Geplaatst Fokkerij
Fries veulen. Foto: S. Feenstra
Het veulenseizoen is volop aan de gang, en nu met het mooie weer zien we al aardig wat merries met hun kroost in de wei. Het gros van de drachtige merries moet nog veulenen, en daarom gaat Phryso te rade bij twee paardendames die jarenlange professionele ervaring hebben op het gebied van bevallingen bij paarden: Margé Emmens van Stal Emmens en Janneke Hoekstra van Friese Kraamstal fan de Fiifhoeke.
Als we Janneke Hoekstra van Friese Kraamstal fan de Fiifhoeke bellen om een uur of elf in de ochtend, heeft ze net even een uurtje geslapen. ‘Het is hollen of stilstaan, en de afgelopen dagen is het dat eerste geweest’, laat ze weten. ‘Nu ben ik redelijk gesloopt, maar als er dan weer een veulentje gezond en wel naast de merrie loopt, maakt dat alles goed.’
335 dagen
De normale draagtijd voor een merrie is gemiddeld 335 dagen. ‘Maar het komt voor dat een merrie een week te vroeg bevalt, of juist veel later dan de uitgetelde datum. Je kunt de geboorte niet forceren, het veulen dient zich aan als hij klaar is voor de wereld. Een bevalling wordt alleen ingeleid door de dierenarts als daar een medische reden voor is, als het leven van de merrie in gevaar is bijvoorbeeld.’
Aanpassen aan kraamstal
Janneke vertelt over een voorbeeld van een veulen dat juist veel later dan gepland geboren werd. ‘De eigenaren hadden Wytske (v. Sake 449) vier weken voordat ze uitgeteld was bij ons gebracht. We adviseren sowieso om de merrie ruim op tijd hier aan te leveren, zodat ze goed kan wennen en de biest zich kan aanpassen aan de bacteriën hier op stal.’
Dat werd tijd!
De merrie was 23 maart uitgeteld en stond dus al bijna acht weken op de Fiifhoeke toen ze tekenen vertoonde om te gaan veulenen: ze had zucht gekregen, de uier was gezwollen en er hingen harsdruppeltjes aan, en de banden van het kruis van de merrie waren duidelijk slapper geworden. ‘En dat werd tijd! Wij, maar zeker de eigenaren, konden het veulen er wel uit kijken! Er speelde een bijzondere omstandigheid mee… De eigenaresse had de merrie gekregen van haar beppe. Haar beppe was terminaal, en zij wilde zó graag nog de bevalling meemaken en het veulen zien …’
Online meekijken met de geboorte
‘Als de geboorte lijkt te beginnen, neem ik altijd – als dat zo afgesproken is – even contact op met de eigenaren’, aldus Janneke. ‘Zodat ze er bij kunnen zijn of via een toegestuurde link online, via de camera hier op stal, de bevalling kunnen volgen. Bij deze bevalling konden de eigenaren zelf aanwezig zijn. En de 90-jarige oma heeft via het beeldscherm gevolgd.’
Indicatie
Voor de zesjarige merrie Wytske was het haar eerste veulen. Janneke: ‘Voor merries die voor het eerst veulenen is die eerste bevalling vaak wel een indicatie van hoe hun volgende bevallingen zullen verlopen. Onze ervaring is dat merries vaak een zelfde patroon laten zien. De kans is groot dat ze volgend jaar weer overdraagt, al kun je er natuurlijk nooit vanuit gaan.’
Kerngezond veulen
De lange tijd dat hij in de baarmoeder had gezeten had voor een kerngezond veulen gezorgd. De kleine hengst was helemaal gezond en lekker levendig. Tijdens de check, 24 uur na de geboorte, bleek dat ook. We laten dan door de dierenarts van EquiLife moeder en kind onderzoeken: de merrie wordt gecontroleerd. Het veulen wordt onderzocht en er wordt bloed afgenomen om te zien of er voldoende antistoffen aanwezig zijn. Ook de nageboorte wordt gecheckt of die compleet is.’
Baarmoederontsteking
In de loop van de dag na de gezondheidscheck kreeg Wytske lichte verhoging. ‘De merrie bleek toch nog een baarmoederontsteking te ontwikkelen’, aldus Janneke. ‘Daar kunnen ze flink ziek van worden. En een moeder die niet in orde is, is ook voor het veulen niet goed. De merrie is twee keer gespoeld, kreeg oxytocine en een antibioticakuur, waarna ze al heel snel opknapte.’
Half Fries, half Quarter Horse
Helaas overleed beppe een paar dagen na de geboorte. ‘Dat maakt dit verhaal emotioneel en bijzonder… waar het ene leven begint, houdt een ander leven op … De merrie en het veulen zijn van de kleindochter, die ook de hengst had uitgekozen. De vader van de kleine Darcy M. is de Quarter hengst Megas Cream Dream; het lijkt erop dat het veulen zijn kleur krijgt.’
Draagmerrie
‘De eigenaren twijfelden of ze Wietske opnieuw laten dekken’, vertelt Janneke. ‘Het is immers een kostbare aangelegenheid: scannen, dekgeld, insemineren, weer scannen, weer controleren, de bevalling zelf… daarbij is Wietske een hele lieve merrie en een fijne moeder, maar ze is ‘slechts’ stamboek. Vooralsnog is een Fries veulen fokken niet interessant. Omdat ze het wel geweldig vinden dat ze een veulen aan de voet heeft, heb ik voorgesteld dat ze als draagmerrie voor een door mij gekocht embryo kan dienen. Na de veulenhengstigheid wordt het embryo ingebracht. Spannend, en waarschijnlijk wéér een hele lange tijd geduld hebben als ze hoogdrachtig is!’