Welzijn
Foto door melody7
Deze week is het weer de jaarlijkse ‘week van de teek’, een week om wat extra aandacht te geven aan de teken en de ellende die zij kunnen veroorzaken.
Teken maken jaarlijks veel mensen en dieren ziek, daarom is het belangrijk om te weten wat je het best kunt doen wanneer jijzelf, je paard of een ander huisdier gebeten wordt door een teek en hoe je dit kunt voorkomen. Wij hebben hiervoor een aantal punten voor jullie op een rij gezet.
De teek
Teken zijn een spinachtige, welke leven in drie stadia; de larve, de nimf en de volwassen teek. Tussen deze stadia moeten ze zich voeden met bloed van een gastheer. Teken leven op de grond en in struikgewas. Je vindt ze eigenlijk op elke grondsoort, in kort gras, lang gras, op de heide, tussen bladeren, op mos, etc. In tegenstelling tot wat vaak gedacht wordt, laten teken zich niet op hun prooi vallen vanuit bomen, maar klimmen ze er van onderaf op. Ongeveer 20% van de teken is besmet met de ziekte van Lyme, gelukkig raakt slechts zo’n 2% van de gebeten mensen of dieren daadwerkelijk besmet.
Preventie tegen teken
Teken weren van je land is haast onmogelijk, tuinen worden nog wel eens behandeld met een erg sterk middel maar dat gif is natuurlijk ook niet gezond voor onze paarden. Toch kun je je paard beschermen tegen teken, er zijn verschillende middeltjes welke teekwerend zijn. Denk bij paarden bijvoorbeeld aan koudgeperste kokosolie, teatrea-olie (dit kun je het best verdunnen in een spuit met water) en de vele middelen tegen vliegen, dazen en teken waarvoor je bij alle ruiterwinkels terecht kunt.
Voor mensen kun je eveneens teatrea-olie gebruiken of een middel met minstens 50% DEET. Vergeet bij een wandeling in de bossen of in gras ook vooral niet om een lange broek aan te doen, die je het liefst in de sokken stopt. Dit maakt het de teken moeilijker om binnen je kleding te komen.
Toch een teek?
Het is belangrijk om je paard en jezelf toch regelmatig te controleren op teken, wanneer je buiten in het leefgebied van de teek bent geweest.
Wanneer je een teek hebt gevonden kun je deze het beste verwijderen door ze er met een pincet, tekentang of tekenkaart recht uit te trekken. Draai de teek tijdens het verwijderen niet, de kop kan dan makkelijker loslaten en gooi vooral geen zeep, alcohol of iets anders op de teek zolang de teek er nog in zit! Wanneer je een middel op de teek doet terwijl deze er nog in zit zal deze zijn maaginhoud uitspugen in het bloed. Ontsmetten nadat de teek verwijderd is kan natuurlijk wel.
Een teek kan er tot 24 uur over doen om zich vast te bijten en een weg naar het bloed te vinden, snelheid is dus fijn maar zekerheid geeft dit niet. Ondanks dat dit helaas nog vaak gezegd wordt is het ondertussen achterhaalt dat een teek pas na 24 uur ziektes over brengt, dit kunnen ze ook binnen een paar minuten al doen.
Wanneer je de teek verwijderd hebt, noteer dan even de datum en de plek waarop je de teek zat. Mochten er later ziekteverschijnselen optreden is het fijn als je weet hoe lang het al speelt.
Verschillende tekenziektes
De bekendste en meest voorkomende tekenziekte is natuurlijk de ziekte van Lyme, maar daar blijft het vaak niet bij. Bij mensen zijn er vele verschillende co-infecties. Denk aan: Babesia, Bartonella, Ehrlichia, Rickettsia, FSME/TBE , Chlamydophila Pneumoniae, Mycoplasma en Q-Koorts. Hiervan zijn de eerste 4 het meest voorkomend. Bij paarden kunnen naast Lyme ook Piroplasmose en Anaplasmose overgebracht worden.
Deze ziektes zijn natuurlijk allemaal verschillend in incubatietijd en klachten, echter overlappen de klachtenpatronen elkaar vaak en kunnen de ziektes elkaar ook versterken. Rekening houden met deze co-infecties is dus erg belangrijk want net zoals Lyme zijn ook deze ziektes vaak erg lastig te behandelen, met name in een later stadium.
Ziekteverschijnselen
Bij paarden zijn de bekendste ziekteverschijnselen gewichtsverlies, sloomheid, spierpijn, kreupelheid (door gewrichtsklachten/ontstekingen), koorts, ataxie, abortus en hersenvliesontsteking. Bij deze klachten is het natuurlijk altijd belangrijk om een dierenarts te raadplegen. Het opsporen van de ziekte(s) kan door middel van een bloedtest op verhoogde antistoffen, maar ook klinische diagnoses door het uitsluiten van andere ziektes worden gegeven.
Bij mensen zijn de meest voorkomende klachten in het begin stadium een kring, kringen, een vlek of meerdere vlekken (Erythema Migrans), griepachtige verschijnselen, vermoeidheidsklachten, spierpijn, stijve nek, hoofdpijn en koorts.
De bekendste klachten uit een later stadium zijn gewrichtsklachten, uitval, aangezichtsverlamming, dermatologische klachten en hersenvliesontsteking. Dit is natuurlijk maar een klein deel van alle klachten en de klachten variëren per patiënt, het ontbreken van bepaalde klachten sluit de ziekte van Lyme absoluut niet uit.
Gezien de Ziekte van Lyme de oorzaak kan zijn van meer dan 50 verschillende klachten en symptomen hebben de meeste co-infecties overlappende klachten. Wel is Bartonella makkelijker aan de specifieke klachten te herkennen. Bartonella kan typische ronde blauwe en rode vlekjes veroorzaken, paarse striae en blaasjes. Bij klachten is het natuurlijk altijd raadzaam om naar de huisarts te gaan.
Het opsporen van de ziekte van Lyme bij mensen is vrij complex gezien de bloedtesten in Nederland niet betrouwbaar zijn, bij een groot deel van de besmette Lymepatiënten geven deze testen dus vals-negatief aan. In Duitsland zijn verschillende laboratoria (o.a. Arminlabs en BCA labs) waar ze verder zijn in de ontwikkeling van de testen waardoor ze daar veel betrouwbaarder zijn. Daarnaast is een Erythema Migrans de meest betrouwbare ‘test’, wanneer je deze hebt heb je namelijk met zekerheid Lyme.
Behandelen
Bij paarden wordt de ziekte van Lyme meestal behandeld met antibiotica (Doxycycline), wanneer de ziekte tijdig gevonden wordt is het meestal na een kuur van 4-8 weken helemaal weg. Bij een later stadium kan dit niet genoeg zijn er moet er soms ondersteund worden met meer medicatie.
Piroplasmose wordt behandeld met een parasitair middel maar verdwijnt meestal niet meer helemaal uit het bloed. Anaplasmose gaat meestal vanzelf over na 7 tot 21 dagen maar heeft soms ook een behandeling met antibiotica nodig.
Bij mensen is in het beginstadium een antibioticakuur van 4 weken Doxycycline meestal genoeg. Bij een later stadium (chronische) Lyme is zo’n korte behandeling echter zinloos. De ziekte wordt dan erg moeilijk behandelbaar doordat het zich verstopt in cellen en hierdoor moeilijk te bereiken wordt voor medicatie. In de reguliere zorg zijn ze vooral bezig met symptoombestrijding maar hierbuiten zijn er verschillende behandelingen. De meest effectieve lijkt de behandeling volgens de ILADS richtlijnen. Dit zijn internationaal opgestelde richtlijnen waarbij gewerkt wordt met zowel antibiotica als ondersteunende supplementen, kruiden en andere natuurlijke middelen. Deze behandelingen kunnen jaren duren. De meeste co-infecties worden in deze behandelingen vanzelf meegenomen. Voor sommige co-infecties is een aangepast behandelplan nodig.
Tot slot, er is geen reden voor paniek om een teek. Het blijft natuurlijk zo dat er gigantisch veel tekenbeten per jaar zijn en dat er relatief maar een heel klein deel van de gebeten dieren en mensen ziek wordt. Alert blijven is echter wel altijd nodig!
schijtbeestjes 
