Ik zie hier vrij veel vragen over arthrose staan en misschien dat het onderstaand stuk (dat ik overgenomen heb uit een boek) wat duidelijkheid verschaft. Vooral op spat wordt wat dieper ingegaan, erg duidelijk allemaal. Boekje is trouwens ook een aanrader, staan veel nuttige dingen heel duidelijk in beschreven, verdient zeker een plaatsje in de stalapotheek.

Eerste hulp voor paard & pony
Gonnie Smeenk

Een gewricht bestaat meestal uit twee kanten van een bot, met op die twee kanten een laagje heel erg glad kraakbeen en ertussen gewrichtsvloeistof die de boel moet smeren. Er omheen zitten stevige banden die het geheel op zijn plek moeten houden. Je begrijpt dat elk dier, maar ook elk mens moet kunnen beschikken over soepele gewrichten om allerlei bewegingen te maken. De gewrichten van een paardebeen moeten niet alleen soepel zijn, ze moeten ook het gewicht van het paard en van jou dragen. Het minste of geringste dat er mis is met die gewrichten, zorgt er meteen voor dat het paard moeilijker beweegt. Bij problemen met de bloedsomloop raken langzamerhand de vorm en de structuur van het bot en het kraakbeen aangetast. En het vermogen van de gewrichtsvloeistof om goed te smeren. Je moet dat een beetje zien als een fietsketting die te weinig olie krijgt. De eens zo gladde uiteinden van de botjes worden onregelmatig en bobbelig. Het gewricht loopt nu niet meer zo soepel, bij beweging gaat het bij wijze van spreken schuren. En dat voelt een paard. Er zijn verschillende gewrichten in een paardebeen die last van arthrose kunnen hebben. De meest bekende zijn:

- het hoefgewricht: de arthrose noem je lage overhoef
- het kroongewricht: de hoge overhoef
- de kogel: heeft geen specifieke naam, gewoon kogelarthrose
- het spronggewricht: je noemt het dan spat

Het begrip 'arthrose' wordt wat duidelijker wanneer we een er van, bijvoorbeeld spat, nader bekijken.
Spat komt, zoals de meeste arthroses, vaak voor aan beide benen. In het begin merk je niet echt dat je paard kreupel is, hij wordt alleen steeds stijver in zijn beweging. Of zoals paardekenners zeggen: hij treedt van achter onvoldoende onder. Soms lijkt het alsof je paard last van zijn rug heeft, zo houterig en stijf loopt hij. Net als bij alle arthroses loopt je paard na ongeveer een kwartiertje weer wat makkelijker. Hij is dan 'spatwarm'. Het aangetaste gewricht wordt door het bewegen soepeler doordat onder andere de gewrichtsvloeistof beter gaat smeren. Bij spat is niet het hele gewricht aangetast. Het spronggewricht bestaat uit verscheidene grote en kleine gewrichten. Het bewegen gebeurt hoofdzakelijk in het bovenste gewricht. Het gewrichtje dat bij spat is aangetast zit aan de voor-binnenkant van de sprong en is bijna onbeweeglijk. In plaats van een gladde gewrichtsspleet wordt deze onregelmatig. Soms zie je veel botverval, soms veel nieuwvorming van bot. In het laatste geval zie je soms aan de buitenkant van het been een bobbel op de spatplaats (weer de binnenkant van de sprong) komen.
De dierenarts zal ongetwijfeld rôntgenfoto's laten maken om te kijken hoe ernstig het is. Hoe ernstig spat is, is verder erg afhankelijk van zijn werk. Vooral paarden en pony's die op het hoogste niveau dressuur lopen, kunnen absoluut geen spat gebruiken. Daarentegen is het niet zo'n ramp bij een paard dat je recreatief of op laag niveau in de sport rijdt. Als je rijdier erg veel last van spat heeft, zal de dierenarts eerst een periode van weidegang, eventueel met lichte beweging samen met een speciaal hoefbeslag voorschrijven. Heel vaak komt het proces van arthrose tot rust en heeft je paard er een tijd geen last van. Het is te hopen dat de botjes door alle botwoekering zo snel mogelijk aan elkaar groeien. Doordat er dan geen gewrichtsspleet meer is, loopt je paard wel een beetje stijf maar hij heeft geen pijn meer. Het is de enige manier waarop spat min of meer kan genezen. Normaal is er bij arthrose geen echte genezing mogelijk. Met aangepast beslag en aangepast werk kun je samen met je paard of pony nog heel veel rijplezier beleven. Topsport wordt een ander verhaal. Dat gaat meestal niet samen met arthrose. Gaat het echt niet en heeft je paard door jouw ambities alleen maar pijn dan moet je een andere carrière voor hem zoeken. Als recreatiepaard bijvoorbeeld. Het is moeilijk tips te geven om arthrose te voorkomen. Veel beweging maar geen overbelasting en regelmatig de hoefsmid bezoeken zijn zaken die in ieder geval iets helpen. Daarnaast bestaat het vermoeden dat de erfelijke aanleg van het paard er iets, hoewel niet alles, mee te maken heeft. Het is beter niet te fokken met een paard met ernstige arthrose.