Bokt.nl

**Geplaatst door de TopicStarter** : 19-03-04 03:15

Oerpaard overleeft door onderwerping(lang stuk)

Geplaatst door de TopicStarter : 19-03-04 03:15

Het paard behoort tot de lievelingshuisdieren van de mens. Zijn trekkracht imponeert al evenzeer als zijn gestalte. Toch is het dier slechts ternauwernood aan uitsterven ontkomen. Dankzij diezelfde mens die de wilde soort domesticeerde en zo liet overleven. Alleen door die actie kan 2004 de geschiedenis in als het ‘Jaar van het paard‘. Het Denekampse museum Natura Docet wijdt er het hele jaar door exposities aan. Te beginnen met wetenswaardigheden over hoe de evolutie van het paard zich voltrok.

Duitsland heeft een postzegel met de afbeelding van een zeldzaam mooi fossiel. Het is het complete restant van een oerpaardje. Zo‘n vijfenvijftig miljoen jaar geleden moet het in dit deel van Europa hebben rondgehuppeld. Het is dus al lang dood. Maar echt aan zijn eind gekomen is het beest nooit. Optimale geologische omstandigheden hielden het skelet van het paardje prachtig in vorm. En zo kon het gebeuren dat nieuwsgierige wetenschappers het tientallen miljoenen jaren later nog aantroffen. In de Messel-groeve bij Darmstadt.

Een geweldige vondst, die normaal pronkt in het Staatliches Museum für Naturkunde in Karlsruhe, maar de komende maanden een ereplaats heeft in Museum Natura Docet in Denekamp. Het is dat museum gelukt het beroemde fossiel te strikken voor de pas geopende expositie over de evolutie van het paard. Het diende voor een aardig jaarsalaris verzekerd te worden, maar dan heb je ook wat. Want een betere bijdrage om een antwoord te kunnen geven op de vraag ‘Paard waar kom je vandaan?‘(zo heet de tentoonstelling) is nauwelijks denkbaar.

OERPAARD

Het oerpaard was de rechtstreekse voorvader van het paard, zoals wij dat nu kennen. Het was een van de zoogdieren die zich ontwikkelde uit de levensvormen die hun kans grepen nadat een immense meteoriet vijfenzestig miljoen jaar geleden de alles overheersende dinosauriërs knakte.

De wereld was in die periode grotendeels bedekt met bos. Blad- en vruchteneters vonden er een rijk leefgebied. Hyracotherium was één van hen, het oerpaard. Zo groot als een hond, met vier hoeven aan de voor- en drie aan de achterpoten. Bescheiden kiezen in de bek omdat bladeren en vruchten redelijk gemakkelijk te vermalen zijn. Samen met familieleden als tapir en neushoorn kwam het beest de tijd wel door. Totdat die tijd iets anders in petto had.

KLIMAAT

Het klimaat veranderde drastisch. De aarde koelde af. Steeds meer grasvlakten namen de plaats in van de bossen. De evolutie moest flink aan de gang om de dieren aan te passen aan de nieuwe omstandigheden. Hyracotherium ontkwam er ook niet aan. Gaandeweg kregen hij grotere kiezen omdat gras taaier is dan een vrucht en er ook nog wel eens wat korreltjes zand in de maaltijd terecht kwamen, die voor extra slijtage zorgden.

Hij groeide, omdat een groot lijf relatief gezien met minder eten toe kan en dat was wel handig bij een steeds schraler en moeilijker te verteren menu. Het spijsverteringstelsel veranderde ook. Om de zwaardere kost aan te kunnen kregen runderen meerdere magen. Maar het oerpaard pakte het anders aan. Dat dier vergrootte zijn blinde darm. Gevolg was dat zijn afstammelingen met een ander dieet toe konden dan het rund en zo de concurrentie met succes aan konden gaan. Bovendien werden hun poten langer en hadden ze nog maar één hoef nodig, omdat ze zich zo op de open grasvelden sneller uit de voeten konden maken voor vijanden. Toen hij dat allemaal voor elkaar had was Hyracotherium, het oerpaard, veranderd in Equus, het paard.

VERSIMPELING

Uiteraard is dit een nogal versimpelde voorstelling van een uiterst ingewikkeld evolutionair proces. Opmerkelijk is dat het dier tienduizend jaar geleden uitstierf in zijn ‘geboorteland‘, Noord-Amerika. Pas nadat de Spanjaarden in navolging van hun landgenoot Columbus naar het nieuwe continent overstaken en paarden meenamen, kon het beest weer zijn vier voeten neerzetten op de plek waar zijn voorouders oneindig lang geleden ontstonden. ‘De paarden waarop indianen en cowboys rijden in al die western-films hebben dus niets oorspronkelijk Amerikaans, maar zijn Spaanse import‘, zegt Eric Mulder, de samensteller van de expositie.

De mens heeft in de laatste periode van de geschiedenis toch behoorlijk de hand gehad in het wedervaren van het paard, in zijn bijna-verdwijnen en in zijn glorieuze terugkeer.

Hoe populair als knuffelbeest, als sportmaatje of als leverancier van ten minste één paardenkracht aan energie het paard hedentendage bij de mens ook is, in het verleden is deze wel eens wat minder zuinig met dit levend materiaal omgesprongen.

SLACHTING

In de expositiezaal van Natura Docet heeft de Oldenzaalse tekenaar Rob ter Voert een hele wand bedekt met een woest tafereel. Pré-historische jagers slachten een grote kudde wilde paarden genadeloos af. Ze hadden slechts een klein deel nodig voor hun voedselvoorziening. De rest ging zinloos dood. De schildering is op waarheid gebaseerd. De bewijzen zijn gevonden in het Rhonedal in Frankrijk. Archeologen groeven er een immense hoeveelheid paardenresten op, uit een tijd dat de mens nog dacht dat de natuur onuitputtelijk was.

Was een gebied compleet leeggejaagd dan trokken het jagend volk verder naar een andere plek. Het paard had van deze mensendaden gemakkelijk het slachtoffer kunnen worden, net als de mammoet, de wolharige neushoorn of het reuzenhert, die allemaal uitstierven.

Maar het liep anders. De mens ontdekte de mogelijkheid om het paard te temmen en het zo in zijn eigen voordeel te kunnen inzetten. Zesduizend jaar geleden moet dat gebeurd zijn. Historici vonden in de Oekraïne een paardenskelet uit die tijd, met kiezen die overduidelijk de sporen van het dragen van een bit vertoonden. Op dit beest had dus een ruiter gereden. Het was de mens gelukt het wilde paard tot zijn ondergeschikte te maken. Tot geluk van het paard ook. Want het is waarschijnlijk dat het dier door deze onderwerping voor uitsterven is behoed.

Het paard heeft sindsdien, zo leert de expositie in Denekamp, een belangrijke rol in de menselijke geschiedenis gespeeld. In oorlogen en in vredestijd. Pas honderd jaar geleden, met de komst van de benzinemotor nam die betekenis voor het dagelijks leven weer wat af. Maar goede maatjes zijn ze altijd gebleven, man en paard.

De expositie ‘Paard waar kom je vandaan?‘ tot en met 9 mei in Natura Docet in Denekamp, www.naturadocet.nl In het kader van het ‘Jaar van het paard‘ brengt het museum tussen 30 mei en 5 september originele paardentekeningen van Rien Poortvliet in ‘Het briesende paard van Rien Poortvliet‘ en tussen 24 september en 11 januari van het volgend jaar is de tentoonstelling ‘Sportpaarden en werkpaarden‘ te zien.

Uit De Stentor
http://www.destentor.nl/regioportal/STN ... 2_,00.html

**Geplaatst door de TopicStarter** : 19-03-04 03:18

Geplaatst door de TopicStarter : 19-03-04 03:18

Op de site kun je helaas niets vinden. Wel dat het museum 3,40 aan entree kost. (groepen boven de 20 pers. 3€ Schijnheilig

)

Ik wil er eigenlijk wel naar toe. Ligt ergens bij Oldenzaal.

Zie nu dat ze ook een Rariteitenkabinet hebben.

Dit is de meest originele zaal van Natura Docet. Het is een museum van een museum. Je komt echt ogen tekort. Wat daar voor gekke of zeldzame dieren te zien zijn, kun je alleen maar geloven als je ze met je eigen ogen bewonderd hebt. De laatste bever van Nederland uit 1826, een witte zwaluw, de enorme krokodil, het beroemde vogelbekdier, om maar eens enkele te noemen, of wat te denken van het kalf met twee koppen, of het lammetje met maar liefst acht poten?

Dat vind ik meestal ook erg boeiend.

**Geplaatst**: 19-03-04 11:32

Geplaatst: 19-03-04 11:32

leuk verhaal. Paarden zijn idd van uitsterven gered door de mens. Paarden hebben ook 1 nadeel ze zijn niet zo ontwikkeld als bij v. buffels die kunnen herkauwen en meer gras eten waar weinig voeding in zit (zoiets heb ik een x op discovery gezien). Lijkt mij ook wel interresant en leerzaam die tentoonstelling helaas beetje ver zou er toch ook wel heenwillen. brrr kalf met 2 kopen en lammetej met 8 poten?

**Geplaatst**: 19-03-04 19:19

Geplaatst: 19-03-04 19:19

gouda schreef:
leuk verhaal. Paarden zijn idd van uitsterven gered door de mens.

door ze 'alleen maar' in het wild uit te roeien???? Als ze niet overbejaagd zouden zijn, liepen er nog zeker een dozijn wilde rassen rond.
Voor het huidige gedomesticeerde paard zijn namelijk waarschijnlijk een dozijn verschillende wilde paardenrassen verspreid over Eurazië lokaal gedomesticeerd en later in de geschiedenis in meer of minder mate vermengd geraakt.
Van de wilde voorvaders is er geen één meer over. De enige die nog over is, de Prezwalski, moest én weer uitgezet worden én blijkt niet verwant.
Je kan hooguit stellen dat doordat 'men' inzag dat je er ook op kon gaan zitten ze niet net als in Noord-Amerika allemáál de pot in zijn gegeaan.

**Geplaatst**: 19-03-04 22:46

Geplaatst: 19-03-04 22:46

Ja je hebt wel gelijk als ze geen nut hadden waren ze vast ook wel allen de pan in gegaan.
paarden waren anders toch ook uitgestorven door de verandering van het klimaat heb ik een x gezien op discovery alleen de buffels deden het goed die konden de grassen beter verteren door meerdere magen. Oef had ik maar een goed geheugen heb het een maand of wat terug gezien.

**Geplaatst**: 19-03-04 23:13

Geplaatst: 19-03-04 23:13

Heike schreef:
Historici vonden in de Oekraïne een paardenskelet uit die tijd, met kiezen die overduidelijk de sporen van het dragen van een bit vertoonden. Op dit beest had dus een ruiter gereden.

Verkeerde conclusie...uit Egyptische stelen en schilderingen, blijkt dat het paard eerder als trekdier voor een koets is gebruikt, en dat er pas veel later op is gereden. Door a.h.v. skeletten met slijtage op kiezen meteen te concluderen dat het dier bereden is geweest, is niet correct.

**Geplaatst**: 19-03-04 23:47

Geplaatst: 19-03-04 23:47

Hallo joh