinen.
Wie zijn die oplichters?
Er zijn maar weinig oplichters die zelf ook het idee hebben dat ze mensen oplichten. Vaak is juist sprake van mensen die zelf het idee hebben dat ze van alles voor iedereen goed moeten doen. Maar de beloftes die deze mensen doen, lopen uit de hand en van van daaruit is het vooral een sneeuwbaleffect. Uiteraard zijn er ook ‘hardcore’ oplichters, maar dat is zeker niet de meerderheid.
Oplichters zijn niet gemeen en harteloos, het zijn juist vaak mensen die heel sociaal vaardig, behulpzaam, goedlachs en vaak een tikkeltje chaotisch overkomen. Hun werk bestaat immers bij de gratie van het feit dat ze jou, als potentieel slachtoffer, goed kunnen ‘lezen’. Omdat ze zo leuk en toegankelijk zijn, hebben ze al snel je vertrouwen. Door de chaotische kant heb je ook het gevoel dat jij het zelf nog zo gek niet voor elkaar hebt, en voel je je – omdat zij zo behulpzaam naar jou overkwamen - al snel geroepen om die ander ook te hulp te schieten. Van die reflex maken oplichters gebruik. Je bent dan geneigd alvast iets te betalen, alvast iets voor te schieten, alvast iets in orde te maken, zodat die oplichter, als het straks even iets minder rommelig is, heel makkelijk de afspraak alsnog kan nakomen.
Omdat een oplichter zo sociaal vaardig is, en jouw gedrag en denkbeelden al makkelijk kopieert, heb je ook het gevoel dat je veel gezamenlijke normen en waarden hebt. En omdat je zelf geen oplichter bent, kan je je vaak niet vóórstellen dat een ander wel zo is.
Als je deze gegevens in het achterhoofd houdt, lukt het misschien om al sneller iets kritischer naar iemands handelwijze te kijken.
Voorkomen is beter dan genezen
Je kunt proberen te voorkomen dat je opgelicht wordt, door je echt uitvoerig in de kwestie te verdiepen. In de paardenwereld gaat het bijna altijd over serieus geld, geld dat je niet makkelijk nog eens hebt liggen als de eerste aankoop ‘mislukt’ is. Het is dan niet vreemd om door te vragen. Het helpt daarbij om – voorafgaand aan je bezoek – voor jezelf een lijst vragen op papier te zetten en die vragen ook stuk voor stuk te stellen, waarbij je de antwoorden ook echt noteert. Als je er verstandig aan doet, vraag je de verkoper ook mee te kijken bij die antwoorden en voor akkoord te tekenen, maar dat wordt vaak wel als heel ongemakkelijk ervaren.
Probeer verder zo veel mogelijk dingen toetsbare informatie over het paard te verkrijgen. Uit het paspoort kunnen gegevens over eerdere eigenaren en eerdere dierenartsen worden verkregen, die je zou kunnen bellen om naar het paard te vragen, of je kunt eruit afleiden dat het paard pas net uit het buitenland is geïmporteerd en dat paard misschien nog heel erg ‘overdonderd’ is, zodat het gedrag nog behoorlijk kan veranderen. Uit de eventuele sportstanden kan je niet alleen zien hoe vaak het paard op wedstrijd is geweest en hoe de winstpunten zijn behaald, maar ook op wat voor type wedstrijden, maar ook bijvoorbeeld of er grote gaten zitten in de wedstrijd carrière. Dat zijn dingen waar je een verklaring voor kan vragen. Als eerdere eigenaren bekend zijn, kan je ook vragen of het goed is als je daar contact mee zoekt. Wil de huidige eigenaar dat niet, dan is dat ook iets dat om uitleg vraagt.
Hoewel het onder handelaren helemaal niet zo vreemd is een paard ongezien te kopen, is dat het onder particulieren zeker wel. Voor een handelaar is de ‘klik’ met het paard minder relevant dan het potentieel om (snel) de waarde van het paard te vermeerderen. Als je echter zelf een maatje zoekt, is die klik van het grootste belang. Als dat betekent dat je verder moet reizen, dan kan je kiezen om die reis te maken, of dat dat paard niet voor jou bestemd is. Het is daarbij ook zinvol je af te vragen waarom een paard dat zo ver weg staat, hier op de markt wordt gebracht en dat vervolgens jouw mogelijkheden om in rust een beslissing te nemen, zo worden beperkt.
In het geval waarin een paard aan meerdere personen is verkocht (en dezelfde persoon ook stalling aan tientallen mensen heeft aangeboden op een stal feitelijk niet bestond, maar waarvoor wel ‘reserveringskosten’ moesten worden betaald), zie je vaak een patroon waarbij de verkoper een bepaalde urgentie te berde brengt (hij moet nu weg, ik ga verhuizen, er zijn veel andere geïnteresseerden, als je niet betaalt, vis je achter het net), die er welbeschouwd niet is. Het meest verstandige is om dan direct aan te geven dat dit een manier van zaken doen is die niet bij je past. Het gaat niet om een T-shirt, het gaat om een maatje waar je ontzettend lang heel veel tijd en geld aan gaat besteden. Die moet je in enige rust kunnen uitzoeken. Als iemand daar dan een druk in bouwt en niet bereid is je de tijd te geven om dingen rustig uit te zoeken, zou dat aanleiding moeten zijn om het project af te breken. Je kunt ook afspreken dat je de koop sluit onder een aantal opschortende voorwaarden, te weten dat het paard goed door een keuring komt, dat de checks die je nog wil doen, geen bijzonderheden opleveren et cetera. Het geld parkeer je dan in de tussentijd bij een derde. Het is in geen enkel geval verstandig geld zomaar over te maken zonder dat je zekerheid hebt over de levering.
Dingen die het uitzoeken waard zijn, zijn alle mededelingen die de verkoper doet. Als iemand bijvoorbeeld stelt een bedrijfspand te hebben, dan kun je het bedrijf in de kamer van koophandel terugvinden, of de koopakte, en als het pand gehuurd is, zal de eigenaar ervan (die in het kadaster staat vermeld) met liefde verklaren dat degene met wie jij zaken doet het pand huurt. Als het om een paard gaat, waarvoor je de transportkosten vast moet voorschieten, dan is het verstandig om aan te geven dat je dat dan zelf regelt. Je kan dan met een door jezelf te kiezen vervoerder contact opnemen, De vervoerder gaat het paard halen en ter plekke betalen. Het is niet uit te sluiten dat er dan nog steeds geen paard is, terwijl jij wel de vervoerder moet betalen, maar je weet zeker dat dergelijke acties voor de oplichter niet lonend zijn.
Tenslotte is het altijd zinvol om te zorgen dat iemand die geen enkel belang heeft, met je meekijkt. Dat kan een trainer zijn, of iemand die veel van de handel in paarden weet, of iemand anders uit je netwerk. Dat zijn vaak ook mensen die door het hele land mensen kennen en die even navraag kunnen doen naar de goede naam en faam van je verkoper, maar die ook je ‘this is a once in a lifetime opportunity’-bubbel goed kunnen doorprikken door kritische vragen te stellen.
Wat kun je doen als je opgelicht bent
Het belangrijkste is dat je zorgt dat je alle communicatie schriftelijk krijgt. Bij een rechter kun je voicememo’s van whatsapp wel als bewijs indienen, maar voor een rechter ‘leest’ het beter als het gewoon uitgeschreven tekst is. Iemand die alleen wil bellen en dingetjes inspreekt, en ook jouw schriftelijke vastlegging daarvan niet wil bevestigen, moet daarom een ‘rode vlag’ opleveren. Ieder contact dat je met de verkoper kan hebben, kan een aanknopingspunt zijn voor ofwel de aansprakelijkheid ofwel een mogelijkheid om je geld terug te krijgen. Bewaar die gegevens daarom zorgvuldig.
Het is zinvol en nuttig om naar de politie te gaan, maar realiseer je dat dat slechts heel zelden tot actie leidt. De politie heeft heel veel taken en zal niet zo snel de tijd weten te vinden om zich in jouw (in overwegende mate civiel gerichte) probleem vast te bijten. Niet melden is echter ook niet zinvol, want als je nummer vijftien bent met eenzelfde probleem met eenzelfde persoon, neemt de kans dat de politie er een keer tijd voor kan maken, wel toe.
Verstandig is ook je ervaring te delen op (bijvoorbeeld) sociale media of Bokt. Dat is voor veel mensen de eerste plaats om te zoeken naar ofwel ervaringen met mensen, ofwel lotgenoten die ook opgelicht zijn. Met vereende krachten kom je vaak verder dan in je eentje.
En dat brengt je ook bij de laatste stap: laat je juridisch bijstaan. Of dat nu door je rechtsbijstandsverzekeraar is, of door je advocaat, of dat je via het juridisch loket tips krijgt voor jouw specifieke situatie: samen kom je verder dan alleen.
