Fokkerij, algemeen
Een Sleeswijker Koudbloed tijdens een keuring.
Foto: Wikimedia Commons
In het World Conference Center in Bonn vond van 26 tot en met 28 september het eerste nationale congres over fokkerij en behoud van oude en bedreigde inheemse dierenrassen plaats. De organisatie hiervan was in handen van het Bundesministerium für Ernährung und Landwirtschaft (BMEL). De BMEL heeft als doel het houden van landbouwhuisdieren toekomstbestendig te maken. Een belangrijke bouwsteen om dit te doen, is het ontwikkelen van platformen, voor kennisontwikkeling en het maken van concepten om het verdere verlies van inheemse landbouwhuisdierrassen tegen te gaan. Veel van deze rassen zijn in de afgelopen decennia bijna volledig verloren gegaan, of ze staan op de “Rode lijst voor bedreigde inheemse landbouwhuisdierrassen”. Met elk ras gaat een stukje biodiversiteit verloren, en daarmee ook eigenschappen die kunnen worden gebruikt om te reageren op de gevolgen van klimaatverandering.
Het congres duurde drie dagen en bood een belangrijk platform voor kennisuitwisseling, onder andere op het vlak van verenigingen, administratie, fokkerij, diergeneeskunde en praktijkervaringen uit binnen- en buitenland. Door middel van fora, workshops en panels werd onder andere gesproken over hoe de biodiversiteit behouden kan worden middels oude huisdierrassen, wat fokkers nodig hebben om hun werk succesvol te kunnen doen, hoe de fokkerij bevorderd kan worden en hoe oude rassen verbeterd kunnen worden. Daarbij ging het niet alleen over varkens, koeien, konijnen, vogels enzovoorts, maar ook over oude paardenrassen. FN-Aktuell sprak met Dr. Teresa Dohms-Warnecke over het congres. Zij is adjunct-directeur van de afdeling fokkerij van de Duitse Hippische Federatie (FN).
FN-Aktuell: Waar draaide het om bij dit congres?
Dr. Dohms-Warnecke: In de eerste plaats ging het over de huidige uitdagingen van de klimaatcrisis en het verlies aan biodiversiteit. In de toekomst zullen ook veel dieren in grote mate hierdoor getroffen worden. Tijdens het evenement werd dit onderwerp verder uitgediept in verschillende activiteiten met betrekking tot de verschillende diersoorten. In het themablok paarden ging het om bijzondere rassen, van het Sleeswijker koudbloed uit het noorden, via de Dülmener en het Rijnlands trekpaard met regionale belangen in Nordrhein-Westfalen tot de zware warmbloed uit Sachsen-Thüringen.
FN Aktuell: Wat waren de thema’s die rondom het paard speelden?
Dr. Dohms-Warnecke: Er kwamen dierenartsen, fokkers en wetenschappers aan het woord. Zo sprak Dr. Elisabeth Jensen, directrice van een fokkerij, over de praktische uitvoering van de fokkerij van het Sleeswijker koudbloed. Dit stamboek werd 120 jaar geleden opgericht. Hertog Rudolph von Croy vertelde over het leven van de wilde Dülmener paarden in een natuurgebied. In zijn voordracht liet hij zien hoe natuurlijke selectie een positieve invloed heeft op de gezondheid van de paarden. Genetische problemen zijn tot op dit moment nog aangetroffen bij deze paarden. Dat is heel anders bij andere rassen. Uit twee voorbeelden uit de fokkerij wordt duidelijk hoe belangrijk het is om zoveel mogelijk informatie en data van de paarden te verzamelen, wetenschappelijk te onderzoeken en vervolgens ter beschikking te stellen van de fokkers. Zo heeft Prof. Jens Tetens, professor Genetica en Veredeling van Functionele Eigenschappen aan de Universiteit van Göttingen genetische studies gepubliceerd over het voorkomen van myopathie (PSSM1) bij het Rijnlands trekpaard. Dr. Wietje Nolte, adviseur paardenhouderij bij Saksische Staatsbureau voor Milieu, Landbouw en Geologie presenteerde een item over de ontwikkeling van het fokwaardengenoom bij het Saksisch-Thüringse zware warmbloed.
FN Aktuell: Welke wensen hebben de fokkers voor de politiek?
Dr. Dohms-Warnecke: De fokkerij is geen doel op zich. De rassen die met uitsterven bedreigd worden, moeten ook beschreven worden in gebruik en toepassing. Het gaat om de erkenning van hun werk, zowel in het openbaar als in de politiek. Het is essentieel dat fokkers gemakkelijk toegang krijgen tot het onderwerp “fokken om het ras in stand te houden”, dit door middel van advies en ondersteuning. Om met het fokken van deze rassen te beginnen of om hiermee verder te gaan, moeten bureaucratische obstakels weggenomen worden. Ook moeten er financiële impulsen komen. Daar hoort ook ondersteuning bij op het gebied van promotie van deze paarden. Als voorbeeld van een fokkerij tot instandhouding van het ras wordt het Sleeswijker koudbloed gebruikt. Op dit moment staan de fokkers voor de uitdaging om het ras, met zijn typische karaktereigenschappen, op doeltreffende en duurzame wijze aan het publiek voor te stellen.
FN Aktuell: Heeft dit congres in dat opzicht iets opgeleverd?
Dr. Dohms-Warnecke: Er werd gediscussieerd over het idee om een stichting voor “cultureel erfgoed” op te richten, om op deze manier tot een uniforme financiering in het hele land te komen. Dit congres heeft er in eerste instantie bijgedragen aan oplossingen voor het behoud en versterken van de oude en robuuste rassen. Het sleutelwoord hier is “Behouden door te gebruiken”.
Binnen de paardensector zijn in totaal 13 rassen* opgenomen in lijst waarop staat hoe bedreigd ze zijn, ingedeeld in categorieën. Daaronder bevinden zich ook oude, inheemse paardenrassen die van culturele betekenis zijn op het land. Deze paarden zijn vaak zeer veelzijdig inzetbaar: van inzet in de land- en bosbouw tot mennen, recreatief rijden en bij oude gebruiken en tradities. Bij de bosbouw leveren paarden een bijdrage aan het beschermen van bossen en biotopen. Het inzetten van paarden, en dan met name de regionale rassen, voor natuurbehoud en landschapsbeheer wordt steeds belangrijker. Recent was er een mooi voorbeeld te zien in het programma “Hallo Niedersachsen”: Maaiwerkzaamheden met koudbloedpaarden in het stadsbos in Göttingen. In deze tijden, waarin de globalisering voortschrijdt, worden de identiteit van de regio en de ecologische voetafdruk steeds belangrijker. Al met al kunnen we samenvatten dat het congres een welkome start was en de wens voor een vervolgevenement groot is.
*De Duitse paardenrassen die als bedreigd worden aangemerkt, zijn (in willekeurige volgorde): Oud-Württemberger, Dülmener, Lehmkuhlener Pony, Leutstettener paard, Oostfriese – Oudoldenburger zware warmbloed, Pfalz Ardenner koudbloed, Rijnlands trekpaard, Rottaler, Sächsisch-Thüringer zware warmbloed, Senner, Sleeswijker koudbloed, Schwarzwälder koudbloed en Zuidduitse Koudbloed.
