Geplaatst Algemeen
Dr. Inga Wolframm is hoogleraar duurzame paardensport aan de Hogeschool Van Hall Larenstein in Nederland. Ze heeft een doctoraat in ruiterpsychologie en een master in menselijke en paardensportwetenschap. Ze heeft een passie voor paardensport, en nog meer voor het toekomstbestendig maken ervan, door te laten zien hoe mensen en paarden duurzaam met elkaar en het milieu kunnen omgaan. Haar onderzoek richt zich op het gebruik van een theorie die is gebaseerd op bewijs, om echte problemen te verklaren en praktische oplossingen te ontwikkelen voor ruiters overal.
Mijn hippische wens voor 2023: "Wees de verandering die je in de wereld wilt zien"
Deze tien korte woorden van Mahatma Gandhi vormen misschien wel de belangrijkste boodschap van onze tijd. De gebeurtenissen van het afgelopen jaar (en de jaren daarvoor) hebben heel duidelijk gemaakt dat we geen tijd te verliezen hebben. Dit geldt zowel voor de samenleving als geheel, als voor ons als ruiters. Als we willen behouden wat belangrijk is, in het belang van onze paarden en toekomstige generaties, moeten we nu een systeem van verandering in gang zetten.
Verandering kan beangstigend zijn, vooral als het een fundamentele verandering vereist van hoe we denken en handelen. Iets moeten opgeven dat voelt als een deel van onze identiteit, dat ons heeft gevormd tot wie we denken te zijn, brengt een eigen soort angst met zich mee.
Paardensport in de "kantelfase"
Om ons te helpen omgaan met de dynamiek van onze wereld die op zijn kop staat, kan een verandering (daar is dat woord weer...) in perspectief nuttig zijn. Jan Rotmans, hoogleraar Transities en Transitiemanagement aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, adviseert een stap terug te doen en het grotere geheel in ogenschouw te nemen. Dat komt doordat fundamentele veranderingen niet van de ene op de andere dag plaatsvinden. Ze ontwikkelen en evolueren in de loop der tijd, gedurende decennia, soms zelfs eeuwen, met horten en stoten, langzaam en aanvankelijk bijna onmerkbaar. Uiteindelijk mondt deze "voorontwikkelingsfase" uit in een zogenaamde "kantelfase". Op dat moment is chaos meestal aan de orde van de dag. Ook al is dat bijbehorende gevoel van verwarring en onrust niet prettig, het is nodig om de introductie van nieuwe ideeën en innovatieve oplossingen mogelijk te maken. Als ze goed worden uitgevoerd (en ja, dat is een grote 'als'), zullen de beste van deze ideeën en oplossingen de weg vrijmaken voor een nieuwe, duurzame manier van doen.
Het goede nieuws? Vanaf het punt waar ik sta, wijst alles erop dat de paardensport de kantelfase heeft bereikt. De tekenen van chaos en verwarring gaan gepaard met een flinke dosis innovatie en de wil om dingen anders te doen.
Hoe wij, gewoontedieren, tot daadkrachtige actie kunnen overgaan
De vraag is dus "hoe komen we van een staat van verwarring tot gecoördineerde, beslissende actie?" Ik zou liegen als ik zou zeggen dat ik alle antwoorden heb. Die heb ik niet, maar ik ben ervan overtuigd dat de eerste stap om erachter te komen wat de antwoorden zouden kunnen zijn, is te beseffen met wie we te maken hebben. Precies: mensen.
Wij mensen zijn trots op onze hoogontwikkelde cognitieve vermogens, maar we zijn ook gewoontedieren. Veel van onze dagelijkse activiteiten, waaronder de manier waarop wij onszelf en de wereld om ons heen waarnemen, worden beheerst door een impliciete (automatische), onbewuste en bijna moeiteloze manier van denken. Dit zogenaamde "Systeem 1" werd voor het eerst geïntroduceerd door de psychologen Keith Stanovitch en Richard West, en populair gemaakt in Daniel Kahnemans bestseller Thinking Fast and Slow. Systeem 1 is immens nuttig, omdat het ons in staat stelt onze dagelijkse taken uit te voeren zonder kostbare (mentale) energie te hoeven verbruiken. De hersenen wegen misschien maar 2% van de totale massa van het lichaam, maar ze verbruiken maar liefst 20% van de totale energie van het lichaam. Energie besparen door te vertrouwen op ons automatisch systeem is niet alleen een zeer efficiënte manier van leven, het heeft waarschijnlijk ook bijgedragen aan het overleven van onze soort. De keerzijde is echter dat wanneer er behoefte is aan verandering, functioneren op de automatische piloot niet volstaat.
Om nieuw gedrag tot stand te brengen, moeten we systematisch en logisch nadenken. Ons "inspanningssysteem" (of Systeem 2) komt in actie wanneer we de keuzes, gewoontes en routines die we (als sector en als individu) hebben ontwikkeld, onderzoeken en alternatieven bedenken. Dergelijke processen zijn even opwindend als vermoeiend. Daarom kan er een moment komen waarop het zo verleidelijk lijkt om ons Systeem 2 een pauze te gunnen en gewoon terug te keren naar onze oude manier van doen.
"We hoeven niet af te wachten wat anderen doen"
Hier zou de volledige versie van Gandhi's citaat ons extra houvast en de broodnodige inspiratie kunnen bieden.
"Wij spiegelen slechts de wereld. Alle neigingen in de buitenwereld zijn terug te vinden in de wereld van ons lichaam. Als we onszelf zouden kunnen veranderen, zouden de tendensen in de wereld ook veranderen. Zoals een mens zijn eigen aard verandert, zo verandert ook de houding van de wereld ten opzichte van hem. Dit is het hoogste goddelijke mysterie. Een prachtig iets en de bron van ons geluk. We hoeven niet af te wachten wat anderen doen." - Mahatma Gandhi
Dus, nu het soms opwindende, soms beangstigende jaar 2022 ten einde loopt en 2023 aanbreekt met de belofte van een nieuw jaar, wens ik u allen de moed om de toekomst van onze manier van leven in handen te nemen en de verandering te beleven die onze paarden verdienen.
- door Inga Wolframm
