Eindelijk mijn reactie bij elkaar getypt. Het heeft even geduurd (hersenschudding).
Super dat je foto’s plaatst, zippora! Fijn voor degenen die er niet bij konden zijn.
Eind vorige eeuw werd algemeen deze indeling gemaakt:
Binnen het ras zijn er drie hoofdtypen:
I. Grootgelijnd en het meest rastypisch, welke inzetbaar is in vele takken van de paardensport. Lijnen Gelishikli, Peren en Kaplan.
II. Een kleiner type, dat opvalt door zijn snelheid en springvermogen. Lijnen Karlavach, Fakirpelvan en El.
III. Een steviger type, dat geroemd is om zijn uithoudingsvermogen. Lijnen Dor-Bairam, Arab en Toporbai.
Er zijn echter sowieso meer lijnen en de lijnen worden niet als heilig beschouwd. Als je kijkt naar de ontwikkeling van de Arab lijn zie je daar enkele vorken, o.a. via/v.a. Mukhtar en dan een andere via Ararat en zeldzamere takken via Alem. Sommige zijn qua type eigenlijk niet meer Arab lijn te noemen. Mijn eigen Arab lijn merrie is meer een Fakirpelvan. Ik heb dat met haar veulen met een Fakirpelvan hengst gecombineerd om een echte middentype, klassieke “Fakirpelvana” te fokken. Over de ontwikkeling van dergelijke lijnen worden in het Russisch ook wel artikelen gepubliceerd en onderling gediscussieerd. De van Arab is sowieso vertaald. Of ie ook online staat weet ik niet.
Het is interessant eens een dergelijke bloedlijn na te pluizen en dan de vorken proberen te ontdekken. Dan pak je bijv. Arab lijn omdat die heel duidelijk is, en dan zie je denk ik zelf al wat ik bedoel.
Gadyrly is zwaar, maar ik zou haar toch niet als massief type willen classificeren. Ik vind haar best een typische Karlavach.
Beide zou ik als modern middentype classificeren. Zeer zeker niet als massief/alaman at qua type. Qua massiviteit is Melodiia sowieso vergelijkbaar met mijn middentype merrie, maar qua bloed heel wat anders. Gadyrly is vrij massief maar eerder een veel te dik middentype, ook niet massief qua bloed. Qua massa ben ik wel verleid haar massief te noemen, maar nogmaals invloed van Karlavach en dat is geen massivya/massivnaya.
Deze merries zijn beide vrij modern en “typisch” Frans. Je ziet in Frankrijk overwegend een heel specifiek type als je over de gehele breedte kijkt van wat Fransen over het algemeen graag zien en zelf fokken / kopen.
Zou zeker niet bij deze fokker gaan kijken als je op zoek bent naar een traditioneler type en al helemaal niet als je zoekt naar een massief type. Die ga je daar zeer waarschijnlijk niet vinden. Zij fokt nl. een heel ander type. Het is eerder de combinatie Arab-lijn met vooral veel Karlavach dat Gadyrly vrij massief is en dan moet je maar net een treffen. Ze is Arab lijn weliswaar, maar verder qua bloed veel modern en veel Karlavach en Anglo (EV) erachter. Vind de merrie dus eerder beïnvloed door Karlavach, die meermalen in haar pedigree opduikt. Karlavach lijn is voornamelijk flink middentype en daarbij veelal moderner. Karlavach invloed is haar aan te zien.
In Frankrijk zul je sowieso vrijwel geen massieve Tekes vinden, zeker niet in de oorspronkelijke vorm van wat met massief bedoeld werd.
De hier aangehaalde merries zijn qua bloed echt heel modern en de moeder van de eerste voert zelfs meer Engels bloed dan menig partbred.
Dat type zie je daar heel veel. Ook sterk gestroomlijnd op de uit de boekjes bekende Tekes als Kambar en Polotli met relatief een beste scheut Engels bloed. Die zou ik zelf vermijden, vererven nl. vaak mindere voeten en nog wat dingen en massief zul je dan ook niet vaak treffen met dat bloed. Exotische types worden ook gewaardeerd.
Uit het topic dat zippora hier linkt is de daar genoemde
Garmsil ook een heel goed voorbeeld van het “Franse” type (ik was nieuwsgierig geworden, haha). Nog voor ik zijn afstamming erbij had gepakt wist ik dat ie van het Franse type zou zijn.
Wat je ook ziet is dat diverse Franse fokkers die absoluut geen Frans type fokken ook geen lid zijn van de rasvereniging. Dat is geen toeval, trouwens.
En nee, hiermee wil ik niet zeggen dat het Franse type slecht is, oid. Het is gewoon typisch Frans. De Karlavachs, Kambars en Polotlis overheersen daar bijv.
Die hebben weinig te maken met het oorlogstype waar ik zelf van hou.
Wat betreft massieve type (massivya/massivnaya) moet je letten op front, hals, pijpbeen (>20 doorgaans hoewel niet altijd) en algehele massa. Gangen zijn heel vlak, elastisch, ruim en economisch. Zitten vaker meergangers bij, al zijn die ook vrijwel verdwenen. Massief voorkomen.
Vaak terug te zien in bloedvoering met veel Ag Ishan erachter, Arab, Toporbai en Dor Bairam. Ook wel Kir Sakar. En via Chopar Kel waar Dor Bairam uit voort is gekomen in mindere mate ook Ak Sakal, Sapar Khan en Kara Kir. Wel heel goed opletten op welke combinatie van bloed want veel ervan is opgeslokt in moderne en exotische fokkerij. Zo kan een Gundogar of vooral Kaplan lijn Teke massiever zijn dan een Arab of Toporbai ook al zijn dat van huis uit eerder modernere, hoofdlijnen. Kaplan is ook zelf voortgekomen uit bijv. Kir Sakar. Zwaardere Kir Sakar lijn paarden zie je meer in Turkmenistan. Moderne massieve Tekes zijn wel makkelijker te vinden. In Europa is Kir Sakar (en diverse andere lijnen) weinig te vinden en toch vaak “modern”, denk bijv. aan Punktir (Keklik x Pomada v. Melekush) die weliswaar veel lijnteelt op Kir Sakar heeft (interessant) maar ook een aandeel Engels bloed via bijv. Karlavach en Kachkir. Wel een sterk dier en dat spreekt absoluut in zijn voordeel. Gefokt bij Degeres in Kazachstan. Kazachstan kom ik nog op terug...
Belangrijk is dat er onderscheid moet worden gemaakt wat betreft oorlogstype (alaman at) en massief type.
Er is daarin veel overlap en niet toevallig, maar niet elke alaman at is per definitie massief te noemen en niet elke massieve Teke is een oorspronkelijke alaman at qua type. Zo behoren Rokot en diens enorm waardevolle en veel te weinig gebruikte zoon Rustam tot het oorspronkelijke oorlogstype, maar beide zou ik eerder als middentype classificeren mede vanwege de invloed van Fakirpelvan. Kun je wel een hele goede massieve uit fokken met de juiste merrie.
Binnen alaman at had je voornamelijk middentype en massieve type, lichte type veel minder - dat waren veelal de toi aty (paradepaarden/renpaarden).
Een vrij recente schatting is dat van de massieve alaman at er minder dan 80 zijn momenteel - op de hele populatie genomen is dat aantal schrikbarend. Ik promoot ze daarom heel erg graag! Sowieso massievere Tekes. Weg met het vooroordeel, weg met het rare marketingpraatje van windhond onder de paarden.
Rustam, een heel goed voorbeeld van het echte oorlogstype, staat in elk geval al jaren op mijn lijstje.
Laat je ook niet zomaar leiden door “Oh, lijn Gundogar dus dat veulen moet ik links laten liggen.” Zo is
deze merrie een Kaplan merrie uit een Gundogar lijn merrie dus in theorie beide hoofdtype maar ze is toch echt eerder massief. Voert terug op o.a. Arab en Toporbai. Fokfamilie speelt overigens ook een rol. Kaplan invloed zie je wel duidelijk (o.a. croupe).
Zoek je naar massief type kun je kijken naar modern gefokte Tekes voor klassieke sport (eventing en dressuur) van
Shael. Daar zie je regelmatig mooie massievere Tekes terugkomen maar overwegend wel vaak een moderner type. Sommige hebben gangen die ik persoonlijk zou vermijden omdat ze afwijken van het oorlogstype maar wel gevraagd zijn in de dressuurring waar deze fokker op selecteert. Is dus maar net wat je zelf zoekt. Zitten mooi gefokte paarden tussen, maar ook “heel mooi en vooral heel modern” gefokte.
In Rusland zijn het ook helaas vaak individuen, maar zie je echt veel meer massievere Tekes dan in Europa. Ze zijn helaas niet in de mode. Vind het zonde en promoot ze daarom graag. In het Westen kent men ze vaak niet en zelfs in Rusland overheerst tegenwoordig onder leken het beeld van windhondpaarden en iele, exotische sprieten. Dat is echt een misvatting en dit type heeft naar mijn mening evenveel, zo niet veel meer, markt als die “iele sprieten”. Zelfs op Russische fora zie ik discussie terugkomen van “weet je zeker dat dat volle Tekes zijn en geen kruisingen? Vind de kruisingen vaak wel mooi, die zijn niet zo iel.” Onwetendheid is het...
Zelfde als hier in wandelgangen vaak hoor dat Kambarbay heel erg afwijkt want het is geen iele spriet dus is het een foutje in de productie oid. Uh... nee? Dan is het extra jammer dat de massieve Tekes niet in de mode zijn want dan kan ik mensen spammen met 100 foto’s met “raad het ras.”
Ik bedoel, zeg nou zelf...
Hier (Kir Sakar lijn)
Word jeBestHebberig (ook nakomeling Arguvan trouwens)
Van, toch?In Europa moet je ze echter vooral in het voormalig oostblok zoeken en/of met een vergrootglas. Het gaat vaak om individuen en vaak neigen ze naar middentype, waarbij je ze uit de juiste combi toch zelf zult moeten fokken.
In Zwitserland zit bijv. Hans Hutmacher. Diens hengst
Rustam is een heel goed voorbeeld van de oorspronkelijke Toporbai lijn en lijkt enorm op
Rokot. Hier
zijaanzicht van Rustam ter vergelijking. (Sorry kan helaas online geen grotere vinden en op
deze is type goed te zien maar is ie nog vrij rank...)
Vertoont qua type naar mijn mening veel meer gelijkenis met het oorlogstype dan de meeste Rokot afstammelingen die je nu voornamelijk ziet en je echt geen Toporbai uit kan halen qua type ook al behoren ze tot die lijn. Zie
hier voor een klein overzicht.
Rustam is een heel goede Toporbai vertegenwoordiger, een klassieke massieve lijn met van oorsprong spijkerharde paarden.
Rustam zou ook mooi op mijn eigen merrie aansluiten, trouwens.
Als je naar de foto’s van Rustam kijkt zie je dat ie zelfs op zn ouwe dag meer front heeft dan de andere hengsten van deze fokker. Een hengst als Aibek zit bijv. wel de massieve lijn Ararat-Absent-Arab achter maar met dubbele lijnteelt op Gelishikli zie je het hoofdtype er heel sterk in terug. Overigens is Rustam qua pijpbeen niet massief te noemen, want die is beduidend smaller dan bijv. een massivya als Absent of zoon Ararat. Was bij Rokot ook het geval. Echt meer middentype alaman, maar het oorlogstype zie je heel sterk terug. Het is dan echt het algehele type waar je op selecteert. Zo kun je met sommige merries ook de moderne kant op of juist heel traditioneel type fokken.
In Oekraïne en buurlanden lopen hier en daar nog Tekes met ouder bloed van traditioneel massieve type. In Kazachstan idem, middels restanten van o.a. de Lugovskoi fokkerij. Bij Dacor zie je ze daarom nog wel, maar ook daar lopen steeds meer moderne. MiD fokt voornamelijk modern nu, evenals Saks. In de omgeving Taraz worden ze ook nog gefokt, bij voormalige Djambul stoeterij. Zitten geregeld duidelijk massieve types tussen. Onder andere te vinden op Kazachse handelssites.
Bij diverse andere en vaak kleinere fokkerijen daar zijn ook massieve Tekes te vinden. Zo ook stoeterij Karat. Karat heeft veel Lugovskoi paarden gekocht en lijnteelt op Arab gedaan - massief type zit daar soms sterk verankerd.
Veel zijn wel moderner gefokt dan de oorspronkelijke alaman oorlogspaarden. Absent heeft enorme sporen nagelaten, zowel qua bloed als “ideologisch”. In Kazachstan zijn ook veel Anglo-Tekes.
Maar exotischere types zie je er ook steeds meer.
Vergelijk
dan nog 2-jarige met
deze van dezelfde jaargang. Eerste is klassieke Kazachse fokkerij teruggrijpend op Lugovskoi, de tweede veel moderner.
Die eerste komt van Karat stoeterij. Om ook te laten zien dat die bloedlijnen niet leidend zijn en het echt om het bloed en type gaat dat er buiten de bloedlijn die erop geplakt wordt verder achter zit... (zo is mijn eigen merrie Arab lijn maar neigt meer naar Fakirpelvan type via moeder).
Enkele van de Karat paarden:
Gaukhar-Karat. Van Gont, Gundogar lijn (!).
Nog eens.
Anchar-Karat. Van Arguvan, Arab lijn.
Gez Kagly van lijn Gundogar uit een Sovkhoz II (El) merrie.
Gez Kagly nog eens.
Massieve merrie.
Hier een filmpje waarin ze enkele hengsten presenteren:
De tweede hengst (Gaukhar) is bijv. hoewel niet zo groot wel goed massief. Derde, Anchar, ook redelijk massief te noemen maar zou ik zelf zeker combineren met een merrie met zwaarder beenwerk voor een echte massivya. Het aparte stukje met de jongen en het meisje verderop is een traditioneel Kazachs spel dat letterlijk vertaald “kus het meisje” heet. Dat ze hem de tweede keer slaat is omdat ze zijn avances afwijst.
Als je trouwens daar een zou willen kopen ben je waarschijnlijk wel al snel meer kwijt aan transport dan aan het paard. Ze zitten ten zuiden van Astana.
De eerste hengst in hun filmpje is trouwens hun sterhengst Arguvan. Vind hem zelf wat te lang en massa missen om hem als massivya te classificeren, maar afhankelijk van de merrie geeft ie zeker minimaal middentype en ook absoluut massieve nakomelingen.
Merrie Arama van Saks Stable is bijv. een nakomeling van Arguvan. Dit is dan weer haar zoon, met lijnteelt op Ararat:
Agajan. Gundogar zie je hier ook sterk terug.
Atom is een hele bekende die veel is ingezet voor de Orlov Rostopchin (Russisch Warmbloed) fokkerij. Die heb ik hierboven ook gelinkt trouwens.
Van Dacor is Monmartr, die ik in meerdere topics en ook hierboven al eens heb gelinkt, een leidend voorbeeld van het massieve type. Skak lijn, maar terug te voeren op Toporbai, Dor Bairam, Arab etc. Heel erg mooi dier, ook qua bloedvoering.
Hij wordt echter over het algemeen niet gecombineerd met massieve merries. Er is weinig vraag naar, helaas.
Bij Chagorta in Kalmukkië, Rusland komen ook wel massieve en alaman type Tekes maar zeker geloof ook nu nog vooral middentype. Endoron in Kemerovo is misschien ook het proberen waard. Hebben o.a. massievere Kir Sakar lijn Tekes gefokt. Zo komt
deze middentype hengst van Geli Teke van Endoron. En de eerste dubbel crème in deze post is daar een halfbroer van ook van Endoron fokkerij. Die hengst staat in regio St. Petersburg bij een fokker.
Dagestan fokt vooral middentype. Het is echt goed zoeken.
In Amerika heb je o.a. enkele van de paarden van Milena Stoszek. De beide hengsten uit de merrie Samira zijn een goed voorbeeld. Aran is een uitmuntend voorbeeld van een traditioneel gefokte massieve Arab-lijn alaman at, Orlik is wat minder massief gezien zijn middentype vader. Combinatie Aran x Muzanna zou heel interessant kunnen zijn.
In Europa stond jarenlang de hengst
Ardon van Lugovskoi. Heb weinig van zijn nakomelingen gezien. Zou hem voor mijn merrie waarschijnlijk niet willen gebruiken; hij is modern en ik richt me het liefst op de allround oorlogspaarden van weleer. Wel lijnteelt op Absent dus die lijn zit er wel wat in verankerd en dat kan interessant zijn. Zover ik bekend via diepvries nog beschikbaar voor de fokkerij.
Mijn advies is wanneer je serieus op zoek wilt naar een massieve Teke contact op te nemen met Nadja Tarasova en je wensen uitspreken. Er zijn nauwelijks meer stoeterijen die gericht massieve Tekes fokken omdat ze gewoonweg niet in de mode zijn. Zoals gezegd, de echte kilometervreters van weleer, de massieve alaman at zijn er nu minder dan 100 van...
Als je goed vooraf bedenkt wat je budget is (incl. evt. transport e.d.) en wat je verdere wensen zijn dan kan zij gericht voor je zoeken. In Kazachstan en Rusland heb je evenwel de meeste kans, maar elders zijn ze met goed zoeken waarschijnlijk ook te vinden.
Qua fokkerij is het maar net waar de stoeterij zich op richt. Qua gebruiksdoel en fokkerijdoel. Bepaalde lijnen combineren goed. Zo werd jarenlang gezegd dat de combi Geleshikli en Arab een golden cross was. Dat gaf goede paarden; massa en sportieve kwaliteiten van de Arab lijn en type, maat en langgelijndheid van de Geleshikli lijn. Veelal worden combinaties van veel type (en maat) gedaan met massa en bot. Kleine hengsten met veel type worden aangeraden voor merries met veel maat die wat meer type kunnen gebruiken, etc. Dan zijn er voorkeuren en commercieel belang.
Zo fokt Stavropol steeds meer maat. Zi prefereren Kazachse fokkers nog steeds wel massievere types en heel erg Arab lijn - hun held Absent werd er geboren.
Gerichte fokkerij van massieve Tekes is er helaas vrijwel niet meer. Als men er meer naar vraagt komt het misschien terug. Ik hoop het van harte, want een goede massieve hengst van het alaman type zou ik absoluut mee willen fokken. Een hengst als Aran is qua bloed voor Europa alleen al heel interessant.
Verder zijn ze veel gebruikt voor warmbloedfokkerij, ook in Europa en recent mn. Oost-Europa.
Goed, is niet de bedoeling er een epistel van te maken. Te laat.
Ik weet niet of je hier wat aan hebt of het meer vragen oproept. Stel ze gerust. Het duurt misschien wel even voor ik antwoord. Heb hier al met al ook drie weken over gedaan.