Bokt.nl

Hannah_Menno schreef:

Misschien naar een ander bit gaan kijken?

Schangah schreef:

Publicatie BIT juni 2007: Tongproblemen - Tessa van Daalen

Tongproblemen
Sommige paarden lopen soms met hun tong buiten de mond, sommige doen het altijd. Het is een uiting van ongenoegen van het paard. Een uiting die er niet charmant uitziet, ervoor zorgt dat de ruiterhulpen niet goed doorkomen en je aftrek van punten oplevert in de dressuur. Redenen genoeg om de oorzaak te zoeken en die tong weer 'binnenboord' te krijgen.

De veterinair:
"Veel tongproblemen hebben met het bit te maken", zegt Dr. Hilary M. Clayton van de Universiteit van Michigan in Amerika. Zij deed onderzoek naar de invloed van bitten op de paardenmond. "Vrijwel altijd is het uitsteken van de tong een signaal dat een paard pijn heeft. De tong wordt soms gebruikt om druk ergens in de mond te verminderen. Ik heb paarden gezien die het bit tegen hun bovenlip aandrukten, om te voorkomen dat het tegen een wolfstand aankwam." Dr. Clayton is geen voorstander van de enkelgebroken trens. Te breed of te laag in de mond kan het voor irritatie zorgen, waardoor paarden onrustig worden met hun tong. De punt waar een enkelgebroken bit scharniert wordt, als de teugels zijn aangenomen, tegen het gehemelte gedrukt. Dat geeft een akelig gevoel, waarop sommige paarden reageren met het uitsteken van hun tong. Een dubbelgebroken bit voorkomt directe druk op het gehemelte. Het materiaal? "Er wordt wel beweerd dat paarden reageren op het nikkel in bitten. Ik heb daar nooit enig bewijs van gezien, maar ik weet dat mensen allergisch kunnen zijn voor het materiaal, dus het kan een factor zijn." De ruiter kan een oorzaak zijn van tongproblemen. "Sommige paarden steken nooit hun tong uit, ongeacht hoe hard een ruiter aan de teugels trekt of welk bit er wordt gebruikt. Andere zijn altijd moeilijk in hun mond." Dr. Clayton is ervan overtuigd dat druk van het bit op de lagen van de kaak voor een paard akeliger is dan op de tong. "De tong is echter het meest mobiele onderdeel in de mond, logisch dus dat hij die gebruikt om zijn gevoelens mee uit te drukken." Ze raadt iedereen aan om goed te controleren of een bit wel bij het paard past en of de maat goed is. Het moet niet zo dik zijn dat het de hele mondspleet vult en vooral het gehemelte niet raken. Een goed passend bit is maximaal één centimeter breder dan de paardenmond. Het hangt goed als het vrij blijft van de tanden en het hoofdstel nog op een normale manier over de oren van het paard past.

De tandarts:
De tong ligt in de paardenmond tussen de onderste kiezen. Als daar scherpe randen aan zitten en een paard is enigszins beweeglijk met z'n tong, dan wordt die al snel opengehaald. Paardentandarts Hans Ruygrok uit 't Zand legt uit. "De één reageert nergens op, de ander is bij een klein, scherp randje de kluts al kwijt en gooit zijn tong van ellende naar buiten." Ruinen en hengsten hebben een paar extra tanden die bij de lagen tussen de snijtanden en de eerste kiezen liggen. Als deze te lang zijn en ook nog enigszins naar binnen staan, ligt de tong daar vervelend tegenaan gedrukt als een paard z'n mond dicht heeft. Gevolg: de tong wordt erlangs naar buiten gelegd om het akelige gevoel te vermijden. Als de tanden en kiezen niet helemaal op één lijn staan, slijten ze niet gelijkmatig af en kunnen de voortanden te lang worden, waardoor er constant meer druk op staat. De voortanden zijn gevoeliger dan de kiezen, dus steken sommige paarden hun tong ertussen om van de druk af te zijn. "Natuurlijk kun je dat als tandarts oplossen door ze in te korten, netjes af te ronden en alles mooi weer op één lijn te brengen. Loopt het paard al een paar maanden met zijn tong naar buiten? Dan blijft hij dat soms ook doen als het probleem is verholpen, dan is het een gewoonte geworden." Je kunt problemen voorkomen door je paard minstens één keer per jaar door een goede paardentandarts te laten controleren.

De osteopaat:
Paardenosteopaat Martine Burgers is afgestudeerd op het onderwerp tongproblemen. "Als een paard tijdens het rijden zijn tong uit zijn mond steekt is dit eigenlijk altijd een teken van ongenoegen. Een te harde ruiterhand, stress of slecht passend harnachement zijn allemaal mogelijke oorzaken. In de meeste gevallen is echter sprake van één of meerdere blokkades in het lichaam. Meestal zitten die rond de eerste halswervel, het tongbeen of de schedel. Ze kunnen echter ook verder weg liggen. Het heiligbeen bijvoorbeeld, ter hoogte van het kruis, staat via het ruggenmerg in verbinding met de schedel. Blokkades op die plek kunnen tongproblemen opleveren." Door een te dik bit kan het paard zijn mond niet goed sluiten, wat spanning rond de kaak oplevert, waardoor op termijn problemen rond de eerste halswervel ontstaan. Burgers: "Mijn ervaring is dat paarden met een tongprobleem dit eerder tonen als ze op stang en trens worden gereden. Ik denk dat het te maken heeft met de kantelwerking van de stang, waardoor extra druk achter de oren ontstaat. Daar zit de eerste halswervel en als de spanning op die plek al hoog is, is de druk van de stang extra vervelend." Problemen met het gebit, zoals wolfstanden of haken op de kiezen, of een slecht passend zadel spelen vaak mee. "Het lijkt misschien ver gezocht, maar door een blokkade onder het zadel krijg je een te hoge spanning rond het middenrif. Dat staat via onderhuids bindweefsel weer in verbinding met het tongbeen en de eerste halswervel." Burgers is ervan overtuigd dat tongproblemen op te lossen zijn, of althans te verminderen. Begin met het kritisch controleren van je harnachement. Overleg met je instructeur of je iets kunt veranderen aan je manier van rijden, waardoor je het makkelijker maakt voor je paard. Laat een gediplomeerd osteopaat blokkades wegnemen in het hele lichaam. "Alles staat namelijk in verbinding met elkaar, dus het is te beperkt om alleen rond het hoofd te behandelen. Als het voor het paard een gewoonte is geworden om zijn tong uit te steken is het moeilijker om het probleem helemaal op te lossen. Maar niet onmogelijk, het heeft altijd nut om blokkades weg te halen. Wacht niet te lang met zoeken naar de oorzaak als je paard zijn tong uitsteekt tijdens het rijden, hij doet dit niet voor niets. Een verlamming? Dat bestaat wel, maar dan is het beeld anders. Dan kan een paard namelijk ook niet normaal slikken."

De instructeur:
Een aanleuningsprobleem dat door de ruiter wordt veroorzaakt. Rien van der Schaft legt uit: "Heeft een paard vertrouwen in de hand van de ruiter, dan heeft hij geen reden om zijn tong eruit te gooien. De ruiter hoort in ontspanning van achteren naar voren te rijden en te wachten tot het paard de aanleuning neemt. Daar zit 'm de kneep, bijna niemand wacht daar op, maar dwingt het hoofd in een houding." Van der Schaft erkent dat er paarden zijn die in ontspanning hun tong laten hangen, waardoor er een streepje is te zien. "Maar dat is geen drie centimeter, slechts een klein randje. Zo'n tong is een lang ding, ik kan me voorstellen dat er paarden zijn die 'm een beetje laten hangen als ze lekker lopen. Je ziet dan duidelijk aan het totaalbeeld dat het niet met spanning of dwang te maken heeft."
Wie tegen tongproblemen aanloopt doet er goed aan een stapje terug te doen. "Steek er tijd in om het paard je hand weer te laten vertrouwen, rijd hem opnieuw in ontspanning voorwaarts. Het laat zich wel oplossen, maar zodra het paard weer in zijn mond wordt gekneld, zal hij in de oude gewoonte terugvallen. Soms helpt het om een tijdje een ander met een fijne hand en een goede techniek te laten rijden op zo'n paard. Maar uiteindelijk moet de ruiter zelf het ook leren, anders keert het probleem toch weer terug."
Verkeerd gebruik van stang en trens kan tongproblemen veroorzaken. "Stang en trens is een prima instrument voor de verfijning van het rijden. Het is een machtig middel, waar je mee moet léren rijden. Met trens zie je de problemen ook, trekkende ruiters en dichtgesnoerde monden door de sperriem. Met stang en trens valt die categorie eerder door de mand. Je moet het rijden toepassen zoals het is bedoeld, een paard loopt niet van nature met zijn mond open en de tong eruit."

Het dressuurjurylid:
Tong eruit tijdens een dressuurproef kost punten. Grand-Prixjurylid Jan Enne Kloosterboer: "Een grote fout. Het levert onvoldoendes op. Soms doet een paard zijn tong zelf weer terug, als de ruiter de hand loslaat. Alleen als van de tong slechts een klein streepje is te zien, niet uit protest maar omdat het paard 'm laat hangen, dan valt het mee. Mits de aanleuning verder in orde is. Dat rond ik hooguit iets naar beneden af, maar onvoldoendes hoeft dat niet te geven. Wel voor een opgekrulde of blauw aangelopen tong in opengesperde mond." Volgens Kloosterboer ligt de schuld bijna altijd bij de ruiter. "Te veel hand of onvoldoende onafhankelijk zitten en daardoor te veel en te lang inkomen met teugelhulpen verstoort de aanleuning. Een ruiter met weinig gevoel kweekt geen 'happy athlete'."Kloosterboer heeft er gemengde gevoelens over dat tegenwoordig tot en met de ZZ Zwaar met tonglepel mag worden gereden. "Ik ben niet tegen hulpmiddelen, mits ze als zodanig worden gebruikt. Je kunt een tonglepel proberen om een paard weer te leren dat het beter is zijn tong gewoon te laten liggen. Op een vriendelijke manier, met een zachte hand. Het voelt voor hem ook niet prettig met de tong over het bit. Alleen moet je er niet mee door blijven rijden. Het is slechts een tijdelijke oplossing."