Harnachement
Foto door Amanda
Een heleboel hoofdstellen hebben een neusriem. Maar waar dient die neusriem nou eigenlijk voor? Kun je er invloed mee uitoefenen op je paard? Zitten er nadelen aan? Fysiotherapeut & Chiropractor Emma Blijdenstein legt op Horse Connect uit waar de de neusriem voor dient en hoe je de neusriem het beste gebruikt.
Er zijn verschillende soorten neusriemen:
- De lage neusriem of africhtingsneusriem, ook wel Duitse of Hannoveraanse neusriem genoemd.
- De hoge neusriem, ook wel Engelse neusriem genoemd.
- De gecombineerde neusriem.
- De Mexicaanse neusriem.
Waar dient de neusriem voor?
Bij de meeste neusriemen wordt door de druk op het neusbot en de onderkaak invloed uitgeoefend op het paard. Bepaalde neusriemen zijn zo bedacht dat het paard door de druk het hoofd naar beneden brengt. Andere neusriemen zorgen weer voor een minder heftige inwerking of stabielere ligging van het bit, waardoor er minder spanning op de teugels ontstaat. De ene ruiter heeft voor zijn gevoel met een neusriem meer invloed op het paard en de andere ruiter gebruikt de neusriem omdat het zo hoort of omdat iedereen op stal een neusriem heeft. Sommige neusriemen zijn voor de sier gemaakt en sommige riemen zijn specifiek gemaakt om de mond dicht te houden.
Het is niet altijd makkelijk: je wilt tijdens het rijden liever geen open mond of een tong uit de mond zien. Tijdens een wedstrijd krijg je er zelfs strafpunten voor. Uit recent internationaal onderzoek door Orla Doherty van de Universiteit van Limerick in Ierland blijkt dat bij slechts 7% van de paarden op het wedstrijdterrein de neusriem goed zat. De richtlijn die hierbij werd aangehouden was de welbekende twee vingers tussen de neusriem en de neusbrug. Bij 93% van de deelnemers zat de neusriem te strak.
Open mond
Als je paard tijdens het rijden de mond opendoet of de tong uitsteekt, is het juist niet verstandig om de neusriem heel strak aan te trekken. Als je paard de mond opendoet is het belangrijk om uit te zoeken waarom dit gedrag ontstaat. Het openen van de mond en/of het uitsteken van de tong kan ontstaan door stress, discomfort of pijn (denk bijvoorbeeld aan het bit, bitpositie, wonden, tanden & kiezen). Het kan ook ontstaan door teveel druk of ongelijke druk op de teugels. Ongelijke/teveel druk op de teugels is de meest voorkomende oorzaak voor het uitsteken van de tong. Vaak zijn bovenstaande oorzaken de aanleiding tot aangeleerd gedrag, wat weer benadrukt hoe belangrijk het is om naar de oorzaak te zoeken.
Wanneer zit een neusriem goed?
Er kunnen 2 vingers tussen neusriem en neusbot (zie foto’s).
Er is genoeg ruimte tussen het onderste puntje van het jukbeen en riem.
Hij moet onder het foramen infraorbitale liggen. Uit het foramen infraorbitale komen allemaal zenuwen en bloedvaten, best belangrijk dat daar geen druk ontstaat.
Om het ademhalen niet te beperken moet de neusriem ook boven de processus nasalis ossis incisivi (de inkeping van het neusbot bovenop) uitkomen.
De afbeelding laat de plaats van de neusriem goed zien. De roze lijn is te laag, de neusriem moet ter hoogte van de blauwe lijn liggen. Het kleine gaatje dat je boven de blauwe lijn ziet liggen is het foramen infraorbitale. Daar moet de neusriem ook niet op liggen. (bron: ABC of the Horse).
Wanneer zit een neusriem te strak?
Een neusriem zit snel te strak: als je geen twee vingers tussen neusbot en riem kunt duwen is het te strak. Eén vinger is dus ook niet voldoende. Om dit onafhankelijk te kunnen meten is de ISES taper Gauge ontwikkeld. Bij het eerder genoemde onderzoek bleek dat bij eventingpaarden de neusriem het strakst zat, dressuurpaarden kwamen daar dicht achteraan. Bij jachtpaarden zat de neusriem het meest los. Slechts 7% van de onderzochte neusriemen had genoeg ruimte voor twee vingers, 19% had ruimte voor 1,5 vinger en bij 23% kon er één vinger tussen. Bij de overgrote meerderheid van 44% zat de neusriem zo strak dat de punt van de ISES neusriemmeter niet onder de neusriem paste op de bovenkant van de neus.
processus nasalis ossis incisivi en foramen infraorbitale
Wat gebeurt er met mijn paard als de neusriem te strak zit?
Het drukniveau van een te strakke neusriem is hoger dan een tourniquet, dat men bijvoorbeeld gebruikt bij een slagaderlijke bloeding om de bloedstroom te beperken. Onderzoekers hebben het drukniveau van tourniquets op mensen onderzocht. De helft van de vrijwilligers van dit onderzoek moest zich terugtrekken omdat de druk te hoog werd en de pijn te ondragelijk, ook al zat deze minder strak dan de gemiddelde neusriem. "In tegenstelling tot die van een tourniquet is de druk van een neusriem pulserend. Er is verder onderzoek nodig om het effect van de neusriem op de weefsels eronder vast te stellen", vertelt Doherty. "De neusriem bevindt zich namelijk op een plek met gevoelige weefsels." Op de neus zit het bot net onder de huid, een bobbel van de tanden, de infraorbitale zenuw die neurologische informatie van en naar de neus uitzendt en vele spieren en bloedvaten. Dit kan pijn veroorzaken. Doherty: "Het is ook waarschijnlijk dat een strakke neusriem het paard beperkt in het openen van het kaakgewricht."
- De gevolgen van een te strakke neusriem zijn discomfort, pijn of weefselbeschadiging en het biomechanisch niet goed kunnen functioneren van je paard.
- De bloedvaten & zenuwen worden afgekneld
- De huid en de onderliggende bindweefselstructuren (fascia) worden afgekneld. Wat ook weer invloed heeft op de rest van de keten.
- Te grote druk op het bot & het botvlies van de onderkaak, dit stukje is vaak heel gevoelig.
- Het hyoid (tongbeen) kan niet vrij bewegen en dit heeft hele grote invloed op rest van lichaam.
- Het kaakgewricht (TMJ) wordt beperkt in zijn beweging en de kaak kan niet natuurlijk bewegen (het zakken van de kaak), wat juist nodig is voor een correct bewegend paard.
- Bij sommige paarden lijkt het of ze loslaten, maar dan is het juist ontwijken, vergeet niet dat het paard een meester is in het compenseren.
- Sommige paarden gaan tegen de neusriem vechten en in hun zoektocht naar verlichting gaan ze juist heel actief met de mond en tong zijn.
- Benige veranderingen (bijv. bobbels) op onderkaak zijn vaak het gevolg van een te strakke neusriem
- Een te strakke neusriem kan ervoor zorgen dat de slijmvliezen van de wangen te strak tegen de kiezen komen, waardoor er wondjes kunnen ontstaan.
- Het paard produceert speeksel tijdens het werken. Om het speeksel af te kunnen voeren is het van groot belang dat hij goed kan slikken. Met een te strakke neusriem beperk je de mogelijkheid tot goed slikken. Veel ruiters denken dat heel veel schuim een goed teken is, maar misschien is het juist een teken van een paard dat zijn speeksel niet kwijt kan?
- Je mist door een te strakke neusriem een aantal hele belangrijke signalen die je inzicht kunnen geven in hoe het met je paard gaat: afkauwen of gapen bijvoorbeeld. Uit onderzoek is gebleken dat paarden na het losmaken van een te strakke neusriem significant meer gingen gapen, likken en kauwen (alsof ze het in moesten halen). Het is wetenschappelijk bewezen dat een te strakke neusriem psychologische stress reacties veroorzaakt en het uiten van oraal gedrag beperkt .
De ISES Taper Gauge
2 vingers, dit is goed.
De invloed van het tongbeen (Hyoid)
Als er spanning in de tong zit, dan verspreidt de spanning zich via het tongbeen, hals, schouder en borstbeen door het hele lichaam, tot en met de staart van het paard. Als er spanning op het borstbeen zit kan het paard zijn “core” spieren niet goed aanspannen en de rug niet goed gebruiken. Het paard kan geen goede aanleuning en gedragenheid ontwikkelen. Uit onderzoek is zelfs gebleken dat de bewegingsuitslagen van de benen beïnvloed worden door de strakheid van de neusriem. Een te strakke neusriem belemmert feitelijk de hele keten van beweging en het paard zal gaan compenseren om het op te lossen. Om problemen in de toekomst te voorkomen, is het dus van groot belang dat je vanaf dag één, met zorg de neusriem vastmaakt.
Hoe kun je voorkomen dat je neusriem toch te strak zit?
Maak er een gewoonte van om voor het opstappen je 2 vingers tussen de neusriem en het neusbot te steken. Als je dit elke keer doet, dan weet je zeker dat de neusriem niet te strak zit. Sommige hoofdstellen hebben niet genoeg gaatjes om hem losser te maken. Kijk of je er nog een gaatje bij kunt maken of koop anders een langer riempje.
De voordelen van een losse neusriem zijn o.a:
- Je paard kan zijn lichaam goed bewegen (mits er geen andere zaken spelen natuurlijk).
- Je paard heeft de mogelijkheid natuurlijk gedrag te vertonen als slikken, kauwen, gapen en het ontspannen van de onderkaak.
- Je paard krijgt geen pijn door het afknellen van de structuren of het belemmeren van beweging.
Sperriem
Bij de gecombineerde neusriem, gebruik je ook een sperriem. De sperriem is oorspronkelijk ontwikkeld om ervoor te zorgen dat het bit rustiger in de mond van het paard ligt tijdens het rijden. Veel ruiters gebruiken de sperriem echter om te voorkomen dat de mond geopend wordt.
Een te strak aangetrokken sperriem veroorzaakt dezelfde problemen als een te strakke neusriem. Het is oncomfortabel voor het paard, het paard kan het speeksel niet doorslikken en het beperkt de beweging van hoofd en kaak. Daarnaast spert het paard de mond niet open zonder reden. Het omdoen van een sperriem is symptoombestrijding. Het ongemak waardoor het paard de mond open doet is namelijk niet weggenomen, de sperriem voorkomt alleen dat het paard de mond open doet en maakt daarmee het ongemak alleen maar groter.
Dus, waarom zit die neusriem bij het hoofdstel?
Omdat je het hoofdstel meestal in een setje koopt en je dan zelf kunt beslissen wat je ermee doet? Of doordat je een bepaald hoofdstel koopt dat je gewoon mooi vindt? Een neusriem is niet fout, maar het gaat om de intentie die je ermee hebt. Hoe ga je met de neusriem om? Jij als ruiter bent verantwoordelijk voor het welzijn van je paard. En bedenk; een neusriem is niet nodig (maar soms misschien toch wel net even handig).
Bronnen o.a.:
1. Doherty O, Casey V, McGreevy P, Arkins S (2017) Noseband Use in Equestrian Sports – An International Study. PLoS ONE 12(1): e0169060. doi:10.1371/journal.pone.0169060
2. The effect of Noseband tightening on Horses Behaviour, Fenner, Yoon, White, Starling, Mcgreev, 2016. PlosOne, mei 2016
3. Doherty O, Conway T, Conway R, Murray G, Casey V (2017) An Objective Measure of Noseband Tightness and Its Measurement Using a Novel Digital Tightness Gauge. PLoS ONE 12(1): e0168996. doi:10.1371/journal.pone.0168996
4. Grandeur ruitersport.nl en IAABC
5. The effect of noseband tightness on rein tension in the ridden horse
H. Randle1, , , P. McGreevy2 Journal of Veterinary Behaviour, 2013, volume 8, issue 2
HorseConnect is een platform dat paardeneigenaren en professionals met elkaar verbindt. De professionals van HorseConnect delen kennis met elkaar, ondersteunen eigenaren bij de keus voor de juiste zorg en geven advies en informatie rondom het welzijn van het paard. Het professionalsaanbod bestaat uit een kwalitatief en onafhankelijk netwerk waarbij welzijn en samenwerking voorop staan.
Gerelateerd bericht: [VN] Onderzoek naar te strakke neusriemen