Geplaatst Algemeen
Bij een normale, uitgebalanceerde aanleuning is de oorspeekselklier niet zichtbaar.
Foto: Marlies Trap Fotografie
Dit artikel werd geschreven door Niina Kirjorinne voor Eurodressage.com. Zij is dressuurcoach en dierenfysiotherapeut, gespecialiseerd in de biomechanica van ruiter en paard. Nina studeert bij kolonel Christian Carde, en traint in Warendorf, bij voormalig I-jurylid Angelika Frömming. Dit artikel is een vervolg op het artikel over de oorspeekselklier, dat wij eerder gepost hebben.
Van mijn kindertijd herinner ik mij dat ik het boek Dressage with Kyra, van Kyra Kyrklund, wel 100 keer las. Op één van de afbeeldingen is te zien dat er minimaal drie vingers zouden moeten passen tussen het atlasgewricht en de onderkaak, als het paard ontspannen staat. Op dezelfde pagina staat een afbeelding van een paard waarbij de oorspeekselklier zichtbaar is, en een korte beschrijving van de anatomie.
Tijdens de voorbereiding van dit artikel moest ik aan deze pagina denken. Het helpt de ruiter om na te denken over een erg belangrijk punt in de anatomie. Volgens het boek moet er genoeg ruimte zijn tussen het hoofd en de nek, anders heeft de oorspeekselklier niet genoeg ruimte en dan wordt deze naar buiten gedrukt. Als de ruiter het paard toch op zo’n manier bij elkaar blijft rijden, kan dit pijnlijk zijn voor het paard en dit veroorzaakt weer problemen tussen paard en ruiter.
De lichaamsbouw verschilt van paard tot paard, maar ik denk dat er voor elk paard een manier is om hem te leren met een correcte aanleuning te lopen. Niet alle paarden hoeven in het frame te lopen dat nodig is om te verzamelen op Grand Prix-niveau, maar een correcte aanleuning kan het paard op elk niveau helpen, van een jong paard tot aan de top. Een juiste aanleuning rijden stelt het paard in staat om het lichaam optimaal te gebruiken, iets dat paarden van nature kunnen. Een correcte aanleuning draait niet om het loslaten van de teugels, je kunt dit gevoel ook bereiken bij de zeer verzamelde onderdelen. Een belangrijk deel draait om de energie en de balans van het paard.
Een paard dat bekend is met een zachte en uitgebalanceerde aanleuning is zeer aangenaam om te zien, en om te rijden. Dit is een zeer belangrijke basis voor een goede training en het is een teken dat het paard de ruiterhand vertrouwt. In dit artikel gaan we dieper in op de elementen die nodig zijn om het paard te leren op een correcte manier de aanleuning op te zoeken. Een gezonde, opgerichte houding wordt bereikt door de juiste energie, balans en contact, waarbij het paard zelf contact zoekt met het bit. De ruiter accepteert dat contact en gebruikt het op een juiste manier.
Contact
Het paard moet kunnen vertrouwen op de handen van de ruiter en het contact met zijn mond. Alleen dan zal er een correcte aanleuning komen. Daarvoor hebben we balans nodig, het paard gaat niet rennen als we de teugels wat loslaten en de hulp geven om voorwaarts te gaan.
Een goed contact wordt opgebouwd door vertrouwen, balans en energie. De ruiter moet nooit het hoofd van het paard omlaag trekken, dit schaadt het vertrouwen en de balans. Als het paard zijn hoofd optilt, reageert de mens instinctief: hij wil het paard terug of naar beneden trekken. Dit kan zorgen voor problemen met het vertrouwen. Als het paard tegen de hand is, is het niet zinvol om het dier te vragen zijn hoofd naar beneden te doen. Je kunt beter proberen het paard op andere gedachten te brengen. Zorg voor een voorwaartse beweging, rijd met zachte handen en kijk of je het paard kunt vragen de poll (hoogste punt van de nek, net achter de oren, -red.), kaak en nek te ontspannen. Dit kun je doen door zijgangen te rijden, of een grote volte. Dit helpt het paard om te ontspannen en het vertrouwen in je hand te herstellen.
Balans
Een paard dat correct getraind wordt, kan makkelijk zijn frame veranderen als dat wordt gevraagd. Een verandering van het frame betekent ook een verandering in de balans. Het paard gebruikt immers zijn hoofd en nek om zijn lichaam in balans te krijgen. Het dier moet deze verandering kunnen uitvoeren met een zacht, ontspannen contact met de hand. Voor een correcte balans is het belangrijk dat het frame verticaal rechtop blijft. Hierop zou niet gecompenseerd moeten worden.
Het paard moet hiervoor goed kunnen zien, de ogen geven immers belangrijke informatie door aan het evenwichtsorgaan in het binnenoor. Als deze informatievoorziening geblokkeerd of beperkt is, door bijvoorbeeld een té gesloten frame, is het paard wellicht makkelijk te rijden, maar het dier kan nooit optimaal in balans lopen. Voor een goede balans moeten zowel paard als ruiter een goed evenwichtsgevoel hebben. De bewegingen moeten gemakkelijk aanvoelen en altijd voorwaarts, maar nooit gehaast. Balans is zowel lichamelijk als geestelijk, je moet ook altijd kalm en geconcentreerd zijn.
Er zijn verschillende oefeningen die je kunnen helpen om de balans te helpen ontwikkelen. Je zou kunnen stellen dat elke correct uitgevoerde oefening nuttig is. In het bijzonder overgangen, zijgangen en grote gebroken lijnen zijn erg nuttig voor verschillende paarden, maar ook voor jonge paarden wanneer je net begint met ontwikkelen van hun vermogen om op eigen benen te lopen. Het is erg gebruikelijk dat paarden in het begin proberen om hun frame te veranderen tijdens een overgang, in het bijzonder als je een overgang terug rijdt. Dit is een situatie waarbij ruiters ook proberen het hoofd van het paard laag te houden. In plaats daarvan zou je in het vervolg zou je kunnen proberen om een zijwaartse buiging te vragen zonder de hand naar achteren te brengen, en zien wat er gebeurt als je wat meer teugel geeft en het paard vraagt voorwaarts te gaan. Normaal gesproken zal het omhoog brengen van het hoofd dan snel verminderen of verdwijnen.
Het Frame
Wat het frame is, wordt in de regels van de dressuur duidelijk uitgelegd. Verschillende frames gebruiken is een belangrijk onderdeel van de klassieke manier van het trainen van een paard. De manier waarop het frame wordt uitgelegd in de dressuur is erg helder en als er wordt gereden in de sfeer van het handboek, is het welzijn van het paard gegarandeerd.
Welk frame wordt gebruikt, is afhankelijk van de leeftijd van het paard, het niveau en de bouw van het paard, maar ook van de situatie en de training. Wat betreft het frame zijn er twee verschillende stromingen: de mensen die rond genoeg al voldoende vinden en de mensen voor wie het niet rond genoeg kan. Een open frame betekent voor de loodlijn, en het rondere frame betekent enigszins achter de loodlijn. Zoals altijd zijn er ook meerdere visies op die onderwerp. Sommige trainers staan een ronder frame, achter de loodlijn, toe als onderdeel van de opleiding. Anderen willen het paard altijd voor de loodlijn houden. Persoonlijk geloof ik erin dat het paard moet leren om het frame altijd voor de loodlijn te houden, in verschillende standen en houdingen, maar ik zie dan ook het voordeel niet in van het nog verder sluiten van het frame. Ik vind dat het gesloten frame niet nuttig is voor het creëren van het voorwaartse en opgerichte gevoel dat ik wil bereiken.
De ruiter moet het verschil voelen tussen een open en een gesloten frame. Als het paard het frame sluit, kan de ruiter eenvoudig helpen om een betere houding te vinden. Dit doe je door de teugel een of twee keer wat omhoog te brengen en daarna het paard tijdens de oefening wat actiever te maken terwijl de ruiter een beetje meegeeft met de hand. Dit helpt ook om de bovenkant van de nek onmiddellijk te ontspannen, en dit helpt dat weer bij het overbrengen van kracht.
De energie
Als je impuls goed is, kan de energie makkelijk door het lichaam stromen zonder dat er meer druk op het bit komt te staan. De bewegingen lijken dan vloeiend, krachtig en toch ontspannen. De ruiter voelt dan niet de noodzaak om de teugels strak vast te houden en het paard kan zelf in balans blijven, zelfs bij hogere snelheden of in moeilijkere oefeningen. Om de energie vrij te laten stromen, heb je een zachte kaak, mond en nek nodig. Elke weerstand hier zal de energiestroom blokkeren. De bovenkant van de nek, achter de oren, moet aanvoelen alsof die een beetje verlengt en tegelijkertijd is het lichaam ontspannen, maar krachtig. Het paard moet vooruit denken en zijn eigen balans vinden, zodat hij zijn energie gemakkelijk kan gebruiken en zonder te haasten. Gewoonlijk is dat een balansprobleem, of slechts een misverstand op dat moment.
De energie van de achterbenen kan het meest optimaal gebruikt worden als het frame en de balans goed zijn. Als het paard probeert het frame te sluiten, of jij hebt dit per ongeluk gevraagd, dan kun je beter het paard vragen om het frame weer te openen. De energie kan dan weer stromen. Een gesloten of samengedrukt frame veroorzaakt een vertraging in het strekken van het voorbeen, dit heeft dan weer effect op de spieren in nek en rug, en zelfs in de houding van het bekken. In draf kun je dit gewoonlijk goed zien, het paard heeft dan nog één voorbeen op de grond tijdens wat het zweefmoment moet zijn. Dit is normaal gesproken het gevolg van sterk of gespannen teugelcontact, gebrek aan balans of spanning in het lichaam.
Als je paard het frame sluit of verkort, terwijl jij vraagt om voorwaarts te gaan, probeer dan je vingers wat losser te laten, open het frame met een zachte halve ophouding en geef nogmaals de beenhulp. Probeer het verschil te voelen in het aandrijven, dat is er echt.
De aanleuning
Sommige paarden bieden een kort en samengetrokken frame aan, zelfs als de ruiter de teugels losser laat. Iberische paarden in het bijzonder, kunnen dit heel gemakkelijk aanbieden. Sommige paarden hebben in hun training geleerd dat ze met een samengetrokken frame lopen. Het frame op deze manier is niet bevorderlijk voor de communicatie, ademhaling, balans of de algehele gezondheid tijdens het werken. Dit soort paarden vraagt een hoop werk, met de focus op de soepelheid, in een open frame dat gemakkelijk dan verzamelen en uitstrekken zonder te kort te worden tussen de kaak en het atlasgewricht.
In stap kun je een heleboel goed werk doen, de stap onthult namelijk meteen of de beweging correct door het lichaam is. Als dit niet het geval is, wordt normaal gesproken de beweging van de nek geblokkeerd, of de nek blijft naar beneden knikken op zoek naar het rondere frame. In stap moeten het hoofd en de nek licht voorwaarts gericht zijn. Dit kun je gemakkelijk zien als je vraagt om midden- of uitgestrekte stap. In de verzamelde stap is de beweging van de nek van nature minder. Als het paard het moeilijk vindt om voorwaarts te strekken, richting het bit, probeer dan je hand tegen de nek van het paard te houden druk de nek zachtjes voorwaarts om het ritme van de beweging in de nek te herstellen.
Een andere goede manier is om dat gevoel van aanleuning te creëren in draf of galop. Dit gaat het gemakkelijkste op een grote volte, met een lichte stelling en lengtebuiging. Als het frame goed aanvoelt, en met een licht contact, dan kun je proberen om de teugels één à twee centimeter richting de oren van het paard te brengen. Denk maar dat je de mond van het paard lichtjes wilt aanraken. Ontspan je vingers en geef meteen een beenhulp, terwijl je teugels zachtjes “wegsmelten”. Als je dat doet, zul je zien dat je het gevoel krijgt dat je paard langzaam zoekt naar het contact dat je net een beetje hebt weggegeven. Als het paard zich hiertegen verzet naar boven toe, kijk dan of je lengtebuiging goed genoeg was en probeer wat meer energie in de beweging te krijgen, zonder te versnellen. Je wilt de stuwkracht voelen vanuit de achterbenen door het lichaam heen, zodat het lijkt alsof het paard een beetje langer wordt achter de oren, zonder druk te zetten op het bit.
Openen op de juiste manier
Soms zie je paarden die voor de loodlijn lopen, maar die wel samengedrukt blijven qua frame. Als je paard langere tijd op deze manier getraind wordt, kan de oorspeekselklier prominent aanwezig zijn. Dit komt door de druk op dat deel van het lichaam. Het frame van zowel voor als achter de loodlijn gesloten worden. Beide manieren zijn incorrect, zij leveren paarden op die gedurende langere tijd spanning opbouwen op de omgeving van de oorspeekselklier.
Voor de ruiter voelt zo’n kort, samengedrukt frame gemakkelijk aan alsof het paard aan de voorkant verdwijnt, de schoft lijkt weg te zinken en de ruiter voelt misschien de noodzaak veel been te gebruiken. Sommigen proberen dit op te lossen door de nek op te tillen, anderen willen het paard ronder rijden omdat dit een eenvoudige, makkelijke oplossing lijkt. De beste manier is echter om het paard te leren om voorwaarts te bewegen, richting het contact met de ruiterhand. Dit strekken activeert het hele lichaam op een effectieve manier tot een voorwaartse beweging. De reden dat dit zo goed werkt, is het bindweefselsysteem van het lichaam. Bindweefsel is zeer belangrijk voor het overbrengen van kracht en je wilt dat het mogelijk is om een dynamische beweging te creëren, die met gemak voorwaarts kan strekken. Als het paard in een gesloten of samengedrukt frame loopt, zullen de bewegingen eerder statisch worden.
Voor een goede beweging is veel variatie nodig, het is onderdeel van het proces van het aanleren van bewegingsvaardigheden. Als je de nek wat meer strekt en verlengt, kun je krachtigere bewegingen creëren door het lichaam op de juiste manier te gebruiken. Hierdoor kunnen de weefsels op een bruikbare en natuurlijke manier langs elkaar heen glijden, dit geeft een dynamische beweging tussen opbouwen en loslaten. Als de nek en kaak ontspannen zijn en zachtjes het bit aannemen, kun je zonder weerstand veel energie aan de bewegingen toevoegen. Om dit gevoel te bereiken heb je een zachte hand nodig, veel rustige energie en een goed gevoel voor balans.
