Wat ik persoonlijk niet snap ligt meer bij de instructeur dan bij de TS; hoe kan een instructeur het toestaan dat een leerling met zo'n verkeerd zittende kaptoom werkt? En er ook nog zelf mee aan de slag gaat? Controle van tuigage is stap 1 voor je met werken begint, en deze kaptoom drukt in het midden op het uiterste puntje van het neusbeen, wat daar echt compleet ongeschikt voor is. Los van deze anatomische stress zie je dat de neusriem door de harde vulling en lage plaatsing al het driehoekje boven de neusvleugels dichtduwt: dat betekent dat het paard minder zuurstof binnenkrijgt per ademhaling (duw maar eens boven je eigen neusvleugels op de zijkant) en juist dat is de basisvoorwaarde voor krachtoefeningen zoals piaffe en galop. Ik snap niet dat een instructeur dat niet weet (of ziet?).
Qua piaffe zijn de foto's niet fijn om te zien, helemaal niet als je zelf al aangeeft dat het paard lendenproblemen heeft, maar deze methode is vrij standaard in de academische hoek. Daar gaat men vaak vooral uit van de lichtheid van de hulpen en minder van de psychische lichtheid in het paard.
Zo is het bij veel instructeurs in die hoek standaard om piaffe aan te leren vanaf de grond via het toucheren met een zweep. De filosofie: je toucheert zo zacht als mogelijk met als ideaal om net zo licht te toucheren als een vlieg die op de huid landt, want dat is zo zacht dat het paard er niet door geirriteerd zal worden.
De meeste paarden vinden een vlieg op de huid zo irritant dat ze rillen of een staartzwiep geven, en dus reageren ze op de net zo irritante zweep-toucheringen met dezelfde nijdige staartzwiep. Weg ontspanning, weg psychische lichtheid. Het interessante is dat als je paarden maar lang genoeg op deze manier chronisch de piaffe in irriteert (ook al ben je zelf erg blij met de lichtheid van je aanrakingen), het paard uiteindelijk leert dat de staartzwiep bij de piaffe hoort. Ook als de ruiter er al lang en breed niet meer naast staat en er zelfs zonder zweep of sporen op zit, blijft het paard met de staart zwiepen zodra de piaffe begint omdat de trainer in het hoofd van het paard de piaffe voor vrijwel eeuwig met psychische stress door irritatie gekoppeld heeft.
Dergelijke trainers zullen echter uitleggen dat die staartzwiep niets betekent, 'want ik toucheerde niet harder dan als een vlieg zou doen'.
Dat bij een échte, correcte en ontspannen piaffe de staart gewoon stil hangt aangezien de staart een verlengde is van de ruggengraat vergeten ze voor het gemak, vooral omdat dat staartzwiepen er als je eenmaal op de toucheer-irritatietour gaat er nauwelijks meer uit te krijgen is en de wereld door de staartzwiep in de meeste gevallen voor altijd zal zien hoe je je paard getraind hebt.
Als een paard al met een staartzwiep op lichte toucheringen reageert, kun je je afvragen of die methode geschikt is om hem een kalme, ontspannen (dus afhangende staart) piaffe aan te leren. Als een paard met bekende lendenproblemen zo heftig op toucheren reagereert dat ze erop uitslaat dan zou ik een andere (psychisch niet irriterende en lichamelijk ongevaarlijke) manier van aanleren zoeken. Een goede instructeur weet er meer dan genoeg, en die zweep is voor vier van de vijf meest gangbare manieren om de piaffe aan te leren via grondwerk niet eens nodig.

Maar goed, dat is dus een persoonlijke keuze van de trainer; train je de oefening of train je het paard. Veel trainers/ruiters willen gewoon de piaffe als oefening bereiken omdat dat weer een bouwsteen binnen het nog grotere geheel is, en dan maakt het niet uit of het begin- of eindresultaat protest bij het paard in de vorm van staartzwiepen laat zien of niet.
@ TS: als je door wilt gaan met zweephulpen (hoe licht ook), dan laten deze foto's zien dat je paard een duidelijk stressplafond heeft bereikt: door chronische herhaling van steeds net iets te stressvolle zweephulpjes (hoe klein volgens de mens ook) is de irritatie zo hoog opgelopen dat nu elke minimale zweephulp in dat gebied voor extreme stressreacties zorgt. Dat los je niet op door weer terug te gaan naar reacties vragen met kleinere zweephulpjes, want je hebt nu een poisoned cue gecreeerd: élke aanrakingshulp wordt nu met die extreme psychische stress gelinkt en zorgt dus voor deze erg heftige lichamelijke reactie. Dat werkt bij paarden net zoals bij mensen: als je een keertje op je werk te horen krijgt 'O trouwens, kun je nog heel even dit doen...' terwijl je het al druk genoeg hebt, dan zorgt dat voor extra stress maar aangezien het eenmalig is kun je dat er wel even bij doen - maar geeft waarschijnlijk subtiel wel aan dat dit wel stressvol is want je hebt het al druk zat. Geen probleem als dat een keer voorkomt, de dagen erna tank je wel weer bij en dan zit je op je normale niveau van ontspanning.
Maar als je collega's die subtiele hints niet oppikken dat het teveel is en je maar blijft horen 'o, kun je trouwens nog heeeeeel even...', dan kropt de stress zich op, krijg je niet meer de tijd en rust om te ontladen en weer je normale niveau van ontspanning te vinden. De stress bouwt zich alleen maar meer en meer op door de meest onschuldige vraagjes en dan barst op een dag de bom: een lieve collega vraagt alleen maar 'O, zou je trouwens ook nog eve...' en er knapt iets in je. Je collega's zullen het absurd vinden, 'ik vroeg alleen maar of ze heel eventje... en toen flipte ze'. Maar het gaat niet om of je collega's die vraag klein of normaal vinden, maar om het feit dat je door alle extra stress van al die kleine vraagjes chronisch zo gestresst bent geraakt dat je nu twee maanden met een burn-out thuis zit en al in huilen uitbarst als de cassiere alleen al vraagt 'wil je een bonnetje?'.
Ook met dat vraagje is an sich niets mis, maar doordat jij door al dat soort vraagjes compleet overspannen bent geraakt zorg zelfs dat meest onschuldige vraagje al voor een gigantische overreactie. En die overbelasting en overreactie kan alleen herstellen als je alle stress vermijdt, het aantal vragen per dag terugschroeft naar bijna nul en pas weer een taakje erbij neemt als je je voor het eerst weer enigszins ontspannen voelt en dan bouw je dat langzaam maar zeker weer op, net zolang tot je je oude werk (minus al die extra vraagjes
) weer op (bijna) je oude niveau van ontspanning kunt doen. Wil je doorgaan met piaffe aanleren via toucheren, dan zul je helemaal terug moeten naar af:
1. de zweep volledig desensitiseren: leer je paard om 0 reactie te geven op de zweep. Alleen dan kan je paard weer de kalme ontspanning bereiken die je zoekt (nou ja, de paar methodes en trainers die geen psychische stress willen bij het paard tijdens het aanleerproces
). Pas dan is ze weer in staat om een zweephulp enkel en alleen als informatiedrager te zien, dus zonder verdere emoties.2. Pas als je paard zweepaanrakingen 100% tolereert en dus ook volledig negeert en daar helemaal ontspannen onder blijft, kun je haar weer gaan leren dat de zweephulp voortaan om een reactie vraagt. Heel simpel door naast je paard te staan, aan te raken met de zweep en vervolgens de stemhulp 'stap' te geven. Door dat te herhalen leert je paard al snel dat de zweepaanraking 'beweging' betekent. Dit is puur een geestelijke overeenkomst die je met je paard sluit: als ik je aanraak dan kom jij op deze manier in actie, en aangezien je dat geleerd hebt zonder irritatie voel je je er ook geestelijk kalm bij'. Dat is dus iets compleet anders dan 'ik irriteer je net zolang heel subtiel met het puntje van de zweep tot jouw stressniveau zo hoog is dat je in beweging komt (been optillen, dribbelen), maar dan zo hopelijk tegelijkertijd net zo subtiel dat de beweging die de irritatie opwekt heb niet oncontroleerbaar of te heftig is (zoals uitslaan, bokken of steigeren).
Als je je paard hebt geleerd dat dat toucheren niets is om geirriteerd van te raken en het toucheren dus losgekoppeld is van elke emotie (heel simpel te zien doordat ze de staart stil laat hangen) dan kun je het toucheren weer als hulp gaan inzetten om het leerproces richting de piaffe te verduidelijken.
Jouw paard reageert hier heel heftig op terwijl de meeste paarden 'slechts' protesteren op deze aanleermethode via het zwiepen van de zweep. Dat is natuurlijk erg vervelend voor jou en je merrie, maar in feite is zo'n merrie een godsgeschenk voor elke trainer. Eigenlijk zou je willen dat iedere trainer in zijn leven zo'n paard krijgt, omdat dit soort paarden je leren dat het niet om gaat hoe licht jij zelf vindt dat je bent met je hulpen, maar om wat het páárd van jouw hulpen vindt. En dan blijkt elke vorm van protest - of het nou een staartzwiep of steigeren is - voort te komen uit stress. Dan word je door je paard met twee vragen geconfronteerd die de kern van elke trainingsmethode vormen:
- vind je het erg als je aanleermethode heel feitelijk zichtbaar voor stress zorgt - los van of die nou licht of zwaar is?
- vind je het erg als die aanleerstress zo chronisch is dat deze ook in het uiteindelijke resultaat zichtbaar blijft?
Iedereen geeft daar een ander antwoord op, maar het is belangrijk om als trainer te beseffen dat dit jouw eigen keuze is, en niet die van het paard.
De lessen zijn serieus maar lollig tegelijkertijd.
Degene die mij de les gaf stond zelf ook even te kijken van; jeetje.. wat een reactie om .. tja.. eigenlijk niks geks wat je vraagt. Maar puur het verkeerde antwoord geven levert haar stress op. We negeren de 'foute' reacties, maar puur het feit dat ze binnen een paar seconde nog geen bevestiging krijgt op wat ze allemaal aanbiedt geeft al stress. Uiteindelijk verder opgeknipt in kleine stukjes, balkjes erlangs zodat ze niet links of rechts uit kon breken, en toen viel het kwartje. Vervolgens doet ze het feilloos op handgebaar.