26 februari 2024/Nederland
Bijna alle wilde schapen zijn opgegeten, door de wolf, maar boswachter Roy vindt dat niet erg
De moeflons zijn bijna allemaal verdwenen. Tot voor kort liep er een kudde van zestig van deze wilde schapen in het natuurgebied het Wekeromse Zand. Maar in 2022 werden ze ontdekt door wolven, en die aten ze op. Wat heeft dat voor gevolgen?
Roy Mes, boswachter op het Wekeromse Zand (ten noorden van Ede), stopt de auto en pakt de verrekijker van het dashboard. Hij kijkt, en legt de kijker terug. ,,Oh nee, het is een struik”, zegt hij. Dit is de plek waar de moeflons, een wilde schaapsoort, voor het laatst zijn gezien. Ooit liep in het natuurgebied een kudde van meer dan zeventig moeflons, inmiddels zijn het er nog zes of zeven. Te weinig om nog moeflonexcursies te organiseren.
Mes dacht dat ze al verdwenen waren, maar een tijdje geleden heeft hij nog pootafdrukken gezien. ,,Hoe die de dans ontspringen, weet ik niet”, zegt hij.
Moeflons en wolven, ze gaan niet samen
Mes is niet verrast dat de moeflons zijn verdwenen. In Nationaal Park de Hoge Veluwe is hetzelfde gebeurd, sinds er wolven in het park zitten. Voor 2021 liep daar nog een kudde van meer dan tweehonderd dieren. Inmiddels zijn nog enkele tientallen dieren over. Die staan achter een hek op stroom. ,,Dat is erg duur en een hindernis voor ander wild”, zegt Mes. ,,dus daar beginnen wij niet aan”
Moeflons zijn exoten, ze komen oorspronkelijk uit de bergen van Corsica en Sicilië. Sinds de 19de eeuw zijn ze op verschillende plekken in West-Europa uitgezet. Met hun diep krullende hoorns waren ze een geliefde jachttrofee. Ze konden zich verrassend goed redden in Nederland, maar toen de wolf terugkeerde, werd duidelijk dat ze niet in hun natuurlijke omgeving waren. De bergschapen zijn geweldige klimmers, maar in het platte Nederland kunnen ze nergens heen vluchten als er een wolf op ze afrent.
De zandwolf verdwijnt
Het Wekeromse Zand is een afwisselend landschap met bos, heuvels, zandverstuivingen en heide. Typisch Nederland, zou je zeggen. Maar er moet hard gewerkt worden om het er zo uit te laten zien.
Lang geleden ontstonden heide en zandverstuivingen doordat ze begrazen werden door schapen. In de middeleeuwen waren er zelfs zoveel zandverstuivingen dat het een probleem was: hele dorpen werden ondergestoven door de ‘zandwolf’, zoals dat genoemd werd.
Begin 20ste eeuw zijn naaldbossen geplant voor houtkap en om stuifzand tegen te gaan. Daarnaast zijn er steeds minder schaapskuddes en als heide niet begraasd wordt, groeit het dicht en verandert het langzaam in bos.
Niet elk dier is geschikt om heide te begrazen. Voor het kenmerkende paarse heidelandschap heb je schapen nodig, of een dier met een vergelijkbaar dieet. Moeflons hebben dat, en daarnaast zijn ze wild waardoor je geen herder hoeft in te huren om ze te beheren. Moeflons alleen zijn niet genoeg, maar ze hielpen wel degelijk.
Is Mes dan niet boos op de wolf? Verrassend genoeg niet. ,,Het is natuurlijk jammer, maar je praat wel over een exoot. Veel mensen wisten niet dat hier moeflons liepen, als je ze zag was het een leuke verrassing. Op de Hoge Veluwe is het anders, daar was het echt een visitekaartje.”
Koeien op de hei
We rijden langs de ravenbosjes, rendiermos, en zandforten: kleine, verhoogde eilandjes met bomen in de de zandvlakte. Er is genoeg te zien op het Wekeromse Zand, maar geen moeflons. En dan verschijnen er in de verte ineens een aantal zwart-witte vlekken in de heide: koeien. Wat doen die hier?
Op het eerste gezicht lijkt het alsof een stel melkkoeien uit een weiland is ontsnapt, maar dat is niet zo. Dit zijn heidekoeien. Als we dichterbij zijn, wijst Mes de verschillen aan. Deze dieren zijn kleiner en dikker, en ze hebben prominente, gekrulde hoorns. Dit is de echte reden dat Mes niet heel rouwig is om het verdwijnen van de moeflons. De heidekoeien hebben vrijwel hetzelfde dieet als schapen, maar ze zijn groter en sterker. ,,Het zijn kleine tanks”, zegt Mes.
Van wolven hebben ze weinig te vrezen.
In plaats van een moeflonexcursie, kun je over een tijdje misschien heidekoeien spotten. Zijn die niet iets te makkelijk te zien? ,,Als er straks blaadjes aan de bomen zitten, kunnen ze zich goed verstoppen.”
Mes maakt een lokkend geluid. Enkele koeien kijken loom op, een van hen roept ‘boe’, maar verder blijven ze waar ze staan. Ze staan hier wel goed.
https://www.gelderlander.nl/ede/bijna-a ... _Fqlg0SS0A