Kissing spines: veel voorkomend, niet carriere-beeindigend

Moderators: Polly, Muiz, NadjaNadja, Telpeva, Essie73, ynskek, Ladybird

Toevoegen aan eigen berichten
 
 
Cayenne
Crazy Bird Lady en onze Berichtenkampioen!

Berichten: 113673
Geregistreerd: 08-08-03
Woonplaats: Haaren (NB)

Kissing spines: veel voorkomend, niet carriere-beeindigend

Link naar dit bericht Geplaatst door de TopicStarter : 19-01-12 11:19

* http://www.bokt.nl



Het lijkt wel alsof het de laatste jaren steeds vaker voorkomt: kissing spines. Tijdens een lezing voor paardentherapeuten in Amerika werd dit onderwerp dan ook uitvoerig bediscussieerd.

Tracy Turner besteedde er zelfs een hele studie aan waaruit blijkt dat kissing spines voornamelijk problemen op kan leveren bij een aantal specifieke rassen, sportdisciplines en op een bepaalde leeftijd. Uit zijn onderzoek kwam tevens dat een bepaalde specifieke combinatie van therapieen erg succesvol kan zijn tegen deze medische aandoening.

Turner is veterinair aan de Universitaire kliniek voor paarden in Anoka. Volgens hem komt de uiting van rugpijn vaak de oorzaak van slechte prestaties. De klinische symptomen varieren sterk en daardoor herkent men kissing spines niet altijd. Dit is de reden waarom Turner op zoek ging naar en betere herkenningsmethode en manieren om de aandoening te behandelen.

"Het is niet moeilijk te begrijpen dat rugpijn zijn weerslag heeft op de bewegingen van het paard," aldus Turner. "Iedere beweging in de rugspieren zorgt voor ventrale flexie van de ruggengraat, waardoor het voor het paard onmogelijk is om de achterhand goed te kunnen gebruiken en zwaardere oefeningen in de dressuursport uit te voeren."

Turner onderzocht van 1 februari 2004 tot en met 31 januari 2011 in totaal 4.407 paarden.

Bij zeven procent van deze gevallen (310 paarden) was er duidelijk rugpijn aanwezig. De paarden reageerden bij het drukken op verschillende punten van de rug of reageerden zelfs angstig of boos op de aanrakingen. Er werd tevens bij alle paarden een uitgebreid kreupelheidsonderzoek uitgevoerd, inclusief thermografisch en radiografisch onderzoek, om andere mogelijke pijn-oorzaken uit te sluiten. Dit bracht het totaal aantal paarden met kissing spines op 212 (68% van de paarden met rugpijn).

Turner's studie bestond uit de volgende groepen:

• Groep 1: paarden met rugpijn en kissing spines
• Groep 2: paarden met rugpijn maar geen kissing spines
• Groep 3: een controle groep, bestaande uit 70 volwassen paarden zonder rugpijn. Bij deze paarden was de conditie kissing spines niet vastgesteld en zij werdn gebruikt voor medische keuringen en keuringen/onderzoek onder het zadel.

Tijdens het onderzoeken en vergelijken van deze groepen ontdekte Turner het volgende:

• Kissing spines zorgt ervoor dat een paard bijna drie keer zoveel kans loopt op het krijgen van rugpijn.
• Groep 1 bestond uit veel verschillende rassen, maar de meest voorkomende rassen waren volbloeds, kruizingen met volbloed, Quarter Horses, kruizingen met Quarter Horse bloed, en warmbloeden.
• Het grootste gedeelte van de paarden uit groep 1 verkeerde in de leeftijd van 6 tot 10 jaar oud.
• Veertig procent van de paarden uit groep 1 werd gebruikt voor dressuur. Drieentwintig procent van de paarden uit groep 2 was dressuurpaard.
• Zevenentwintig paarden uit de controle groep (39%) bleek na onderzoek kissing spines te hebben. Maar liefst zes van de zeven Engelse Volbloeds uit de controle groep waren onder de paarden die kissing spines bleken te hebben.

Het gedrag van paarden met rugpijn varieerde van hypergevoeligheid tijdens het poetsen tot woede-uitbarstingen tijdens het opzadelen of wanneer ze zelfs alleen maar het zadel in het oog kregen. Wanneer de paarden werden gereden begonnen er veel van hen te bokken, stijgeren en te schoppen.
In een aantal zeldzame gevallen sleepten ze af en toe met een been, sloegen met het hoofd en bleken overmatig bang. Ruiters klaagden dat de paarden moeilijk nageeflijk te rijden waren en de rug hol trokken. Ze waren niet voor het been en moeilijk warm te rijden. Bijna alle paarden waren stijf op een hand en lieten slechte overgangen zien.

Thermografie is een handige methode om de plek van ontstaan van kissing spines vast te stellen, maar volgens Turner is het raadzaam om dit onderzoek altijd op te volgen met rontgenfoto's van de rug. Bij groep 1 was de beginplek van kissing spines vaak te vinden tussen T11 en L2 (elfde borstwervel en tweede ruggewervel). "In 90% van alle gevallen was T15 eveneens een van de oorzaken," aldus Turner. "Dit is niet zo verrassend vanwege de richtingsverandering van de wervel op dat punt. Kissing spines kwam het meeste voor tussen T15 en T18. Dit is ongeveer waar het zitgedeelte van het zadel zich bevind. Bij bijna alle gevallen hadden de paarden met kissing spines last van vier wervels.

"Veruit de meeste paarden met kissing spines bleken dressuurpaarden te zijn. Dressuur is ook een onderdeel van eventing, dus meer dan 50% van paarden met kissing spines (in deze studie) beoefenen ook de dressuursport."

Maar waarom lijkt dit vooral voor te komen bij dressuurpaarden? "Dat kan veel oorzaken hebben. Het paard moet de achterhand activeren. De ruiter zit meer met zijn of haar volledige gewicht in het zadel. Het paard moet meer verzamelen... Maar dressuurruiters en amazones zijn ook meer ingesteld op de bewegingen van het paard. Ze zijn daar zo mee bezig dat ze vaak eerder door hebben dat er iets niet klopt. Daarom worden dressuurpaarden ook vaker onderzocht op deze aandoening."

Groep 1 kreeg te maken met shock wave therapie, mesotherapie (meerdere injecties in de lederhuid over de hele rug, achterhand en schoft verspreid) corticosteroide injecties, zadelaanpassingen en speciale oefeningen voor de rug. Voor het resultaat van deze behandelingen sprak hij met zowel de eigenaar of eigenaresse en het veterinaire team dat het paard begeleidde.

De uitkomst:

• Zesentachtig procent van de paarden die behandeld waren met een combinatie van shock wave therapie, mesotherapie en rug-oefeningen werden met een "goed" beoordeeld. (De paarden mocht weer aan het werk. De klachten van de eigenaren over voorgaande problemen waren verminderd en veterinair onderzoek wees uit dat de rugpijn flink verminderd dan wel verdwenen was, maar de paarden bleven wel stijfheid vertonen.)
• Drieenzestig procent van de paarden die alleen mesotherapie kregen een "goed" tot zelfs "uitmuntend", evenals negenenvijftig procent van de paarden die alleen injecties met corticosteroide kregen.
• De paarden van iets oudere leeftijd leken veruit het beste te reageren op de behandelingen. Van de jonge paarden (jonger dan vijf jaar) waren er slechts twee die verbetering toonden na de behandeling. In diezelfde groep van jonge paarden zaten zelfs vier dieren die absoluut niet reageerden op welke behandeling dan ook.
• Vijfennegentig procent van de paarden met slechts twee tot vier pijnlijke wervels vertoonden grote tot zeer grote vooruitgang tijdens de behandeling.
• De eigenaren van in totaal negenentwintig paarden brachten veranderingen aan bij het zadel. Bij dertien van deze paarden (vijfenveertig procent) bleken de aanpassingen ook te helpen. Elf van deze paarden (vijfentachtig procent) waren dressuurpaarden.

Net als zijn collega Kent Allen is Turner ervan overtuigd dat kissing spines een aangeboren aandoening is die tot uiting komt tijdens de ontwikkeling van het paard. "Ik denk dat de oorzaak genetisch is. Het zal niet de aanleiding zijn tot kreupelheid maar het maakt een paard hier wel gevoelig voor. Vooral volbloeds en warmbloeds zijn hier gevoelig voor. Na het bestuderen van alle data is het duidelijk dat kissing spines in een groot aantal gevallen iets te maken heeft met snelheid of een ander doel waarvoor de volbloed is gefokt."

Turner wilde het aanwezige publiek er aan herinneren dat de volbloed een belangrijke genetische rol speelt bij het fokken van warmbloed paarden, waardoor deze aandoening ook bij hen veelvuldig voor komt.

"Een paard met rugpijn moet op een goede en bedachtzame manier worden getraind om de ventro flexie tegen te gaan. Hiervoor moet het paard dat gedeelte van zijn rug leren optillen als onderdeel van het herstelproces. Het belangrijkste is dat veterinairen open moeten staan voor een combinatie van medische behandeling en andere therapievormen om pijn gerelateerd aan kissing spines te bestrijden."

Verwant artikel:

[VN] Rugpijn bij paarden bediscussieerd tijdens lezing in Amerika

Jeanneee_
Berichten: 2893
Geregistreerd: 05-01-08

Re: Kissing spines: veel voorkomend, niet carriere-beeindigend

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 11:39

Wat goed dat hier onderzoek naar gedaan wordt. Blijft wel lastig om te beoordelen of een paard pijn houd na een behandeling lijkt mij?

Jasmijn159

Berichten: 4562
Geregistreerd: 04-11-05

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 11:43

Wat is de bron van dit artikel? Zou graag de engelse versie lezen.. (Neem aan dat dit vertaald is?)

casanova

Berichten: 10939
Geregistreerd: 04-11-03
Woonplaats: maassluis

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 11:44

zeer interessant!

kimberleyhof

Berichten: 541
Geregistreerd: 22-11-06
Woonplaats: schoonhoven

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 11:47

super dat er onderzoek gedaan is naar ks! zo worden er hopelijk enkele ogen van DA's geopend!

hippo

Berichten: 813
Geregistreerd: 03-06-04
Woonplaats: zuid holland

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 11:48

Vind het ook een zeer interessant artikel :j

Lottie84
Berichten: 8689
Geregistreerd: 17-11-05

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 11:49

Mijn pony is jaren geleden behandeld aan haar kissing pines door Erik Laarakker. Ik kon iet meer met haar rijden, nu heeft ze nergens meer last van. Als ze ooit komt te overlijden dan zal er bij de crematie wel een klompje goud overblijven ;)

Selka
Berichten: 8460
Geregistreerd: 15-10-09

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 12:23

Leuk onderzoek, maar weinig informatief! Over wat voor KS spreken we hier? Weinig wervelruimte of helemaal geen ruimte. De mijne heeft KS met botoplossing en botwoekeringen en bovenstaande methoden zijn geen oplossingen. Dit lijkt me een onderzoek voor gevallen met "KS-light". Ook lijkt me de pijn erg onderschat! Het is niet voor niets dat een enorm grote groep niets vertoont! Het zijn zulke harde dieren. Mij is uitgelegd dat de zenuwen in het bot niet verdoofd oid kunnen worden en dat pijnvrij zeer lastig, wellicht onmogelijk te realiseren is bij een paard met KS.
Natuurlijk is er bij een paard met minimale KS en aanwezige wervelruimte wel deze mogelijkheid. Mijn idee is dat deze ziekte nogal onderschat is/wordt. Wel ben ik zeer groot voorstander van onderzoek, maar dan wellicht iets beter verwoord richting de media en paardenbezitters.

Marion71
Berichten: 2377
Geregistreerd: 15-06-05

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 12:31

Allereerst goed dat er onderzoek wordt gedaan, maar er zijn wel wat zaken die me opvallen:

- de plek waar KS het meest voorkomt bevindt zich op het gedeelte waar het zadel ligt. Dat lijkt me dan eigenlijk tegenstrijdig met de latere stelling dat KS aangeboren is. Wellicht is de gevoeligheid agv een zadel aangeboren, maar de KS an sich niet of is dit zo'n grote toevalsfactor.
- ook ben ik benieuwd of het onderzoek zich alleen gericht heeft op paarden ohz of ook op paarden die niet bereden worden.
- er zijn al veel langer onderzoeken en methoden bekend die ervan uitgaan dat niet de wervels de oorzaak zijn, maar de bespiering van de rug en als gevolg daarvan de wervels. Mooi dat nu een combinatie van therapieën duidelijk maken dat een paard met KS niet per definitie is afgeschreven.
- Een jong paard heeft kennelijk tijd nodig om volledig uit te groeien om te kunnen herstellen. Is dit dan indirect ook een bewijs dat het onverstandig is om een paard op zeer jonge leeftijd (2,5-3,5) te beleren (paard is in de groei/ontwikkeling, beschadigingen aan de botstructuur genezen kennelijk niet)?

Marion71
Berichten: 2377
Geregistreerd: 15-06-05

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 12:34

Selka schreef:
Leuk onderzoek, maar weinig informatief! Over wat voor KS spreken we hier? Weinig wervelruimte of helemaal geen ruimte. De mijne heeft KS met botoplossing en botwoekeringen en bovenstaande methoden zijn geen oplossingen. Dit lijkt me een onderzoek voor gevallen met "KS-light". Ook lijkt me de pijn erg onderschat! Het is niet voor niets dat een enorm grote groep niets vertoont! Het zijn zulke harde dieren. Mij is uitgelegd dat de zenuwen in het bot niet verdoofd oid kunnen worden en dat pijnvrij zeer lastig, wellicht onmogelijk te realiseren is bij een paard met KS.
Natuurlijk is er bij een paard met minimale KS en aanwezige wervelruimte wel deze mogelijkheid. Mijn idee is dat deze ziekte nogal onderschat is/wordt. Wel ben ik zeer groot voorstander van onderzoek, maar dan wellicht iets beter verwoord richting de media en paardenbezitters.


Wat akelig. De KS die jouw paard heeft, kan (voor leken) vergeleken worden met zoals spat is in de sprong. De meeste KS gevallen die ik ken, zijn in elkaar gereden paarden. Rugpijn, problemen met wervels vallen allemaal onder de noemer KS, maar de oorzaken en gevolgen zijn wel degelijk anders.

Selka
Berichten: 8460
Geregistreerd: 15-10-09

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 12:48

@Marion_71: inderdaad, goed vergelijk. Het is voor hem daarom ook einde verhaal en dat maakt het vind ik storen dat KS nu opeens als geneselijk wordt geprofileerd. Er zijn wel degelijk gevallen waarbij het paard altijd last blijft houden. Voor mij voelt dit een beetje als een artikel die de genezing van artrose beweert. Ik ben altijd bang dat zulke artikelen zorgen voor hoop en onverschilligheid wanneer dit niet op zijn plaats is.

Verder vind ik jouw vragen legitiem en ben ook ik benieuwd naar de antwoorden.

Ik kan ook trouwens niet genoeg benadrukken: neem de tijd met inrijden!! De mijne is met 2.5 zadelmak gemaakt (was hij nog niet van mij). Met als resultaat dat hij niet ouder zal worden dan 4,5 jaar...

hippo

Berichten: 813
Geregistreerd: 03-06-04
Woonplaats: zuid holland

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 12:52

Selka, daar ben ik het helemaal mee eens.
Vroeger werden de paarden pas rond hun 5e jaar beleerd, tegenwoordig verwachten sommige dan dat ze al Z bevestigd zijn.

Mallootje

Berichten: 5620
Geregistreerd: 02-04-08
Woonplaats: Belgie

Re: Kissing spines: veel voorkomend, niet carriere-beeindigend

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 12:58

Interessant artikel, zeker in combinatie met de bedenkingen die ik hierboven lees.

eenitraM
Berichten: 10976
Geregistreerd: 24-08-06

Re: Kissing spines: veel voorkomend, niet carriere-beeindigend

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 12:58

Het lijkt wel een hype te worden :\

Anoniem

Re: Kissing spines: veel voorkomend, niet carriere-beeindigend

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 13:12

Is er welleens onderzoek gedaan naar het verkeerd rijden van deze paarden? en daarmee het veroorzaken/last krijgen van kissing spines?

Aangezien ver uit de meeste mensen, volgens de "geen gelul in de krul" methode rijden. En daarmee dus ook de rug niet gebruiken.
Is daar wel eens onderzoek naar gedaan?

Want ze schrijven dat het vooral dressuur paarden zijn omdat dressuur ruiter meer bezig zijn met hoe het paard loopt. En dat dat de reden is. Maar naar de manier van trainen word niet gekeken?

Lottie84
Berichten: 8689
Geregistreerd: 17-11-05

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 13:20

eenitraM schreef:
Het lijkt wel een hype te worden :\

Het is al een jaar of 8 een zogenaamde 'hype'.
Maar als zoiets officieel vastgesteld word op bv een foto zoals bij mijn pony, dan kun je er niet omheen :n

MarChak

Berichten: 2553
Geregistreerd: 27-01-08
Woonplaats: op mijn eerste Chakra

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 13:26

Er is nu kennelijk alleen onderzoek gedaan naar paarden waarmee (ooit) onder het zadel is gewerkt.
Gebruikspaarden die b.v. alleen in het tuig lopen, of alleen fokmerrie zijn (en nooit beleerd), zijn niet meegenomen. Juist die groepen meenemen had een duidelijke indicatie kunnen geven van welke factoren van invloed zijn op het ontstaan van KS.
Ik ben dus wel heel nieuwsgierig naar hoe het onderzoek nu exact is uitgevoerd.

Citaat:
De klinische symptomen varieren sterk en daardoor herkent men kissing spines niet altijd. Dit is de reden waarom Turner op zoek ging naar en betere herkenningsmethode en manieren om de aandoening te behandelen.

Er is dus niet gezocht naar hoe het veroorzaakt wordt en hoe het voorkomen kan worden, maak ik hieruit op. Het onderzoek is dus met name nuttig voor de (duur betaalde) diagnostici en behandelaren.

avalonnancy

Berichten: 873
Geregistreerd: 04-07-08
Woonplaats: almere

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 13:33

Het kan meerdere oorzaken hebben.
Mijn paard heeft ks een volgens de veearts is dat in haar geval een combinatie.
Haar bouw, korte rug en haar karakter.
Ze is erg sensibel en bouwt snel spanning op.
Dat heeft dus effect op haar rug.
Het zit bij haar in de lendenen.
Ze is makkelijk nageeflijk te rijden.
Die van mij staakte alleen bij spanning! in de binnenbak was er niets aan de hand een was ze zeer fijn
Te rijden, maar buiten was het gewoon gevaarlijk.

i_risss
Berichten: 509
Geregistreerd: 17-01-11

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 14:14

Vind dit een erg interessant artikel!

Tody

Berichten: 1000
Geregistreerd: 02-06-03
Woonplaats: Hardenberg

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 14:19

LCharlotte schreef:
Maar als zoiets officieel vastgesteld word op bv een foto zoals bij mijn pony, dan kun je er niet omheen :n


En dat is dus niet helemaal waar. Of in elk geval, een slechte foto hoeft niet te betekenen dat een paard niet meer pijnvrij kan zijn.

@Selka: Op 4,5 jarige leeftijd zijn de groeischijven in de rug nog lang niet gesloten. Zou je me alsjeblieft jouw situatie uit kunnen leggen? Hoe erg is jouw geval - en hoe uit zich dat - waardoor nu toch al een definitieve uitspraak wordt gedaan?

Annetje

Berichten: 25481
Geregistreerd: 25-07-02

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 14:24

Interessant artikel inderdaad. Cayenne, is er een grotere brontekst aanwezig met de wetenschappelijke onderbouwing en dergelijke dat jij weet?
Mijn paard heeft ook drie wervels die te dicht op elkaar zitten en reageert ook op aanraking van de rug, is moeilijk nagevelijk te rijden, sleept heeel soms met een achterbeen, maar hij bokt niet, wordt niet boos en trekt ook zijn rug niet hol. Wel is het feit dat zijn rug op de foto twijfelachtig is. De DA noemde het trouwens geen kissing spines.

passiepeer

Berichten: 190
Geregistreerd: 01-11-06
Woonplaats: Noord Holland

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 14:29

Ben nog er nog altijd van overtuigd dat zo'n 80% van de kissing spines klachten word veroorzaakt door toedoen/rij gedrag van de ruiter. Paarden die in de krul worden getrokken zonder van achteruit en dus de rug te gebruiken zullen uiteindelijk rug klachten krijgen. dit gezien zij de rug niet gebruiken (sterker maken) maar vast zetten waardoor het een zwakke plek word. zie het maar als dat jijzelf in een magzijn werkt en altijd tilt vanuit je rug, en niet door middel van bukken en door je knieen gaan.

Uiteraard zijn er altijd meerdere factoren zoals een weke/zwakke rug dat een paard van zichzelf heeft echter kan hier bij voorbaat (bijvoorbeeld het beleren) rekening mee gehouden worden.

In dit artikel is hier helaas niks over terug te lezen.. alleen, de (dure) behandelmethodes.

Lottie84
Berichten: 8689
Geregistreerd: 17-11-05

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 14:46

Tody schreef:
LCharlotte schreef:
Maar als zoiets officieel vastgesteld word op bv een foto zoals bij mijn pony, dan kun je er niet omheen :n


En dat is dus niet helemaal waar. Of in elk geval, een slechte foto hoeft niet te betekenen dat een paard niet meer pijnvrij kan zijn.




Dat zeg ik ook helemaal niet. De KS van mijn pony was op de foto's zichtbaar maar ze is inmiddels al 8 jaar pijnvrij.

Marlinde

Berichten: 383
Geregistreerd: 12-07-02
Woonplaats: Voorschoten

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 14:52

Selka schreef:
@Marion_71: inderdaad, goed vergelijk. Het is voor hem daarom ook einde verhaal en dat maakt het vind ik storen dat KS nu opeens als geneselijk wordt geprofileerd. Er zijn wel degelijk gevallen waarbij het paard altijd last blijft houden. Voor mij voelt dit een beetje als een artikel die de genezing van artrose beweert. Ik ben altijd bang dat zulke artikelen zorgen voor hoop en onverschilligheid wanneer dit niet op zijn plaats is.



@selka: Ik deel jouw mening hierboven. Mijn merrie had ook botwoekingen en botoplossingen. Voor haar was het ook einde oefening. Vind het een interessant stuk maar vind het ook moeilijk te lezen dat het nu lijkt of KS te genesen is en de paarden zelfs pijnvrij te krijgen. Ben bang dat dit ook het te lang door gaan met behandelen in de hand werkt. Sommige gaan al zo ver en denken niet meer aan het dier.
Mijn dierenarts raadde fokken idd wel af met haar.

Houden van betekend ook loslaten!

Woodstock

Berichten: 965
Geregistreerd: 09-05-04

Link naar dit bericht Geplaatst: 19-01-12 14:55

passiepeer schreef:
Ben nog er nog altijd van overtuigd dat zo'n 80% van de kissing spines klachten word veroorzaakt door toedoen/rij gedrag van de ruiter. .... In dit artikel is hier helaas niks over terug te lezen.. alleen, de (dure) behandelmethodes.

Nou... als je ziet dat bij jonge paarden therapie weinig uithaalt, en bij oudere paarden wel, zou dat wel eens veroorzaakt kunnen zijn dat het bij jonge paarden structureler is dan bij oudere paarden, maw dat het bij de jonge paarden aangeboren is, en bij de oudere paarden 'ingesleten', en dat die in principe wel gezond waren. Zou een mooi vervolgstudie kunnen zijn, want nav deze resultaten mag je die conclusie uiteraard niet trekken.

Ik ben iig van mening dat correcte training kissing spines kan voorkomen en helpen 'genezen'. Genezen gaat natuurlijk niet echt, maar je kunt het paard wel leren zijn lichaam correct te gebruiken, zodat hij geen last heeft van de kissing spines. Hangt natuurlijk wel altijd af van de mate waarin het paar KS vertoont, niet alles is op te lossen, maar ben van mening dat je er wel veel mee kunt.