Geplaatst Gezondheid
Foto door Amanda
Iedere paardenhouder krijgt wel eens te maken met een drukking bij een paard. Soms door onachtzaamheid, soms doordat een paard (vaak een veulen) te veel ligt of zonder dat de aanleiding meteen duidelijk is. Wat is een drukking en wat kun je zelf doen als eigenaar?
Het woord ‘drukking’ wordt in de paardenwereld gebruikt voor de beschadiging van de huid als gevolg van een onvoldoende passend, zadel, singel, hoofdstel of halster. Een doorligplek, ook een vorm van een drukking, kan optreden wanneer een paard te veel ligt. Wanneer er te veel druk op één plaats op de huid is, wordt de onderhuid gekneusd, hoopt zich ter plaatse vocht op en ontstaat een zachte, vaak pijnlijke dikte. Hoe groot een dergelijke dikte wordt hangt af van de hoeveelheid onderhuids weefsel. Als de druk ernstiger is of langer aanhoudt, krijgt de huid onvoldoende zuurstof en voeding en sterft af. Als er geen onderhuids weefsel is, zoals op de heupknobbels en op de oogbogen, wordt er geen bobbel zichtbaar, maar sterft de huid direct af en ontstaat een harde perkamentachtige plek waar de afgestorven huid vervolgens af valt.
Past het zadel?
Een drukking kan ontstaan door een zadel. Het zorgvuldig passen van zadel en tuig is essentieel om drukkingen te voorkomen en advies van een vakman is hierbij vaak noodzakelijk. Het gebruik van gelpads is niet aan te bevelen, zeker niet direct op de huid, omdat gelpads niet ventileren en geen vocht absorberen. Een dikke in zessen opgevouwen katoenen of oude wollen deken doet dat werk doorgaans veel beter. Om wegglijden onder het zadel vandaan te voorkomen, kun je een dun katoenen sjabrak direct onder het zadel leggen.
Zadeldrukkingen
Zadeldrukkingen zijn op diverse manieren in te delen. Een mogelijke verdeling is;
Acute gesloten drukking met intacte huid en beharing;
Open drukking met verlies van haar en een open laesie;
Chronische drukking met verlies van pigment (er ontstaan witte haren);
Chronische drukking met verlies van haren en pigment (er ontstaat roze huid);
Chronische drukking met verlies van haren en pigment, en verhoorning.
Wat is de behandeling?
Beoordeel bij een acute zadeldrukking de ligging van het zadel, liefst met de bijbehorende ruiter erop. Ook bij een goed passend zadel kunnen drukkingen optreden als de ruiter onvoldoende in evenwicht zit of er zeer lange ritten worden gemaakt. Soms ontstaat een acute drukking omdat de boom van het zadel (ongemerkt) gebroken is. Dit dient dus altijd te worden gecontroleerd. Een gesloten acute drukking kan het beste worden behandeld door middel van koelen, bijvoorbeeld met ijs en/of koud afdouchen. Zo nodig kan de dierenarts in overleg een lokale behandeling met een corticosteroïd bevattend product overwegen. Dit heeft vaak een goed effect, maar is eigenlijk een ‘noodoplossing’ omdat de huid door regelmatig gebruik van een dergelijk middel dun en minder behaard wordt.
Bij een open drukking is goede hygiëne essentieel en is het gebruik van corticosteroïden sterk af te raden, omdat dit de genezing van de huid remt. Een chronische, niet meer actieve drukking is, wanneer de oorzaak is weggenomen, niet meer dan een schoonheidsgebrek.
Andere drukkingen
Overweeg bij singeldrukkingen goed welke andere singel voor het betreffende paard het beste voldoet. Singeldrukkingen moeten echt voldoende rust krijgen, want als deze drukkingen opengaan, is de hersteltijd vaak erg lang. Singeldrukkingen voorkom je deels door na het aansingelen beide voorbenen om beurten op te nemen en ver naar voren te strekken. Drukkingen of huidlaesies door het hoofdstel komen minder vaak voor. Die van een halster komen nogal eens voor, zeker als paarden met een halster in de wei lopen. Laesies van de mondhoeken als gevolg van het bit vormen een aparte groep. De genezing van een kapotte mondhoek kan heel veel tijd kosten. Een aparte plaats nemen de huidlaesies ten gevolge van (overmatig) gebruik van sporen in. Hier kan zowel sprake zijn van een donkere verkleuring van de huid als van verlies van pigment.
Doorliggen
Doorligplekken worden vooral gezien op die lichaamsdelen waar onder de huid direct benige structuren aanwezig zijn. Bij volwassen paarden wordt doorliggen vooral gezien bij paarden die om welke reden dan ook niet kunnen staan. Paarden die niet kunnen staan moeten bij voorkeur op een zandbodem op een zachte rubber bodem worden neergelegd met daarop een dikke laag stro, eventueel gemengd met zaagsel. Ook moeten zij liefst iedere twee uur, maar zeker iedere vier uur op de andere zijde worden gelegd om voldoende doorbloeding van de huid en de onderliggende weefsels te waarborgen. Ook bij veulens wordt, soms juist in goed gereinigde boxen, doorliggen gezien, meestal rond de ellebogen en de hakken. Dit komt doordat de dikke laag schoon stro wegschuift, waardoor de kwetsbare huid van dit jonge dier toch te veel met de harde ondergrond in aanraking komt. Dit probleem treedt vooral op bij slappe veulens die na de geboorte net iets te lang liggen en op dat moment geen optimale bloedsomloop hebben. De drukplekken lijken bij het staande dier vaak op onlogische plaatsen te zitten, maar dit komt door de huidverschuiving die optreedt wanneer het dier ligt.
Afsterven staart
Te strakke bandages om benen of staart kunnen ook aanleiding zijn voor drukwonden, verlies van staartharen of zelfs het verlies van de hele staart. Het verloop is vaak vergelijkbaar: de staart is gewassen en om de haren mooi vlak op te laten drogen wordt er een bandage omheen gedaan. De bandage droogt en krimpt en tegelijkertijd gebeurt er iets waardoor de bandage wordt vergeten en dus veel te lang blijft zitten, met soms desastreuze gevolgen.
Conclusie
De huid van een paard is gevoelig voor drukplekken en de plekken hebben vaak lange tijd nodig om te genezen. Het is dus oppassen. Het voorkomen van drukkingen is verreweg het beste.
