Geplaatst Blog, Bokt Community
Toen Hylke Hettema voor haar studie Arabisch in Egypte verzeild raakte, verloor ze haar hart aan het land bij het rijden van Arabische paarden in hun oorspronkelijke omgeving: de woestijn. Haar oude ambitie om Arabieren te fokken kwam naar boven en voor ze het wist had ze een merrie. En nog een. En nog een. Om te rijden kwamen er tevens hengsten op stal. Inmiddels is ze trotse eigenaresse van Al Safy Arabians. In haar blogs stelt ze haar paarden voor -een handvol Straight Arabians en een aantal rescues van de straat- en deelt ze haar avonturen in Egypte met ons. Haar overige blogs kun je lezen op http://grenzeloospaardenmeisje.nl/
Eindelijk schrijf ik dan nu het stuk waar veel van jullie op zaten te wachten. Hoe zit het in Egypte als je paard zich bezeerd heeft of ernstig ziek is? Ik heb jullie vragen aan verschillende artsen voorgelegd om zo een complete beschrijving te kunnen geven van de medische kant van de Egyptische paardenwereld.
Allereerst zijn er een aantal problemen die niet één, twee, drie opgelost kunnen worden. Het woestijnklimaat is hard. In de zomer kunnen temperaturen overdag oplopen tot wel 50 graden en ‘s nachts kan het tot wel 30 graden kouder zijn. In tegenstelling tot wat veel mensen denken heeft Egypte wel degelijk een winter waarin temperaturen ‘s nachts bij het vriespunt in de buurt komen en paarden ontwikkelen dan ook een wintervacht. Veel paarden werken dag in, dag uit en trotseren de harde condities van het woestijnklimaat, rassen anders dan Arabieren en de geharde Baladi’s hebben daarom vaak allerlei gezondheidsproblemen. Daarnaast is de paardenpopulatie van Egypte gigantisch. In 2010 werd het totaal aantal paarden en ezels (en muildieren) geschat op 1.184.939. Ja, meer dan een miljoen! Je kunt je voorstellen dat er nooit genoeg artsen zullen zijn, helemaal niet als je je ook beseft dat de meeste van deze paarden en ezels elke dag moeten werken en dus enorme risico’s lopen op allerlei medische problemen.
Er zijn 10 boxen bij de kliniek voor patienten die langer moeten blijven
In Egypte bestaat er nog echte armoede. Die wordt op het moment ook weer groter omdat er enorme inflatie plaatsvind. Binnen één week was de munt nog maar de helft waard tegenover de euro. Prijzen zijn tot wel 500% gestegen over de afgelopen maanden. Veel paarden/ezel eigenaren leven in armoede en kunnen dus weinig tot geen geld missen voor de (medische) zorg voor hun trouwe werkdieren. Maar armoede heeft ook invloed op educatie. Veel van de artsen zijn niet goed opgeleid en kunnen dus geen kwalitatieve behandeling bieden aan werkpaarden, ook al zou hun service misschien binnen het budget van de arme paardeneigenaar liggen. Middeleeuwse methoden als touwtjes door een spier heen draaien om deze te “masseren” voor betere doorbloeding en het pezen branden (tendon firing), waarbij men met een gloeiend heet stuk metaal tegen de pijnlijke pees van een paard aan drukt zijn nog steeds in gebruik.
Omdat sommige lezers het aanstootgevend zullen vinden om te moeten lezen over barbaarse praktijken heb ik besloten dat achterwege te laten en jullie een kijkje te gunnen in de medische wereld van mijn paarden, en de uitgekozen artsen zijn dan ook allemaal hoogopgeleid en gedeeltelijk zelfs in het buitenland opgeleid. Zij kunnen de vergelijking maken tussen Egypte en bijvoorbeeld Nederland. Ook zijn deze artsen soms aan het werk als een team wanneer er zware gevallen en operaties voorbij komen. Dit klinkt jullie misschien niet raar in de oren maar in Egypte weigeren de meeste artsen samen te werken, zelfs niet met de hoefsmid, want dan denken ze geld mis te lopen.
Artsen werken samen aan een patient in de kliniek
Voordat jullie denken dat wij (rijke paardeneigenaren) dezelfde opties hebben als Bokkers, wil ik even duidelijk maken dat er geen ostheopaten, fysio’s, holistische en andere “natuurlijke” artsen bestaan. Er zijn alleen “gewone” paardenartsen. Die komen in twee varianten; enerzijds de artsen die alleen in Egypte hebben gestudeerd, en anderzijds degenen die zowel in Egypte als in het buitenland hebben gestudeerd. Dr. Karim legt uit dat het grootste verschil in opleiding niet eens ligt aan het kwaliteitsverschil in onderwijs, maar aan de motivatie van de studenten zelf. Hijzelf wilde werkelijk een paardendokter worden, maar de meeste van zijn klasgenoten waren uitgeloot voor mensengeneeskunde of de tandartsopleiding en wilden toch de titel dokter behalen. Ze eindigden dus als zeer ongemotiveerde dierenartsen. Het draait om geld. Een voorbeeld uit mijn eigen dikke boek met anekdotes: ik had een jaarlingmerrie die door een hek gerend was en haar onderste ooglid er als een lapje bij had hangen. Ik was me op dat moment nog niet bewust van het feit dat sommige artsen helemaal niets om je geliefde viervoeter geven. De man in kwestie zei tegen mij: “Voor 100 pond knip ik het af, en voor 500 pond kan ik het hechten.” Nadat ik voor hechten koos heeft hij het er terug aangenaaid met een naald zo dik dat je er een buikwond mee had kunnen hechten. Toen ik om de uiteindelijke totaalrekening vroeg zei hij: “Is het een Arabier of een baladi?” Hiermee begreep ik in een klap hoe de wereld in elkaar stak. Als ik daar antwoord op had gegeven dan had ik, of de hoofdprijs betaald voor een “dure” Arabier, of een kleiner bedrag voor een “waardeloze” baladi. Ik weigerde daar antwoord op te geven en dus zal nooit weten hoeveel waarde hij aan mijn merrietje hechtte.
De artsen die onze paarden behandelen zijn gelukkig erg begaan met onze paarden en werken zonder dubbele betaalstandaard. Enkelen hebben samen een kliniek opgestart. Het is een erg klein stukje grond met een paddock, een paar boxen, een operatiekamer en een kantoor. Ze hebben er amper apparaten. Importrestricties en -kosten zorgen ervoor dat bijvoorbeeld dingen als mestonderzoek en cushings diagnose/behandeling tot nu toe nog steeds onmogelijk zijn. Door het gebrek aan apparatuur maakt het dus niet heel veel uit waar de paarden behandeld worden. Dit beantwoordt de vraag over hoe paarden bij de kliniek terechtkomen. Meestal komen de artsen op locatie en voeren daar ook de behandeling uit. Alleen als het gaat om een grote operatie of langdurige behandeling worden paarden lopend of met een vrachtwagentje naar de kliniek gebracht. Ze hebben nu een draagbare digitale röntgenmachine dus daarvoor hoeven we nu ook niet meer van huis.
Egyptische artsen werken ook 's nachts, hier bezig met nazorg voor een gecastreerd paard wiens hechtingen ontstoken geraakt waren
Naast de magere inrichting van de klinieken is er een veel groter probleem: de tekortkoming qua aanbod van medicatie. Alle artsen gaven eenzelfde uitleg; de Egyptische bedrijven die veterinaire producten ontwikkelen maar die zijn gefocust op voeding in plaats van medicatie. Behalve als het gaat om antibiotica, ontstekingsremmers en vitaminen gebruiken we enkel medicatie bedoeld voor mensen en moet er heel veel omgerekend worden. Prijsstijgingen hebben ervoor gezorgd dat dingen als IV vloeistoffen bijna onbetaalbaar zijn. Operaties waren altijd al voor europese prijzen omdat de verdoving moet worden geïmporteerd, maar nu zijn er meerdere ziektebeelden waarbij eigenaren moeten uitrekenen of het niet goedkoper is een nieuw paard aan te schaffen dan de patiënt te laten opknappen. Zoals ik al eens eerder over mijn eigen Mr. Shay heb geschreven, de operatie aan zijn been gaat ruim 800 euro kosten en er is geen prognose of hij dan weer bereden zou kunnen worden. Hij is nu met pensioen want voor 800 euro kan ik een andere baladi kopen. Er wordt dus slechts 0 tot 1 operatie per maand uitgevoerd in de kliniek. Maar wat zien artsen dan wel veel? In feite komen ze dezelfde soort problemen tegen als in Nederland, maar dr. Sameh legt uit dat ze voornamelijk koliek en hoefbevangenheid zien. Gedeeltelijk komt het door het klimaat maar het is duidelijk dat, als er betere algemene kennis onder paardeneigenaren zou zijn, dit soort problemen gedeeltelijk voorkomen zouden kunnen worden.
Dr. Abdullah installeert een slang tot in de maag om deze leeg te pompen, een van de standaard behandelingen van koliek
Sowieso kan er veel narigheid voorkomen worden met beter onderwijs. Veel paardeneigenaren laten de zorg over aan grooms die heel eigenwijs zichzelf boven de dokter plaatsen. Veelal wordt er niet geluisterd naar artsen. Ik vroeg hen of ze op tijd gebeld worden; ze leggen uit dat alleen hoger opgeleide mensen op tijd de dierenarts erbij halen en de aanwijzingen opvolgen. Veelal worden ze gebeld wanneer een minder gekwalificeerde arts of groom er zelf aan geprutst heeft en het erger geworden is dan het oorspronkelijk was. Dr. Abdullah vertelt dat eigenaren vaak wel bereid zijn om dure behandeling te financieren maar er wordt geen geld ter beschikking gesteld aan artsen om betere apparatuur aan te schaffen voor juiste diagnosering. Vaker dan ze zouden willen is het behandeltraject vaak op beslissingen van eigenaren gebaseerd.
Het grootste probleem van deze moeilijke relatie tussen eigenaren, grooms en artsen uit zich in de situatie rondom het inslapen van paarden. De meeste moslims geloven dat het verboden (haram) is dieren in te laten slapen. Alleen God (Allah) kan een leven wegnemen. In mijn persoonlijke onderzoek hiernaar is gebleken dat inslapen ondersteund kan worden door de Sunnah (islamitische richtlijnen) maar een gemiddelde Egyptenaar is helaas niet zo belezen. Ik vroeg de artsen naar hun persoonlijke visie. Dr. Sameh geeft aan het verwarrend en gecompliceerd te vinden en kiest ervoor om de eigenaar van het paard deze keuze te laten maken. Dr. Karim legt uit dat hij wel degelijk gelooft dat God het recht heeft om leven te schenken maar ook weg te nemen. Hij gelooft ook dat God de mens wetenschap heeft gegeven om te gebruiken en dat wanneer er geen hoop meer is voor een patiënt, hij er voor kiest om op pijnvrije manier het paard in te slapen. Dr. Abdullah vertelt dat er veel leed is door het feit dat men tegen inslapen is. Hij maakt keuzes op basis van kwaliteit van het verdere leven van de patiënt. Gebroken benen en andere aandoeningen waardoor paarden geen kwalitatief leven meer kunnen hebben slaapt hij in, en noemt dat scheiding van persoonlijke religieuze overtuiging en toegepaste wetenschap.
van links naar rechts: Dr. Mohamed (anesthesist), Dr. Karim, (hoofd chirurg en orthopeed) en Dr. Sameh (reproductiespecialist) na afloop van een keizersnede, wachten tot de merrie wakker wordt
Maar de problemen rondom het inslapen van paarden zijn niet eens de grootse frustratie van de artsen. Ze vertellen allemaal hoe het gebrek aan medicatie, materiaal en organisatie hen het meest irriteert. Maar ook de slechte economie maakt hen het leven zuur, doordat ze steeds meer kosten maken aan het importeren van gereedschap en medicatie zijn ze gedwongen de klanten steeds grotere rekening voor te schotelen waardoor er steeds minder mensen een arts in kunnen schakelen. Hierdoor zien ze steeds minder arme paardeneigenaren en hun werkpaarden. Ook de goede doelen worden selectief uitgekozen. Slechts de werkelijk legale hulporganisaties krijgen hulp van deze goede artsen. Af en toe zijn ze in staat gratis medische hulp aan te bieden aan mensen die helemaal naar de kliniek komen lopen met hun ezel of paard, of wanneer ze onderweg vanuit hun auto een vreselijk geval zien, dan proberen ze uiteraard te doen wat ze kunnen. Maar alle artsen zijn het er over eens, met de huidige economische situatie is het niet te doen zo veel mogelijk arme mensen te helpen, hoe graag ze dat ook willen.
De behandelkamer in de kliniek. Mr. Shay is hier staand gecastreerd en heeft een week in een van de patientenboxen gewoond om te herstellen. Voor grote operaties bestaat er 1 andere kliniek die prive van een fokker is en die de paardeneigenaar moet huren in dollars, om de operatie te kunnen laten plaatsvinden.
En dat willen ze eigenlijk best wel graag. Werkpaarden zijn vaak de meest interessante patiënten, ze komen in de vreemdste ongelukken en situaties terecht. Artsen kunnen er veel van leren en omdat eigenaren vaak niet willen inslapen kunnen ze allerlei experimentele behandelingen uitvoeren. Toen ik vroeg waarom ze, juist door het feit dat ze in Egypte werken, eigenlijk betere artsen zijn dan die in Europa, bevestigden ze dat ze veel meer paarden per dag zien. Ze krijgen de vreemdste wonden en ziektebeelden te behandelen. Dr. Sameh legt uit dat je letterlijk leert “overleven” wanneer je moet werken zonder de juiste hulpmiddelen. Dr. Abdullah legt uit dat hij ondanks zijn relatief jonge leeftijd al in staat is om allerlei moeilijke methoden toe te passen en zelfs te opereren terwijl zijn leeftijdsgenoten in Europa nog leren een injectie te geven. Dr. Karim geeft ook aan dat ondanks alle frustratie over heel veel dingen, je leert dat positief denken de enige oplossing is en het beste aan werken in Egypte is toch wel: “You learn to think outside the box.” En dat is met alle aspecten aan paardenhouden in Egypte zo.
