Algemeen
Aan de metworstrennen doen niet alleen warmbloedpaarden mee, ook koudbloeden
zijn welkom. Foto: bokker Kkkaren/ https://www.karenfotografie.nl/ Bokt Wiki
Iedereen die in Boxmeer woont, kent de traditie: De metworstrennen, vlak voor carnaval. De “Jonggezellen” rijden een paardenrace om de “Koning van de Metworst” te worden. Een hele eer in Boxmeer. Jongezellen zijn ongehuwde jongemannen, die zijn geboren in de gemeente Boxmeer, zijn opgegroeid en nog steeds wonen in kerkdorp Boxmeer. Ook moeten zij lid zij van de Instelling der Tijdelijck Jongesellen van Boxmeer. Alleen zij mogen aan deze race meedoen. Win je, dan ben je voor een jaar de ‘Koning van de Metworst’. Tijdens carnaval word je bejubeld. De rest van het jaar dien je bij allerlei officiële dingen er bij te zijn. Je bent een held voor altijd. Wint een jonggezel deze race 3 jaar achter elkaar, dan wordt hij “Keizer van de Metworst”. Sinds 1900 is dit echter niet meer gebeurd.
Maar waar komt deze traditie vandaan? Volgens de overlevering is het al begonnen in de 15e eeuw. Een zekere ‘Freule Aleida’ raakte tijdens haar wekelijkse rijtoer met de koets van de weg. Gelukkig was er snel hulp, van een aantal Boxmeerse ‘vruchtbaarheidsruiters’, mannen die te paard inspecties uitvoeren of het land verbouwrijp is. De freule is deze mannen dankbaar en geeft een van haar hoeves de opdracht om een jaarlijkse erfbelasting te regelen. Deze bestond uit: een meters lange metworst, een halve varkenskop, 2 vaten bier, een wegge en een brood. Vanaf dat moment is er jaarlijks een paardenrace om te bepalen wie namens de vereniging deze erfbelasting in ontvangst mag nemen. In die tijd was dit namelijk een hele vette buit. De jonggezellen konden daarmee aansteken na een koude en sobere winter. Vele generaties hebben sindsdien deze traditie in ere gehouden.
Wel is deze in de loop der tijden veranderd en meegegaan met de tijd. Want in die tijden was het zo dat er blij de slacht niets verloren moest gaan, dat werd gezien als voedselverspilling. De varkenskop bijvoorbeeld. Dit was ‘overgebleven vlees’ en werd bijvoorbeeld verwerkt in traditioneel Brabantse recepten als balkenbrij. Tegenwoordig is dat heel anders. Maar toch bestaat de symboliek achter de rennen, de gift voor de armen, nog steeds. De Metworst verzamelt elk jaar goederen, voornamelijk eten en drinken, onder de leden. Deze gaan naar gezinnen in het dorp die het niet ruim hebben.
De rennen zelf beginnen met het eten van het ontbijt van de bekende worstenbroodjes. Na deze maaltijd gaan duizenden dorpelingen op weg, ze gaan de ruiters aanmoedigen. Ze zijn hierbij verkleed in kleurrijke outfits. Eén van deze dorpelingen is Gerrit Verberkt, 85 jaar. Hij heeft 4x de metworstenrennen gewonnen, hij is dan ook de meest succesvolle Metworst-ruiter van de 20e eeuw. Zijn zonen hebben helaas nooit de race gewonnen, tot groot verdriet van Gerrit. Zijn kleinzoon Rens doet nu mee, hij wil alles op alles zetten om te winnen en zodoende deze wens van zijn opa in vervulling te doen gaan.
Ook Jan Broeren van 84 is in het publiek. Hij heeft “De Metworst” 2x gewonnen. Zonen heeft hij helaas niet gekregen, alleen dochters. En volgens de eeuwenoude reglementen mogen deze niet meedoen met deze paardenrace. Zijn hoop is gevestigd op zijn kleinzoon Tim. Zal het hem lukken de race te winnen en zo de felbegeerde koningstitel te krijgen, voordat zijn opa er straks niet meer is?
Omroep Max heeft een documentaire gemaakt over de metworstrennen in Boxmeer: “Ze zien los! Carnaval in Boxmeer”. De titel verwijst naar de zin “Ze zien los!” die de commentator bij de races in Boxmeer bij de start van elke rit roept. De betekenis is simpel: “Ze zijn van start gegaan!”.
De documentaire “Ze zien los! Carnaval in Boxmeer” is te zien op zondag 14 februari 2021 om 11:05 uur op NPO 1 en duurt ongeveer 51 minuten.
