Geplaatst Algemeen
Foto:Georg Wahl maakt een courbette, in zijn tijd bij de
Spaanse Rijschool in Wenen.
Foto: Isabella Conversano/Wikimedia Commons
Dit artikel is geschreven door Silke Rotterman. Haar interesse ligt bij de klassieke dressuur, zij is bekend van haar gedetailleerde geschiedenisartikelen over de gouwe oudjes in de dressuursport en haar artikel over klassieke dressuurtraining, die vaak diep op de materie in gaan. Zelf rijdt ze al sinds haar jeugd. Ze heeft enige tijd doorgebracht bij voormalig olympisch kampioene Christine Stückelberger en haar trainer Georg Wahl. Hun klassieke benadering heeft een beslissende invloed gehad op hoe Silke de sport nu ziet. Sinds 2010 werkte ze samen met kolonel Christian Carde, met wie ze ook enkele boeken schreef over de klassieke dressuur. Silke fotografeert ook en schrijft regelmatig artikelen voor internationale paardentijdschriften en -websites, zoals Eurodressage.com. Dit artikel is een vervolg op [VN] [AG]“Welkom in het circus!” Over klassieke dressuur in het circus en [VN] [AG]“Welkom in het circus!” deel II – Dressuur moet liefdevol zijn, die eerder al op VN zijn verschenen. Het interview met Christine Stückelberger, verderop in dit artikel, vond plaats op 27 maart 2022.
Het is waarschijnlijk erg uniek dat een getalenteerde ruiter de Spaanse Rijschool verruilt voor het leven in het circus. Dat wel exact wat Georg Wahl (1920 – 2013) heeft gedaan. Hij vooral bekend geworden en herinnerd als de levenslange trainer van olympisch kampioene Christine Stückelberger en haar internationaal succesvolle paarden.
Gescout voor de Spaanse Rijschool
Wahl werd geboren in 1920 in Opper-Silezië, waar zijn vader werkte bij een stoeterij in Kosel. Georg werd in 1939 lid van de cavalerie van de Duitse Wehrmacht, de geüniformeerde legermacht van nazi-Duitsland. Hij werd al snel sergeant en een jaar later nam hij deel aan het concours in Insterburg (tegenwoordig Tschernjachowsk) in toenmalig Oost-Pruissen. Daar spotte Alois Podhajsky, het hoofd van de Spaanse Rijschool sinds 1939, het jonge talent. Podhajsky reed in die tijd internationaal dressuur met Nero XX.
Wahl werd vervolgens overgeplaatst naar de Spaanse Rijschool in Wenen waar hij Franz Rochowansky ontmoette, die net iets ouder was dan hij en later een gerespecteerde internationale trainer van de olympische ruiters van Groot-Brittannië zou worden. Georg Wahl bleek een buitengewoon talent in het werken met paarden.
In 1941 kreeg Wahl toestemming om mee te rijden in de quadrille, tijdens een voorstelling van de Spaanse Rijschool ten behoeve van de Duitse Winterhulp. Deze benefietvoorstelling werd gegeven om de armste mensen in nazi-Duitsland te helpen. Als lid van de rijschool had Wahl het geluk dat hij niet het grootste deel van de tijd naar de oorlog werd gestuurd, maar het was desondanks een aangrijpende en onrustbarende periode voor het beroemde instituut waar hij onderdeel van uitmaakte.
Hij maakte de bombardementen van Wenen mee, maar ook de evacuatie van de hele school naar de deelstaat Opper-Oostenrijk, om zo de paarden te redden van een Russische bezetting. Voor de Lipizzaners duurde het ruim tien jaar, voordat ze in 1955 uiteindelijk terug konden keren naar Wenen. Nadat Wahl had deelgenomen aan een aantal buitenlandse shows van de Spaanse Rijschool, in Zwitserland en de Verenigde Staten, besloot hij de Spaanse Rijschool te verruilen voor het leven in het circus.
Stückelberger kijkt terug op Wahl’s tijd in het circus
Silke Rotterman van Eurodressage interviewde Christine Stückelberger over de redenen om de Spaanse Rijschool te verlaten en naar het circus te gaan. In Zwitserland leerde Wahl, tijdens zijn jarenlange samenwerking met Fredy Knie senior, een nieuw en hoger niveau van paarden trainen.
ED: Hoe hebben Georg Wahl en Fredie Knie elkaar leren kennen, begin jaren ’50?
CS: De Spaanse Rijschool was in Zwitserland, precies op dat moment gaf Circus Knie daar ook zijn voorstellingen. Georg bezocht één van die voorstellingen en vond dat de paarden mooie piaffes toonden, ook in de zin van dat de paarden kalm en soepel waren. Hij vond het prachtig.
ED: Was het niet een zekere tegenstelling dat één van de meest getalenteerde jonge ruiters van de Spaanse Rijschool dit wereldberoemde instituut verliet voor het circus?
CS: In die tijd was Georg niet tevreden in Wenen. Dit had overigens niets te maken met het instituut zelf, hij kwam daar in 1967 terug als ‘chief rider’. Echter, toen hij de kans kreeg om bij Circus Knie te gaan werken, heeft hij deze met beide handen aangegrepen.
Georg Wahl als chief rider bij de Spaanse Rijschool.
Op deze foto toont hij een levade met het paard
Conversano Capriola.
Isabella Conversano/Wikimedia Commons
CS: Fredy Knie was zijn hele leven een circusartiest. Van Georg leerde hij de echte klassieke opleiding, en dan bedoel ik de betrokkenheid die wij als dressuurruiters willen. In die tijd lieten de paarden van Knie uiteraard alle circusoefeningen zien, naast de andere hogeschooloefeningen, bijvoorbeeld de Spaanse pas. Knie leerde van Georg hoe hij de paarden systematisch soepeler kon krijgen, zodat ze door hun hele lichaam konden werken.
Op zijn beurt leerde Georg van Fredy iets dat hij niet had geleerd bij de Spaanse Rijschool, maar wat hem wel fascineerde: om paarden in vrijheid te laten werken, om de gevoelens van de paarden volledig te vertalen, om zich volledig in hen in te leven en daardoor echt met hen te kunnen communiceren. En daarna waar hij het paard aan moest raken. Bij de Spaanse Rijschool heeft Georg geleerd hoe hij de achterbenen moest aanraken, maar verder niets. Op de billen, de buik, de rug, de voorbenen, overal, om zo het paard te laten zien wat hij van het dier verlangde. Georg kende deze verschillende plekken eerder niet, het fascineerde hem mateloos. Bijvoorbeeld als het paard zijn voorbeen niet wilde optillen, dan raakte hij het hier en daar aan, om te kijken welke verschillende plekken werkten en het paard hielpen om te begrijpen wat hij bedoelde.
Bleven beide mannen contact houden nadat Wahl het circus had verlaten?
CS: Georg ging na zijn tijd bij Knie naar de gemeentelijke manege in Bern. Daar heeft hij vele jaren de leiding gehad. Fredy Knie senior bezocht hem daar vaak en Georg ging terug naar het circus om de ochtendtraining te bezoeken. Ik was toen nog een klein meisje en nam rijlessen bij de manege. Soms mocht ik met Georg mee naar de ochtendtraining om te kijken. Eén keer mocht ik zelfs even op Fredy Knie’s beroemde paard Othello. Later, toen ik begon met wedstrijden rijden, kwam Fredy soms langs om naar mij te kijken. Dus ja, beiden mannen hebben hun leven lang een warme vriendschap gehad, ze waren een soort boezemvrienden, tot aan het overlijden van Fredy in 2003.
ED: Wisselden ze soms ook ideeën uit over het omgaan met problemen bij de training van sommige paarden?
CS: Niet in de trant van dat ze elkaar regelmatig belden om de ander om advies te vragen bij bepaalde gevallen, maar als ze elkaar ontmoetten, dan wisselden ze wel tips uit en legden elkaar dingen uit. Op die manier bespraken ze wel bepaalde paarden en hun trainingen.
ED: Sommige mensen bespotten het circusrijden, maar Knie werd alom gerespecteerd. Was daar de reden van en hoe wist Fredy het klassieke en het spectaculaire te combineren?
CS: Het rijden van Knie en zijn trainingen werden alom gerespecteerd omdat deze gebaseerd waren op de klassieke principes. De paarden waren meewerkend en soepel. Het rijden was absoluut prachtig en Fredy deed dat met zeer veel gevoel. Hij bracht de klassieke dressuur en het spectaculaire werk, dat zo typisch is voor het circus, samen.
ED: Hoe heeft u hem leren kennen als ruiter?
CS: Hij was op en top paardenman. Ik heb hem altijd aanbeden. Hij was niet alleen heel erg vaardig, maar kon ook altijd goed uitleggen wat hij deed. Hij had een open geest en hield ervan zijn kennis te delen.
ED: Welke invloed heeft Fredy Knie senior gehad op de dressuurwedstrijden in Zwitserland?
CS: Op de eerste plaats was Ulrich Lehmann (tweevoudig Zwitsers kampioen, winnaar van Olympisch teamzilver in 1976 – red.) een leerling van hem, maar hij heeft ook verschillende andere Zwitserse ruiters geholpen. Vandaag de dag is het ondenkbaar dat een dressuurruiter naar een circus gaat voor advies. Aan de andere kant is er ook bijna niemand meer om naar toe te gaan voor hulp.
ED: Fredy Knie is bijna twintig jaar geleden overleden. Wat is er nog overgebleven van zijn erfenis?
CS: Wat er is overgebleven, is het mooie en zachte rijden. Schoonheid en harmonie spelen nog steeds een belangrijke rol bij Circus Knie. Je ziet dit ook terug in Ivan, de kleinzoon van Fredy Knie junior. Hij heeft ook een ongelooflijk gevoel hiervoor.
‘Chief rider’ bij de Spaanse Rijschool
Georg Wahl verliet Zwitserland weer in 1967. Hij werd toen chief rider bij de Spaanse Rijschool, onder kolonel Hans Handler, die Wahl had gevraagd om terug te komen. Toen de combinatie van het werken voor de Spaanse Rijschool en het trainen van de wedstrijdruiters te veel werd, ging hij zelfstandig verder, nabij Salzburg.
In 1979 kocht hij het domein “Hasenberg” in Oost-Zwitserland, waar hij samen met Christine woonde tot zijn overlijden in november 2013.
