Bokt.nl

**Geplaatst door de TopicStarter** : 09-10-25 18:54

Niet de dierenarts maar de hoefsmid was degene die kiezen raspte

Geplaatst door de TopicStarter : 09-10-25 18:54

De kiezen van een paard werden in de 18e en 19e eeuw niet behandeld door een dierenarts, maar door de hoefsmid. Om te zorgen dat het paard zijn mond open hield en niet op de vingers van de hoefsmid beet, gebruikte de smid een mondrooster.

In die tijd bestonden dierenartsen nog niet. De behandeling van paarden werd dus door de hoefsmid gedaan.

Gepensioneerd dierenarts Erik Jan Tjalsma uit Emmeloord heeft een mondrooster meegenomen naar de studio van Omroep Flevoland om te vertellen hoe dat werkt. Hij is één van de vrijwilligers van het Trefpunt Medische Geschiedenis in Nederland, dat op Urk is gevestigd.

Het mondrooster is één van de oude voorwerpen dat in het archief van het Trefpunt is te vinden. In Studio Flevoland vertelt Tjalsma erover. Hij heeft ook een oud veegmes meegebracht. Met dat gereedschap werden paardenhoeven bekapt en afwijkingen weggesneden.

In Vlaanderen waren er overigens in die tijd al wel paardendokters, die adviezen gaven. "Kwakzalvers dus", verzucht Tjalsma.

Beijk de video hier.

Deel op Facebook Tweet Foutje gespot? Tip de redactie

**Geplaatst**: 09-10-25 19:12

Re: Niet de dierenarts maar de hoefsmid was degene die kiezen raspte

Geplaatst: 09-10-25 19:12

35 jaar geleden werden de kiezen mijn paarden ook nog door de hoefsmid gedaan. Tandartsen waren er toen nog maar mondjesmaat.

**Geplaatst**: 09-10-25 19:27

Geplaatst: 09-10-25 19:27

hoogendroog schreef:
35 jaar geleden werden de kiezen mijn paarden ook nog door de hoefsmid gedaan. Tandartsen waren er toen nog maar mondjesmaat.

Prima woordkeus... :')

**Geplaatst**: 09-10-25 19:41

Re: Niet de dierenarts maar de hoefsmid was degene die kiezen raspte

Geplaatst: 09-10-25 19:41

Ow wat grappig. Ik heb eerst mijn man leren bekappen en daarna heeft hij besloten om gebitsverzorger te worden. Dus toch een beetje in lijn van de geschiedenis

**Geplaatst**: 09-10-25 19:56

Geplaatst: 09-10-25 19:56

En er waren tot voor heel kort nog paardentandartsen die zonder verdoving werkte. In België zat een man die ze nog lang heeft opgeleid. Maar die werkten niet met dat getoonde mondrooster, en behandelden ook niet alle paarden. Ik weet niet of die er nog zijn.

De vorige van deze omroep over het Medisch Trefpunt Urk met deze dierenarts als verteller , ging over Vlijmen, aderlating en dr Vlimmen, de beruchte NSB burgemeester van Eindhoven, die model stond voor de NCRV tv-serie over dierenartsenij. Heb ik laatst nog eens gekeken. De videobanden had ik nog.

Hier de link over de vlijm, en aderlating als behandeling bij hoefbevangenheid. Tjalsma vertelt dat hij dat tijdens zijn opleiding, ook nog als behandeloptie voor hoefbevangenheid geleerd heeft. Als een smid dat nu doet....dan hoop je maar dat de eigenaar van dat paard en de rest van die stal een fatsoenlijk mondrooster er op na houden. Staan hier niet zo vaak meer, dat soort topics.

https://www.omroepflevoland.nl/gemist/radio/365058/de-kunst-van-het-aderlaten

**Geplaatst**: 09-10-25 21:33

Geplaatst: 09-10-25 21:33

Haha, hoe omroep Flevoland die opmerking over de Belgische veeartsenij ("kwakzalverij") uit zijn context rukt in het geschreven verslag bij dit interview.

Kostelijk die lokale journalistiek!

**Geplaatst**: 09-10-25 21:42

Re: Niet de dierenarts maar de hoefsmid was degene die kiezen raspte

Geplaatst: 09-10-25 21:42

Onze hoefsmid ( helaas te vroeg op jonge leeftijd overleden ) kon en deed dit ook was een jaartje of 10 jaar geleden

**Geplaatst**: 09-10-25 23:12

Geplaatst: 09-10-25 23:12

Hannanasjuh schreef:
Ow wat grappig. Ik heb eerst mijn man leren bekappen en daarna heeft hij besloten om gebitsverzorger te worden. Dus toch een beetje in lijn van de geschiedenis

Hoefde hij niet voor naar Deurne!

**Geplaatst**: 10-10-25 05:54

Geplaatst: 10-10-25 05:54

Dedikley schreef:
Hannanasjuh schreef:
Ow wat grappig. Ik heb eerst mijn man leren bekappen en daarna heeft hij besloten om gebitsverzorger te worden. Dus toch een beetje in lijn van de geschiedenis

Hoefde hij niet voor naar Deurne!

Voor het bekappen niet idd maar voor de gebitsverzorging des te verder weg :')

**Geplaatst**: 10-10-25 07:25

Geplaatst: 10-10-25 07:25

Oh grappig, daar heb ik mijn opa nooit over gehoord die hoefsmid was in de 19e eeuw. Zal het nog eens navragen.

Ik weet wel dat op veel stallen de tanden en kiezen gewoon zelf gedaan worden met rasp, zonder verdoving en zonder mondklem. Gewoon de tong zijwaarts houden zodat de mond open blijft.

**Geplaatst**: 10-10-25 21:02

Geplaatst: 10-10-25 21:02

Hannanasjuh schreef:
[

Hoefde hij niet voor naar Deurne!

Voor het bekappen niet idd maar voor de gebitsverzorging des te verder weg :')

[/quote]

Het vak van mondhygieniste voor paarden moet je in je vingers hebben, zonder verdoving kan prima, als je weet wat je doet. Ook nu nog. Is maar een mening.

**Geplaatst**: 10-10-25 21:06

Re: Niet de dierenarts maar de hoefsmid was degene die kiezen raspte

Geplaatst: 10-10-25 21:06

Mijn man werkt niet zonder verdoving maar samen met dierenartsen en het houd wel iets meer in dan mondhygiëniste :')

Het gebit uit onderhouden en balanceren is niet iets wat je ff 1.2.3. leert

**Geplaatst**: 10-10-25 21:20

Geplaatst: 10-10-25 21:20

Hannanasjuh schreef:
Mijn man werkt niet zonder verdoving maar samen met dierenartsen en het houd wel iets meer in dan mondhygiëniste
Het gebit uit onderhouden en balanceren is niet iets wat je ff 1.2.3. leert

Zo'n setje heb ik er ook gekend, of in ieder geval gezien, die werkte samen met een dierenarts, die kwamen dan samen een erf oprijden, een voor het gebit, de ander voor de verdoving. Gebitten balanceren is een vaardigheid, waar je echt wel wat ervaring in moet opdoen. Eens. Naar de VS gingen er ook een heleboel, om het te leren.

**Geplaatst**: 10-10-25 21:34

Geplaatst: 10-10-25 21:34

Gelukkig krijgen wij veel positieve verhalen terug van klanten met paarden die spontaan beter eten, minder bozig zijn en prettiger te rijden etc. De feedback van de paarden is dus zeker positief en fijn voor de dieren. Inclusief onze eigen paarden natuurlijk.

Maargoed het gaat ondertussen een beetje offtopic

**Geplaatst**: 12-10-25 07:09

Geplaatst: 12-10-25 07:09

Dedikley schreef:
En er waren tot voor heel kort nog paardentandartsen die zonder verdoving werkte. In België zat een man die ze nog lang heeft opgeleid. Maar die werkten niet met dat getoonde mondrooster, en behandelden ook niet alle paarden. Ik weet niet of die er nog zijn.

De vorige van deze omroep over het Medisch Trefpunt Urk met deze dierenarts als verteller , ging over Vlijmen, aderlating en dr Vlimmen, de beruchte NSB burgemeester van Eindhoven, die model stond voor de NCRV tv-serie over dierenartsenij. Heb ik laatst nog eens gekeken. De videobanden had ik nog.

Hier de link over de vlijm, en aderlating als behandeling bij hoefbevangenheid. Tjalsma vertelt dat hij dat tijdens zijn opleiding, ook nog als behandeloptie voor hoefbevangenheid geleerd heeft. Als een smid dat nu doet....dan hoop je maar dat de eigenaar van dat paard en de rest van die stal een fatsoenlijk mondrooster er op na houden. Staan hier niet zo vaak meer, dat soort topics.

https://www.omroepflevoland.nl/gemist/radio/365058/de-kunst-van-het-aderlaten

In Duitsland word het nog “veel” gedaan.
5 jaar geleden toen layka extreem hoefbevangen stond. Heeft de dierenarts ook aderlating gedaan.

**Geplaatst**: 12-10-25 08:03

Re: Niet de dierenarts maar de hoefsmid was degene die kiezen raspte

Geplaatst: 12-10-25 08:03

Dat had ik niet zo verwacht in Duitsland, hielp het?

**Geplaatst**: 12-10-25 14:38

Re: Niet de dierenarts maar de hoefsmid was degene die kiezen raspte

Geplaatst: 12-10-25 14:38

Het heeft toen wel de ergste druk er eerst vanaf gehaald.
Het was een jonge arts die net een jaar a 2 klaar was met de opleiding(ze werkte bij de grote dierenarts praktijk waar meerdere dierenartsen werken).
Uiteindelijk hebben we ook nog bloedzuigers laten zetten zodat ze vlotter pijnvrij werd.
Ook dit via de dierenarts kunnen regelen.

Het “grappige” was, ze hadden ooit tijdens de opleiding gevraagd, ja wanneer weet je dat het genoeg is dat je aan bloed hebt afgetapt.
Nokia, zei de leraar grappig……
Als het paard begint te zwanken. Maar dat gebeurd eigenlijk nooit.
Maaremmmm ja layka die begon dus te zwanken.
Dus heel vlot weer zoutoplossing gegeven en daarna “knapte” ze wel weer wat op.
Qua pijn, ja…. Het is nueenmaal echt extreem

**Geplaatst**: 12-10-25 16:09

Geplaatst: 12-10-25 16:09

hagelslag schreef:
Dedikley schreef:
En er waren tot voor heel kort nog paardentandartsen die zonder verdoving werkte. In België zat een man die ze nog lang heeft opgeleid. Maar die werkten niet met dat getoonde mondrooster, en behandelden ook niet alle paarden. Ik weet niet of die er nog zijn.

De vorige van deze omroep over het Medisch Trefpunt Urk met deze dierenarts als verteller , ging over Vlijmen, aderlating en dr Vlimmen, de beruchte NSB burgemeester van Eindhoven, die model stond voor de NCRV tv-serie over dierenartsenij. Heb ik laatst nog eens gekeken. De videobanden had ik nog.

Hier de link over de vlijm, en aderlating als behandeling bij hoefbevangenheid. Tjalsma vertelt dat hij dat tijdens zijn opleiding, ook nog als behandeloptie voor hoefbevangenheid geleerd heeft. Als een smid dat nu doet....dan hoop je maar dat de eigenaar van dat paard en de rest van die stal een fatsoenlijk mondrooster er op na houden. Staan hier niet zo vaak meer, dat soort topics.

https://www.omroepflevoland.nl/gemist/radio/365058/de-kunst-van-het-aderlaten

In Duitsland word het nog “veel” gedaan.
5 jaar geleden toen layka extreem hoefbevangen stond. Heeft de dierenarts ook aderlating gedaan.

Ik bedoelde het anders: een smit die uitschiet. Ook behandeling hoefzweer, de druk eraf halen en pus eruit, kan een bloederige toestand worden.

**Geplaatst**: 13-10-25 09:00

Geplaatst: 13-10-25 09:00

Nou, een smid is beter in zoolzweren uitsnijden dan menig dierenarts! Ze maken een kleiner, netter gaatje en de behandeling is sneller en nog goedkoper ook.
Er is geen dierenarts die bij mij een zoolzweer mag uitsnijden....( nou ja bij de paarden dan he)