Geplaatst Algemeen
De dood... iedere paardeneigenaar krijgt er vroeg of laat mee te maken, maar wat gebeurt er nu eigenlijk met het lichaam van een paard als het is overleden? Welke opties zijn er? In dit artikel bekijken we welke opties er zijn voor na de dood van je paard.
Het overlijden
Er zijn drie manieren waarop een paard kan komen te overlijden. Een natuurlijke dood, inslapen of door het te laten slachten.
Natuurlijke dood
Veel paarden sterven een natuurlijke dood. Dit kan vele redenen hebben, bijvoorbeeld ouderdom, een hartstilstand of een andere oorzaak.
Inslapen
Onderstaande informatie is geschreven door Paardenkliniek Wolvega.
Wie (van) dieren houdt, weet dat er aan alle goede dingen ooit een einde komt. Helaas geldt dit ook
voor het leven van onze geliefde paarden. In Nederland hebben wij gelukkige de vrijheid om een
paard dat ondragelijk lijdt op een humane manier te laten inslapen.
Dit kan in acute situaties, denk maar aan koliek of ernstige beenbreuken, maar ook wanneer paarden al langere tijd ziek zijn of erg oud zijn geworden. Als dierenarts blijft dit altijd het minst prettige van de job, maar toch helpen wij graag bij deze moeilijke keuze om het leven van het paard tot een mooi einde te laten komen.
Euthanasie van een paard kan zowel thuis, op stal of bij ons op de kliniek. De dieren worden hierbij vaak op een open plek gezet, zoals een stukje grasveld, een zandpaddock, maar het kan indien nodig ook op stal. Op de kliniek kan er ook gebruik worden gemaakt van de recovery box. Deze box beschikt over rubberen bescherming, zowel aan de wand als op de vloer, waardoor we de paarden beter kunnen begeleiden en opvangen wanneer ze vallen.
Wanneer het mogelijk is, wordt het paard allereerst naar een geschikte plek gebracht. Daarna wordt het paard vaak door middel van sedatie een beetje suf gemaakt. Hierdoor blijft het paard rustig, maar kan het nog wel recht blijven staan. Ook als het paard al ligt, is het fijner als ze een lichte dosering van de sedatie krijgen. Vervolgens wordt de laatste spuit toegediend. Meestal wordt er een overdosis slaapmiddel gebruikt, wat ervoor zal zorgen dat de paarden eerst buiten bewustzijn raken, vervolgens stopt de ademhaling en als laatste ook het hart.
Net na het toedienen van deze laatste spuit zal de dierenarts het paard overnemen, zodat deze hem zo goed mogelijk kan begeleiden, omdat paarden vaak ineens vallen. Dit is van belang voor de algemene veiligheid. Het is belangrijk om te weten dat paarden door dit middel als het ware flauwvallen, waarbij ze weinig van de situatie mee krijgen. Wanneer het paard ligt en is gestorven, kunnen verschillende spieren nog ‘ontladen’, wat kan zorgen voor contracties, et cetera. Hierdoor lijkt het vaak dat de paarden nog ademen, maar dat is in werkelijkheid niet zo.
Na het overlijden van het paard zijn er verschillende mogelijkheden voor de afvoer van het dier. Wanneer het paard overleden is na ziekte/ongeluk, of in geval van een verzekeringsgeval, kan er een (officiële) autopsie op worden uitgevoerd, ook bij een verdacht of plotseling overlijden kan dit meer duidelijkheid brengen. Deze officiële autopsie kan in Nederland worden uitgevoerd op de faculteit van Utrecht, of bij de gezondheidsdienst voor Dieren.
Als tweede kan het paard zowel bij u thuis als op de kliniek worden opgehaald door het afvoerbedrijf genaamd Rendac. Wanneer dit bij u thuis is, is het van belang dat het paard op een goed toegankelijke plek ligt zodat de vrachtwagen makkelijk toegang heeft tot het dier.
Als laatste kan u het paard ook laten cremeren door verschillende bedrijven/instanties (zie hieronder voor meer informatie over laten cremeren).
Indien u een crematie wilt, kunt u online verdere informatie vinden bij de desbetreffende organisaties. Indien er een officiële autopsie nodig is of indien uw paard op een kliniek wordt ingeslapen, zal uw dierenarts de verdere afhandeling voor u kunnen regelen. Indien het paard bij u thuis is ingeslapen u wilt een crematie, zult u dit zelf moeten organiseren. Hierbij is het van belang om er rekening mee te
houden bij een niet-acute euthanasie dat deze bedrijven niet in het weekend langs kunnen komen.
Slachten
Als je paard nog te vervoeren is, kan je ervoor kiezen om het te laten slachten. Als dit goed gebeurt, is dit de snelste methode.
Als je hebt besloten je paard te laten slachten, dan bel je het slachthuis, je doet je verhaal en dan bespreek je met de slachter wat de mogelijkheden zijn. Een van de belangrijkste dingen is dat het paspoort wordt doorgenomen: is het op tijd afgegeven, is het medisch inlegvel ingevuld, et cetera. Het medisch inlegvel moet blanco zijn. Als het is ingevuld, is het paard voor altijd uitgesloten van de slacht voor menselijke consumptie. Je paard kan dan nog wel geslacht worden, maar zal daarna naar een dierentuin gaan en aan de roofdieren gevoerd worden. Als een paard niet geslacht mag worden vanwege medicatie, zal het niet naar de dierentuin worden gebracht. De Rendac komt het kadaver dan halen.
Een paard mag verder niet geslacht worden voor menselijke consumptie als:
- de eigenaar dit niet wil
- de tijd tussen de geboorte en uitgifte van het paspoort langer dan 6 maanden is.
- het paard bepaalde medicijnen krijgt en de houder en de verantwoordelijke dierenarts hiervoor een handtekening hebben gezet
Je kan je paard naar het slachthuis brengen, maar je kan het ook op laten halen. Dan wordt het paard een dag na het halen geslacht. Het slachthuis waarmee wij contact hebben opgenomen, Paardenslachthuis De Kok bv, heeft fatsoenlijke paardenboxen. Slachthuizen staan onder toezicht van de NVWA. Het slachthuis meldt het paard af bij de RVO, en daarna mag het niet langer dan een dag levend bewaard blijven.
Op de dag van het slachten, wordt het paard naar een ruimte van 5x6 meter geleid. Het wordt in een vrije ruimte geschoten, want het gebruik van een zogenaamde schietkooi is niet meer toegestaan. Op de vloer ligt een rubberen mat, zoals ook wel eens op een poetsplaats ligt. Omdat het schieten in een vrije ruimte gebeurt, is het voor eigenaren uit veiligheidsoverwegingen niet toegestaan bij het schieten aanwezig te zijn. Het is een grote ruimte, en het paard kan alle kanten opvallen. Na het schieten gaat de deur van de schietruimte open, zodat je kan zien dat het paard echt dood is.
Het schieten gebeurt met een zogenaamd schietmasker. Dit is een ijzeren pin die met zeer hoge snelheid afgeschoten wordt.
Na de dood
Na het slachten
Na het schieten in het slachthuis is het paard hersendood en voelt het niets meer. Om te zorgen dat het paard echt doodgaat, moet het worden uitgebloed. Het lichaam van het paard wordt opgetakeld aan de achterbenen en de slagader wordt doorgesneden. Het uitbloeden en -druppelen duurt ongeveer 3 minuten. Na het uitbloeden wordt het hoofd van het lichaam gesneden en bewaard, dit zal later nog worden gebruikt. Uitgebreidere informatie over wat er na het schieten gebeurt met een paard staat op de Bokt Wiki. Bij dit artikel zijn ook foto's te zien, die als schokkend kunnen worden ervaren.
Cremeren
Je kan je paard na zijn overlijden ook laten cremeren. In Nederland zijn enkele crematoria met ovens die groot genoeg zijn voor een paard. Maar hoe gaat het hele proces nu in zijn werk? Wij hebben contact opgenomen met Paardencrematorium Het Hoeksche Hof en zij hebben ons alles uitgelegd.
De crematieoven. Foto: Paardencrematorium Het Hoeksche Hof
Als een paard is overleden, of ingeslapen moet worden, kan de eigenaar contact opnemen met het crematorium. Het crematorium komt dan op afspraak naar stal, om het paard op te halen. Op locatie probeert het crematorium altijd zo dicht mogelijk bij het paard of pony te komen, om niet aan het paard of aan de pony te hoeven trekken met touwen, et cetera. Wel worden er touwen gebruikt om het paard om te draaien op de slede. Deze slede zit in de aanhanger en wordt tegen de rug van het paard en pony geplaatst, zodat het paard over de rug op de slede gedraaid kan worden. Als dat is gelukt, wordt de slede met paard en al door een lier in de aanhanger teruggetrokken.
Als het crematorium niet in de gelegenheid is om het paard te komen halen, kan er ook contact worden opgenomen met Paardenslachthuis De Kok bv. Martin de Kok is ook officieel door de NVWA bevoegd voor het transport van overleden paarden en pony’s.
Het komt helaas weleens voor dat een paard of pony bijvoorbeeld in de stal overlijdt en dan ontkomen ze er niet aan om het paard of de pony te moeten verslepen. Als de locatie moeilijk bereikbaar is bijvoorbeeld, en er is hulp nodig van bijvoorbeeld een landbouwvoertuig, dan zijn ze toch genoodzaakt om met een lier te werk te gaan.
De crematie
Als het paard is aangekomen in het crematorium, wordt het op een speciaal ontworpen ovenlader gelegd met een heftruck. Daarna gaan het paard en de lader in zijn geheel de oven in. Tijdens het cremeren roteert de oven, zodat het verbrandingsproces sneller gaat. Afhankelijk van de grootte van het paard, duurt een crematie 3 tot 5 uur.
Na de operatie blijft er zo'n 20 tot 30 liter as over. Dit kan door het crematorium verstrooid worden op een strooiveld, of over zee. De eigenaar kan de as ook mee naar huis krijgen. Je hoeft niet bang te zijn dat er nog as van een ander paard bij zit, want na elke crematie wordt de oven helemaal schoongemaakt voor de volgende. De as wordt meegegeven in een plastic bak.
Eigenaren mogen aanwezig zijn bij de crematie, maar dat wordt eigenlijk niet aangeraden. Het is niet mooi om te zien en kan als schokkend worden ervaren. Het advies is dan ook om in eigen omgeving afscheid te nemen.
De trailer waarmee een overleden paard wordt opgehaald, is kantelbaar.
Foto: Paardencrematorium Het Hoeksche Hof
Als het crematorium chip- en/of levensnummer doorkrijgt, doen ze ook de zogenaamde doodmelding bij het RVO. Het paspoort moet officieel bij de paspoortuitgevende instantie worden afgemeld en ongeldig worden gemaakt. Dit is aan de eigenaar zelf.
Kosten
Het laten cremeren van een paard is een dure aangelegenheid. Op de website van Paardencrematorium Het Hoeksche Hof zijn tarieven te vinden. Deze kosten kunnen per crematorium verschillen.
Als je het as van je paard in een urn wilt, dan moet je daar nog extra kosten voor bij de crematie optellen.
Rendac
Overleden paarden kunnen worden opgehaald door de Rendac. Als ze een melding van overlijden krijgen, wordt het kadaver de eerstvolgende werkdag opgehaald met een kraanvrachtwagen. Rendac biedt ook een individuele ophaalservice aan, waarbij ze het dier op een afgesproken tijdstip ophalen met een speciale trailer.
Eenmaal aangekomen op het terrein van Rendac, gaat het productieproces van start. Meer informatie hierover staat op hun website.
Doneren aan de wetenschap
Naast cremeren of op laten halen door de Rendac, bestaat er nog een derde optie: je kan je overleden paard doneren aan de wetenschap. Met het Dierdonorcodicil geeft het baasje aan dat het overleden dier mag worden ingezet voor onderwijs aan diergeneeskundestudenten.
Proefdiervrij en de faculteit Diergeneeskunde dragen met deze samenwerking constructief bij aan het vervangen van de duizenden proefdieren in Nederland.
Vervoer van overleden dieren
Afhankelijk van waar je woont, zijn er verschillende manieren om je overleden huisdier aan te bieden. Overleden dieren in regio Utrecht worden door de faculteit Diergeneeskunde opgehaald. Dit gaat altijd via de deelnemende dierenartsen. Overleden dieren uit andere regio’s moeten zelf naar de faculteit Diergeneeskunde gebracht worden. Lees meer over het codicil op de site van Proefdiervrij. Ook voor dierenartsen heeft Proefdiervrij een pagina met informatie over het codicil.
Sectie of aanbieden voor onderzoek
Als je paard door een voor jou en de dierenarts onbekende oorzaak is overleden, kan het verstandig zijn om sectie uit te laten voeren. Dit kan bij de GD of Universiteit Utrecht. Het paard wordt dan opgehaald met speciaal vervoer, onderzocht en afgevoerd. De kosten hiervoor bedragen ongeveer 500 euro.
Gebruikte bronnen:
Ik dacht dat veruit de meeste paarden géén natuurlijke dood stierven. 
