Bokt.nl • Bokkers leggen uit: Jousting met rider
Pagina 1 van de 1

Bokkers leggen uit: Jousting met rider

Link naar dit berichtGeplaatst: 08-01-19 10:32
door Myrsky
*Bokt.nl
Bokt community

Afbeelding
Lansen laten zakken. Foto: rider.

In Bokkers leggen uit komt iedere maand een bokker aan het woord die veel verstand heeft van een bepaald onderwerp binnen de paardensport en –houderij. Deze maand vertelt rider over jousting. Rider is altijd al geïnteresseerd geweest in historische rijstijlen en disciplines. Ze joust sinds 2011 bij Historical Shows, het ruiterdemonstratieteam van Stichting Langenort.

Een korte introductie vooraf:
Jousting, het steekspel te paard, is afkomstig van de toernooien in de middeleeuwen. Het was onderdeel van de toernooien. Jousting is ontstaan op het slagveld. Als twee legers niet wilden vechten, kon het zijn dat er twee kampioenen werden aangesteld die tegen elkaar vochten voor de overwinning.
De moderne joust kent meerdere vormen, namelijk de wedstrijdsport met de nadruk op sport, bij spektakelshows waar de nadruk op de show ligt, en bij reenactment groepen waar de nadruk op het historische element ligt.
Bron: Bokt Wiki


Hoe ben je zelf met jousting in aanraking gekomen?
Nou, geloof het of niet, maar via Bokt. Ik stuurde ooit een privébericht naar Bokker Riddershow, die samen met haar man zwaardvechtlessen geeft in Nijmegen. Dat klonk interessant dus daar wilde ik wel meer van weten.

Zij waren toen net bezig met naast het zwaardvechten op de grond, ook aan de slag te gaan met jousting. En ze konden nog wel een extra ruiter gebruiken. Dat leek me wel gaaf, ik woonde ook in Nijmegen en had een eigen paard, dus voordat ik het wist, was ik een harnas aan het kopen en ging ik trainen voor het steekspel.

Kan je iets vertellen over het ontstaan van jousting?
Het steekspel waar de meeste mensen aan zullen denken (twee ridders te paard die met lansen op elkaar afrijden langs een barrière) is ontstaan in de 14e en 15e eeuw. Daarvoor werd er ook wel steekspel gedaan, maar op een andere manier (geen afscheiding in het midden en met meerdere ruiters tegelijk). In de 11e/12e/13e eeuw was het steekspel wel een onderdeel van een toernooi, maar niet het meest belangrijke; dat was de mêlee, een soort nepveldslag. Om het een beetje kort door de bocht uit te leggen: toernooien waren een vorm van sport in de Middeleeuwen, al waren ze wel gebaseerd op handelingen die je zou doen in een oorlog.

Wat zijn de spelregels van jousting?
Dat ligt aan het team/de competitie. Ook vroeger waren de regels overigens niet geheel eenduidig.
Een match bij ons gaat als volgt: iedere ruiter neemt een lans aan en rijdt naar het begin van de afscheiding (de tilt). Daar ga je stil staan en je groet je tegenstander. Als die teruggroet, rijd je in galop de baan in. De lans houd je omhoog. Vlak voordat je elkaar passeert, laat je de lans zakken en draai je iets in, zodat je de ander kan raken, maar ook zodat de ander jou kan raken. Een belangrijk element van jousting is dat je niet bang moet zijn om klappen te vangen.

Als je de ander op het schild raakt of ergens op diens torso krijg je één punt, als je de helm raakt twee punten. Valt de ander ruiter van het paard dan win je automatisch, maar dat is gelukkig bij ons nog nooit gebeurd, haha.

Is het niet gevaarlijk voor de paarden?
Als je het goed doet niet. Je moet bijvoorbeeld niet aan het begin van de baan je lans al laten zakken. Want mocht het paard van de andere ruiter dan bijvoorbeeld het hoofd opheffen, dan heb je kans dat je het paard raakt en dat mag natuurlijk écht niet gebeuren! Je mag sowieso nooit te laag steken, want dan heb je ook kans dat de lans afketst en richting het paard gaat. Controle over de lans is dus essentieel, je moet de lans op ieder moment terug op kunnen tillen en dat klinkt makkelijker dan het is.

Het grootste risico vormen eigenlijk de splinters van de lans, want die vliegen natuurlijk alle kanten op. Maar over het algemeen, omdat je in galop aan elkaar voorbij rijdt, komen de paarden niet in de wolk met splinters terecht. Voor de zekerheid zijn de paarden wel goed beschermd doordat zij caparisons dragen (van die lange ridderdekens) en idealiter ook chamfrons (hoofdbedekking).

Ook moet je oppassen dat je niet aan je teugels gaat hangen of achterop het zadel klapt als je zelf door een lans geraakt wordt. Wij leren de paarden aan het einde van de baan te stoppen, zodat we de teugels heel losjes vast kunnen houden om te voorkomen dat dat gebeurd. Ook gebruiken we zadels die veel steun geven, in ons geval Portugese zadels. Het beste is om een Middeleeuws joust zadel na te laten bouwen, maar dat is erg kostbaar. Als je met solide lansen joust, is dat echt wel een must, omdat de klappen dan harder zijn. Bij ons team jousten we alleen met balsa-tip lansen, die zijn wat zachter en breken makkelijker.
Afbeelding
Wachten aan het begin van de tilt. Foto: rider.

Welke eigenschappen moet een paard hebben om hiervoor geschikt te zijn?
Een paard moet vooral dapper en werkwillig zijn, en geduld hebben. Soms moeten ze best lang wachten bij het begin van de baan en dan moeten ze niet gaan draaien of dribbelen. Nerveuze paarden zijn hier niet geschikt voor, want een harnas maakt een hoop lawaai als je rijdt en niet ieder paard kan daar goed aan wennen. Ook erg onderdanige paarden zijn vaak niet geschikt, want die hebben de neiging om weg te schieten als er een ander paard in galop op ze af komt. Natuurlijk komt er ook een groot deel training en rijkunst bij kijken, maar karakter en aanleg zijn zeker van belang.

Daarnaast hechten wij ook belang aan een correct historisch plaatje, dat wil zeggen, voor moderne begrippen relatief kleine paarden. De paarden die in de 15e eeuw voor de joust werden gebruikt waren tussen de 1.40m en 1.60m groot. De voorkeur gaat uit naar barokke paarden; voor de joust hoeft een paard niet persé veel te kunnen, maar als je bijvoorbeeld ook mêlee wil rijden dan is het belangrijk dat het paard ook atletisch is. Voor de mêlee zijn bijvoorbeeld galop appuyementen, (vliegende) wissels en galoppirouettes belangrijk. Wij gebruiken met name Criollos, maar je ziet bijvoorbeeld ook veel PREs en Lusitanos in de joustwereld.

Hoe oefen je hiervoor?
Een belangrijk onderdeel is zelf lichamelijk fit zijn. Lansen zijn behoorlijk zwaar! Verder zijn er een aantal zaken die je moet trainen; allereerst het hanteren van de lans. Dat kun je oefenen met bijvoorbeeld ringsteken, maar we gebruiken daarvoor ook wel een quintain. Dat is een schildje aan een paal die kan ronddraaien, en dat moet je dan in galop raken. Zo oefen je nauwkeurigheid maar ook de techniek om met de lans te laten zakken en te steken.

Ook aan het rijden in harnas moeten zowel jij als het paard wennen. Je evenwichtspunt ligt anders, je hebt minder bewegingsvrijheid en je ziet veel minder. De meeste type helmen worden aan het borstkuras vast gemaakt, waardoor je je nek niet meer kunt draaien. Dat is natuurlijk wel veilig als het gaat om klappen vangen, maar lastig als je om je heen wilt kijken. Ook is het vizier (de oogspleet) in de helm heel nauw; dat moet ook wel, anders komen er splinters naar binnen. In volledig harnas met alles op ‘joust-stand’ kunt je vaak alleen de oorpuntjes van je paard nog zien. Je rijdt dus volledig op gevoel.
Als je dat allemaal tot in den treure hebt geoefend begin je met het ‘tilten’ (door de joustbaan rijden). Eerst zonder lans, zodat de paarden wennen aan het elkaar passeren. Daarna kun je bijvoorbeeld elkaar eens voorzichtig aantikken in stap. Maar er komt een moment dat je het toch voor eerste keer ‘voor het echie’ zal moeten gaan doen en dat is toch altijd even spannend!

Wat is belangrijk voor een ruiter om te kunnen?
Zoals ik al schreef, je moet zelf lichamelijk fit zijn. Op gevoel kunnen rijden; als je naast steekspel ook mêlee wilt rijden moet je een aardig stukje kunnen sturen. Je moet goed kalm kunnen blijven en niet snel stressen/bang worden. En je moet klappen kunnen en durven vangen. Ondanks de bescherming van het harnas is jousting een ruwe sport die op z’n minst met blauwe plekken gepaard gaat. En het blijft een gevaarlijke sport. Bij ons is het gelukkig nog nooit misgegaan, maar internationaal zijn door de jaren heen best wat ongelukken gebeurd, soms met dodelijke afloop.

Welk advies zou je meegeven aan mensen met interesse in jousting?
Bedenk vooral of dit echt is wat je wilt, haha. Een harnas is een hele investering, een volledig correct en veilig joustharnas kost op z’n minst een paar duizend euro en kan makkelijk richting de tienduizend euro gaan. Er zijn maar een aantal smeden op de wereld die de kennis hebben om dit soort harnassen te maken en die hebben vaak jarenlange wachtlijsten.

En als je begint met jousten, zoek een goed team om mee in zee te gaan/informatie bij in te winnen. Jousten wordt steeds populairder en dat betekent helaas ook dat er groepen zijn die veiligheid en kwaliteit minder hoog in het vaandel hebben staan. Houd altijd in je achterhoofd dat jousten een gevaarlijk spelletje is en dat als je veiligheid niet voorop stelt, je met je eigen leven speelt en met dat van je paard.

Je kunt bij Langenort altijd terecht voor advies, maar ook Stichting Hei is een zeer gerenommeerde groep (zij zijn tevens de eerste groep die begonnen met jousting in Nederland). Hier op Bokt zijn drie jousters actief; ikzelf, Riddershow@Bokt en Airnt@Bokt.

Re: Bokkers leggen uit: Jousting met rider

Link naar dit berichtGeplaatst: 09-01-19 19:41
door Hoppit
Tof stukje :)
Niets voor mij, hoewel 'k er vast van overtuigd ben dat Doortje Dondersteen er veel te goed in zou zijn :')

Re: Bokkers leggen uit: Jousting met rider

Link naar dit berichtGeplaatst: 09-01-19 21:33
door Narcomil
Leuk stuk! :)
Schatte jousting al niet als "ga je even doen" in, maar er gaat nog meer werk in zitten dan ik had gedacht. Vooral een goed harnas, dat zal inderdaad zoeken zijn want het lijkt me niet fijn als die slecht past :=

Link naar dit berichtGeplaatst: 09-01-19 23:13
door rider
Narcomil schreef:
Vooral een goed harnas, dat zal inderdaad zoeken zijn want het lijkt me niet fijn als die slecht past :=


Ze moeten op maat gemaakt worden... :o Ik ben destijds naar Engeland geweest om maten op te laten nemen.

@ Hoppit: Nou ja, wie weet, als je ooit tijd en geld over hebt. :P

Link naar dit berichtGeplaatst: 10-01-19 08:02
door Hoppit
rider schreef:
@ Hoppit: Nou ja, wie weet, als je ooit tijd en geld over hebt. :P


Naah not my cup of tea. Zit er wel over te denken om eens een keer echte chique tack te borduren.